محمّد عبدالسّلام کفافی (1340-1392 ه‍. ق) از مؤلّفان و پژوهشگران برجسته و پیشگام جهان عرب در حوزه ادبیّات تطبیقی به شمار می آید: کتاب ادبیّات تطبیقیِایشان (پژوهش هایی در باب نظریّۀ ادبیّات و شعر روایی) - که به زبان فارسی هم ترجمه شده است - از آثار برجسته ادبیّات تطبیقی دهه هفتاد در جهان عرب است. این کتاب دربرگیرنده سه بخش اساسی است که هر بخش به چند فصل تقسیم شده است: مؤلّف در بخش نخست، برخی مبانی نظری ادب...

در این پژوهش، مسأله ی کلامیِ رابطه ی دینِ اسلام و مردم سالاری را به مسأله ی جامعه شناختیِ تأثیر دیدگاه ها و مواضع روحانیتِ شیعه بر شیوه های مردم سالارانه ی اداره ی جامعه تبدیل کردیم و هدفمان این بود که این تأثیر را از دل جنبش های نیمه ی اول سده ی 20 میلادی در ایران و گذارهای دموکراتیکِ موفّق یا ناموّفق در جنبش مشروطه و جنبش ملّی استنباط نماییم. ما نشان دادیم که مناسب ترین روش و رویکرد پژوهشی برای بررسی...

هدف این جستار، بررسی و تحلیل روابط و مناسبات بینامتنی راحه ­الصّدور و شاهنامه است. روش پژوهش، تطبیقی و مبتنی بر ترامتنیت ژرار ژنت و با رویکرد بینامتنیّت اوست. روش گردآوری داده­ها نیز کتابخانه­ای است. پرسش های پژوهش این است که کدام یک از انواع بینامتنیّت از دیدگاه ژرار ژنت در راحه الصّدور وجود دارد و این متن تاریخی با چه نیّت­ و چگونه با شاهنامه رابطه بینامتنی ایجاد کرده است؟ حاصل پژوهش نشان داد که ه...

نهاد ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران، نهادی ریشه­دار بوده است. البته این نهاد در دوره‌های مختلف تاریخی شکل‌ها و کارکردهای مختلفی داشته است. اگرچه ازدواج موقت در میان مردم ایران هیچگاه مقبولیت عام پیدا نکرده است، اما این نهاد همچنان در جامعه ایران پابرجا مانده است. از این­رو، این مسئلۀ مطرح می­شود که چرا ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران به وجود آمده و تداوم پیدا کرده است. در این مقاله، با ا...

شاهنامه فردوسی محفوظ در کتابخانه ملی فرانسه به شماره 490 متعلق به عصر صفویه است. با توجه به امضا و کاتب آن در تاریخ ذی قعده 1012 ه.ق (30 آوریل 1604 میلادی) به دست محمد جان الکرمانی کتابت آن به پایان رسیده است. این نسخه دارای 55 نگاره بدون امضا و رقم است. هدف از این پژوهش شناسایی و معرفی حامی، کارگاه و نگارگران آن است. به این منظور از طریق بررسی ویژگی‌های این نسخه همچون تذهیب، شیوه اجرایی نگاره‌...

چکیدهاین مقاله به بررسی تطبیقی تاریخ‌مداری در رمان‌های «سووشون» اثر سیمین دانشور و رمان «سباق المسافات الطویلة» از عبدالرحمن منیف می پردازد. در این بررسی برخی از عناصر داستانی مانند شخصیت پردازی، زاویه ی دید، درون مایه و سبک مورد تحلیل قرار گرفته و چگونگی بهره‌گیری از این عناصر در جهت روایت تاریخی بررسی شده است. همانندی و تفاوت ها در زمینه پرداختن به رویدادهای تاریخی با محوریت استعمار، با توجه ...

تاریخ بلعمی (از تاریخ‏‏های عمومی عالم) و تاریخ بیهقی (از تاریخ‏‏های خصوصی دورة غزنویان) از شاه‌کارهای تاریخی و ادبی ایران‏‏زمین به ‏شمار می‌روند. به‏ ‏‏رغم پژوهش‏‏های فراوانی که دربارۀ آن‏‏ها انجام شده، از دید تطبیقی و از ابعاد مختلف تاریخی و ادبی، نظیر سبک و اسلوب تاریخ‏‏پردازی، اصول روایت، و زبان، تا کنون کم‏تر بدان‏ها توجه شده است. این دو اثر، که از برجسته‏ترین نمایندگان دورة نخستین تاریخ‏‏ن...

نینیان اسمارت با عدول از برخی عناصر مهم پدیدارشناسی دین سنتی، پدیدارشناسی دین پویا یا به تعبیر دیگر، روش تاریخی ـ تطبیقی را مطرح می کند که دغدغه ی اصلی آن، توجه به تحولات پدیدارهای دینی در بستر تاریخ است. او معتقد است در دین پژوهی و فلسفه ی دین معاصر عمدتاً دو اشتباه وجود دارد: اشتباه اول، ترسیم خطی مشخص پیرامون دین و ادیان در میان کلیت جهان بینی هاست و دوم این که به میزان کمی با ادیان (موجود) س...