اسب؛ برای خاندان‌های پهلوانی و جنگاوران هندواروپایی از ارزش توتمی دیرپایی برخوردار بوده، به همین دلیل در شاهنامه که اثری حماسی است، پرتکرارترین نمادینه‌ی جانوری را به وجود آورده است که نمادینگی آن را تنها باید در ارتباط با کهن الگوی قهرمان بررسی کرد. این نماد جانوری که در پیوند با آب و دریا (ارتباط با نیروی سرشار زمین و طبیعت) کامل می‌شود، در حقیقت، تجسم قدرت غریزی ناخودآگاه اوست که کهن الگوی ق...

فردوسی به‌عنوان بزرگ‌ترین حماسه‌سرای ادب فارسی از سوی شاعران پس از خود مورد تقلید قرار گرفته است. امّا نکته مهم آن است که هیچ یک از این مقلّدان نتوانسته‌اند اثری همسنگ شاهنامه در ارزش و اقبال عمومی بیافرینند. محققان دلایل گوناگونی چون برتری جنبه‌های ادبی(دوری از تزاحم تصاویر، هماهنگی تصاویر با موضوع و ...) و مسائل تاریخی را در این خصوص برشمرده‌اند. اما جدای از موارد یادشده، می‌توان ضعف ساختاری ای...

شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی و نیز سایر منظومه­های پهلوانی ایران‌زمین، پیوسته مورد توجّه سرایندگان کُردزبان بوده­ است. یکی از این داستان­های پهلوانی که در شاهنامۀ فرزانۀ توس باختصار آمده و بعدها در ادبیات فارسی و نیز کُردی به‌صورت منظومه­ای مستقل سروده شده، ماجرای به تخت نشستن بهمن و نبرد و درگیری او با خاندان رستم است. شاعر توانای کُرد، سیّد نوشاد ابوالوفایی نیز نبرد بهمن و فرامرز را به فارسی (بحر...

آن­گاه که بخش­های پهلوانی و اساطیری شاهنامه، با برخی واقعیّت­های تاریخی و همچنین با حوادث ازلی و بندهشی مقایسه شود، تطابقی معنادار آشکار می­شود. یکی از مواردی که در بررسی­های مربوط به شاهنامه مغفول مانده، تحلیل چگونگی انطباق میان رویدادهای ازلی و مینویِ توصیف شده در کتاب بندهش با حوادث پهلوانی و چگونگی تأثّر فردوسی از آن بن‌مایه‌های اسطوره‌ای و تبلور آن در زبان استعاری یا مجازی شاهنامه است. بنا بر...

 چکیده ساختارگرایی یکی از شیوه­های تحلیل متن در قرن بیستم است که با نگاهی کلّی­گرایانه، قواعد و الگوهای موجود در متن را مورد بررسی قرار می­دهد. گرینتسر از نظریّه­پردازان روسی است که ساختار قصّه­های حماسی تمدن­های آسیایی را مورد بررسی قرار داده است. در تحقیق حاضر سعی شده است با استفاده از روش تحلیل کتاب‌خانه­ای، ضمن بررسی نظریة گرینتسر و گریماس به تحلیل بهمن­نامه بر پایة این دو نظریّه پرداخته تأثیر ...

بانوگشسپ‌نامه منظومه‌ای است پهلوانی در بیش از هزار بیت در ذکر دلاوری‌های بانوگشسپ، دختر رستم. دربارۀ گویندۀ این منظومه، فعلاً اطّلاعی نداریم؛ امّا پژوهشگران دربارۀ سدۀ سرایش آن بحث‌هایی کرده و حدس‌هایی زده‌اند. شماری از محقّقان، منشأ روایات بانوگشسپ‌نامه را متون پیش از اسلام می‌دانند و ظاهراً بر همین اساس، سدۀ سرایش آن را قرن پنجم نوشته‌اند؛ امّا برخی دیگر به دلیل آنکه در کتاب مجمل‌التّواریخ، که از شم...

فناوری و زیست ـ فناوری های نوین، امکان اهدای گامت و جنین را به زوجین نابارور فراهم آورده است. در نتیجه، یکی از پرسش های مهمی که رخ نموده این است: آیا کودکِ حاصل از اهدای یاد شده، حقی بر شناختن پدر و مادر بیولوژیک خود دارد؟ برای پاسخ گفتن به این پرسش، ابتدا باید معنای حق را مشخص ساخت. چهار معنای حق ـ ادعا، حق ـ آزادی، حق ـ قدرت و حق ـ مصونیت برای حق برشمرده اند. دو معنای ادعا و آزادی، به ترتیب به...

منظومه‌های حماسی که پس از شاهنامه سروده شدهاند؛ اگرچه از نظر ادبی، لطف سخن فردوسی را ندارند؛ در پژوهش‌های اساطیری و حماسی حائز اهمیّت‌اند. یکی از مهمترین ارزش‌های این حماسهها  این است که بسیاری از روایت‌های پهلوانی که درشاهنامه گنجانده نشده و یا اشاره‌ای کوتاه بدان شده، در این  منظومه‌ها به‌طور مفصّل آمده ‌است؛ مانند پهلوانی‌های گرشاسب، فرامرز، بانوگشسب و... این روایت‌های حماسی، در رفع برخی...

بهرام چوبینه سردار بزرگ ساسانی، نقش عمده‌ای در تحوّلات سیاسی و نظامی اواخر عهد هرمزد چهارم و اوایل عهد خسرو پرویز دارد و شرح ماجراجویی‌های وی در بخش تاریخی شاهنامه، زمینه مناسبی را برای خلق حماسه‌ای زیبا، فراهم کرده است. بررسی دقیق محتوای این داستان، بروشنی حاکی از حضور عناصر و شاخصه‌های سروده‌ای حماسی، به سبک حماسه‌های بخش پهلوانی شاهنامه است. شخصیت برجسته بهرام چوبینه نیز با وجود همه کاستی‌های...