در اندیشه مشائیان، به ویژه ابن سینا، علم به یک امر جزئی مادی به دو صورت حاصل می شود: گاهی انسان از طریق آلات و اعضای ادراکی به جزئیات علم پیدا می کند و گاهی علم بدون استعانت از آلات ادراکی به امر مادی تعلق می گیرد. ادراکی را که از طریق آلات ادراکی باشد، «ادراک حسی»، و ادراکی را که بدون استعانت از آلات ادراکی و از طریق علل شیء باشد، «ادراک جزئی علی وجه کلی» می نامند. از مشخصات این ادراک، وساطت ا...

 مفهوم ایمان کاتولیکی را برخی از سنخ معرفت و به عبارتی ایمان گزاره‌ای دانسته‌اند و برخی آن را فراتر از معرفت و غیر گزاره‌ای دانسته‌اند. آوگوستین به ‌عنوان طرفدار ایمان غیر گزاره‌ای در دوره نخست زندگی‌اش ایمان را نوعی معرفت دانسته، و ایمان و فهم را لازم و ملزوم یکدیگر می‌داند، اما در نهایت به عقل حصولی بی‌اعتنا می‌شود و ایمان را امری باطنی و مبتنی بر فیض و موهبت الاهی می‌داند. توماس آکوئیناس به‌...

در این پایان نامه درجات شناخت خدا با محوریت خطبه اول نهج البلاغه و با بهره گیری از فرمایشات امیرالمومنین علی علیه السلام مورد بررسی قرار گرفته به طوری که امکان شناخت و همچنین محدوده شناخت خداوند( اعم از حضوری و حصولی ) مورد بررسی و تبیین واقع شده است.

از زمان ابن سینا تاکنون دلایل گوناگونی بر اثبات وجود ذهنی ارائه شده است که مهم ترین آن ها ده دلیل است. این مقاله می کوشد تا، ضمن بررسی و نقد این براهین ده گانه، نشان دهد که: 1) اثبات وجود ذهنی برای ادراکات حصولی صرفاً با یاری مقدّمه ای تعمیم دهنده ممکن است. 2) دو برهانِ حکم بر معدومات و قضایا‏ی حقیقیه صرفاً در صورت ارجاع به برهانِ تصوّر معدومات نتیجه بخش اند. 3) هفت برهان از براهین وجود ذهنی از قبیل ...

هر سازه یا هر نظامی چنانچه بر اصول و مواد اوّلیة محکم، متقّن و نفوذناپذیر استوار شده باشد از هر گونه تهدید به ویرانی محفوظ خواهد ماند. نظام عظیم معرفت شناسی بشر نیز که از مهم ترین و اساسی ترین نظام های بشری است، به اندازة اهمیت و جایگاهی که در زندگی انسان دارد، زمانی از آفت شک و سفسطه و هر گونه تحدید مصون است که بر اصولی متقن و تردیدناپذیر بنا شده باشد. بر این اساس، فلاسفة اسلامی برای ایصال به ای...

از باور فطری به خدا، تقریرها و تفسیرهای متعددی ارائه شده است. یکی از این تقریرها، تفسیر باور فطری به معرفت قلبی است که نه از سنخ علم حضوری و شهودی است و نه از سنخ علم حصولی؛ بلکه معرفتی است که خداوند در جان و قلب انسان به ودیعه گذاشته شده و صنع او می‏باشد. این تقریر که توسط طرفداران رویکرد تفکیکی ارائه شده است، از لحاظ مبانی، محتوا و روش با ایرادهای مختلفی نظیر تعطیل عقل از شناخت حصولی خداوند، ...

از نظریه ی علم حصولی که معتقد است هنگام علم به اشیاء صورتی از آنها در نزد ذهن حاضر می شود دو قسم تفسیر ارائه شده است که با عناوین نظریه ی شبح و عینیت ماهوی شناخته می شود. بر نظریه ی عینیت ماهوی، اشکالاتی معنون به وجود ذهنی وارد شده است. علی رغم اینکه ملاصدرا معتقد است اشکالات وجود ذهنی صرفاً نظریه ی عینیت ماهوی را نشان گرفته است اما شیخ اشراق لااقل اشکال «کلی بودن جزئی» را وارد بر اصل نظریه ی عل...

تفکیک، نظریّه ای معرفت شناختی در خصوص چگونگی فهم متون دینی است که در آن بر تمایز و جدایی سه روش معرفتی وحی، عقل و کشف تأکید می گردد. این مکتب که هدف خود را گرایش به معارف ناب و خالص دینی به دور از هر گونه التقاط و امتزاج معرّفی می کند، به منظور دست یابی به هدف خویش، اصولی را هم چون استناد شناخت دینی به قرآن و حدیث،عدم پذیرش فلسفه و عرفان، اتّکاء به ظاهر آیات و روایات و ردّ هر گونه تأویل، خودکفایی م...