این پژوهش بر آن است که، مناسبات و علل چالش میان دستگاه سیاسی کشور و بخش هائی از روحانیت شیعه را در طی دوره قاجار بالاخص از دوره محمدشاه (1250ق) تا سلطنت محمدعلی شاه (1327 ق) را مورد بررسی قرار دهد. در این دوره عللی منجر به رویارویی علمای دینی با حکومت گردید؛ که متأثر از مقتضیات زمان و گذر جامعه از سنت به مدرنیته، توسعه نهادهای اداری و تحولات فرهنگی، اجتماعی بوده است. این تحولات نه تنها باعث، ...

مساجد شاهی یا سلطانی، یکی از انواع مساجدی هستند که در دوره­ی صفویه ظهور نمودند. سازندگان این مساجد، مرکز ثقل امور دینی را از مساجد جامع به این گونه مساجد منتقل کردند، تا آنان که نامشان با مسجد همراه بود نیز، در مرکز توجّه عموم قرار گیرند. ساخت مساجد شاهی در دوره­ی قاجار، به­خصوص در دوره­ی حکومت فتحعلی شاه قاجار، توسعه و گسترش بسیاری یافت، به­گونه ای که در پنج شهر قزوین، تهران، زنجان، بروجرد و سم...

هنر نقاشی قاجار تلاقی احساس هنرمند ایرانی اسلامی است که با اوج شیوه اروپایی آن روز، دوره رشد تکنولوژی را آغاز کرده بود. پژوهش حاضر به منظور مطالعه مفاهیم و کاربرد رنگ در نقاشی قاجار انجام گردیده است، بدین منظور از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده و اطلاعات به روش کتابخانه ای گردآوری گردیده است. به علت عدم انجام هر گونه تحقیق تخصصی در این زمینه، محور پژوهش این پایان نامه بر مبنای مفاهیم و کاربرد رن...

این پژوهش به بیان ارتباط بین دو نهاد قدرتی حاکم بر تاریخ ایران یعنی روحانیت و حکومت می پردازد و سیر منطقی حاکمیت شیعه را در تاریخ ایران بررسی کرده، اینکه چگونه علمای دوره قاجاریه توانستند قدرت و نفوذ سیاسی خود را که بعد از سقوط صفویه، از بین رفته بود، احیا نمایند و نوعی تجدد شیعی را در برابر تجدد فرهنگ غرب ایجاد کرده، که مشروعیت آن کاملا استحکام داشت. نقش علمای شیعه را درحوادث سیاسی دوره اول ...

رساله راحه الارواح ، یکی از صدها اثر ادبی است که تاکنون در پرده غفلت بوده و نسخه های خطّی آن در کتابخانه ها، دور از دسترس دوستداران این گونه آثار قرار داشته است. رساله راحه الارواح، نوشته میرزا محمّدصادق مروزی، وقایع نگار دربارفتحعلی شاه قاجار، داستان الغ سلطان و فیروزشاه، پادشاهان کشورهای مشرق و مغرب است که به شیو? داستانهای عامیانه بیان گردیده است. همچنین این رساله علاوه بر داستان الغ سلطان و ف...

پادشاهان صفوی، از موقعیتی قدسی‌گونه برخوردار بودند. گفته می‌شد آن‌ها معصوم هستند و علم لدنی، اقبال خاص شاهی، توانایی انجام دادن معجزه و پیش‌گویی آینده را دارند. خانه شاه مقدس و محل بست بود. اشیایی که با شاه تماس داشتند، مقدس می‌شدند و قدرت شفابخشی داشتند. شاه به سبب برخورداری از چنین موقعیتی، به خودش اجازه می‌داد تا احکام شریعت را نادیده بگیرد و مرتکب منکرات شود. مردم از نفرین شاه می‌ترسی...

نام‌شناسی از شاخه‌های زبان‌شناسی و خصوصاً زبان‌شناسی تاریخی است، که بیشترین رابطۀ موضوعی و مفهومی را با تاریخ و جغرافیای تاریخی و انسان‌شناسی می‌تواند داشته باشد و دارد؛ در گسترۀ ایران‌شناسی، نام‌شناسی هم تاریخچه‌ای درازدامن دارد و هم کاربرد بسیار؛ از جمله، پژوهشگران تاریخ و فرهنگ دورۀ ماد به دلیل کمترشناخته‌بودن زبان مادی و ویژگیهای آن، همیشه خود را نیازمند به پژوهشهای نام‌شناسی (یشه‌‌شناسی) می...

نقاشی عصر قاجار به طور عمده، به دو دوره تقسیم می شود: دوره نخست؛ مقارن با سلطنت فتحعلی شاه نضج می یابد تا عصر ناصری دوام می آورد؛ بر تلفیق صور نگارگری و تزئینی با دستاوردهای هنر ناتورالیستی تکیه دارد و سیطره کلی دستاوردهای هنر ایرانی در آن، حائز اهمیت است. دوره دوم، با سلطنت ناصرالدین شاه و ظهور هنرمندان اروپارفته، شکل می گیرد و مبتنی بر بازنمایی از هنر طبیعت گرای غرب است. شاهنامه عمادالکتّاب، م...

پدیده ی عکاسی با اختلاف سه سال از اختراعش در اروپا همزمان با حکومت قاجار وارد ایران (1842م/1258هـ .ق) شده و همزمان با آن رشد کرده است. عکاسی در ابتدای اختراع در اروپا جهت بکارگیری احتیاج به بستری مناسب داشته که به دلیل قرابتش به نقاشی از قواعد و ظرایف هنر نقاشی اروپایی بهره مند گشته است. فرضیه حاکی از آن است که این مدل تأثیرگذاری در ایران نیز تکرار شده و عکاسی دوره قاجار در نوع چیدمان پیش زمینه...

تصویر فرشتگان در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس دارای ویژگی های مشترک و گاه متفاوت است. این مقاله می کوشد تا با مقایسۀ تطبیقی نسخه های چاپی برجای مانده از تصاویر فرشتگان، در دو دورۀ هنری قاجار و رنسانس، به کشف شباهت ها و تفاوت های فرشتگان از منظر بصری بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تصاویر فرشتگان در نسخ چاپی هر دو دورۀ هنری گاه، با وجود تفاوت هایی مختصر در شیوۀ اجرا، شباهت هایی نیز از نظر ن...