قاب، به‌عنوان عنصری تأثیرگذار در هنر ایرانی، در کهن‌ترین آثار به‌جای‌مانده از هنر ایران مجال بروز پیدا کرده و در دوره‌های بعد نیز با جلوه‌های متنوعی در هنر ایرانی تداوم داشته است. نقش قاب به‌عنوان عنصری معنوی در ایجاد حریمی امن و فضایی به‌دور از تعرض نیروهای مخرب، به‌واسطۀ پاسداری و حفظ احترام و تقدس نقش‌مایه‌ها، قابل‌توجه است. این مقاله در پی پاسخ به آن است که: بنیان‌های معنایی نهفته در قالب ق...

این مقاله درصدد است به معرفی و بررسی نمونه­هایی از «خودزندگی­نامه­نوشت» در ایران باستان بپردازد و با بررسی و تحلیل آن‌ها ضمن کمک به پیشینۀ این نوع ادبی در ایران، به ویژگی­های خاص فرهنگی این نوع در ایران باستان اشاره نماید. برای دستیابی به این هدف از روش توصیفی- تطبیقی استفاده­ شده است؛ نخست آثار موردی توصیف ‌شده‌اند و پس از مقایسه به بررسی شباهت­ها و تفاوت­ها جهت دستیابی به یک متد کلی برای این ...

چکیده این رساله تصاویر صور فلکی و اجرام آسمانی، از قدیمی ترین بازمانده های تصویری موجود در ایران تا دوره قاجار را مورد بررسی قرار داده است. در فصل اول به تعریف علم نجوم و صور فلکی، تاریخچه آنان در ایران باستان و دوران اسلامی، همچنین احکام نجوم و باور تاثیر ستارگان که جزئی جدایی ناپذیر از مسائل نجومی در طول تاریخ محسوب می شدند پرداخته شده است. در مبحث علم نجوم ایران باستان، سنت ها و باورهای مذ...

مهر به عنوان سندی معتبر و گویا، در علم باستان شناسی همواره موجب توجه اهل تحقیق بوده است و نظر پژوهشگران را به خود جلب کرده است. پژوهش حاضر به صورت موردی بر روی مهر های سامان دهی شده ی بخش مهر و سکه موزه ی ملی ایران مربوط به مهر های اواخر هزاره دوم و هزاره اول پیش از میلاد در شمال ایران در محدوده استان گیلان (مارلیک، کلورز، تالش و رشی)که طی کاوش های باستان شناسی که در چند دهه اخیر صورت پذیرفته ب...

بازشناسی بینش و اندیشه‌ی تاریخنگاری ایرانیان از خلال منابع تاریخ‌نگاری اسلامی در قرون نخستین نشان می‌دهد که تاریخنگاری در ایران باستان از جایگاه برجسته‌ای برخوردار بوده و به ابتکارات و نوآوریهایی دست یافته که در نوع خود در آن زمان بی‌نظیر بوده است.یکی از این‌گونه اندیشه‌ها تلفیق تفکر تاریخنگاری با هنر نگارگری و نقاشی در خلق آثار تاریخی مصور و منقش بوده است که طی فرآیندی طولانی در ایران باستان د...

بازمانده‌های باستان‌شناختی فرهنگ شکار و یا منسوب به دستگرد در ایران باستان که تاکنون کاوش و معرفی شده‌اند را می‌توان به دو گروه اشکانی و ساسانی طبقه‌بندی کرد؛ و در این نوشتار، ایدة اصلی نویسنده این است که معماری شکارگاه‌ها و ساخت دستگرد در ایران باستان، اصالتاً ساسانی است؛ و از دوران اشکانیان و هخامنشیان، هنوز شواهد روشن و تردیدناپذیری ندارد. هرچند شواهد باستان‌شناختی از رواج سنت شکار در میان طب...

مهر به عنوان سندی معتبر و گویا، در علم باستان شناسی همواره موجب توجه اهل تحقیق بوده است و نظر پژوهشگران را به خود جلب کرده است. پژوهش حاضر به صورت موردی بر روی مهر های سامان دهی شده ی بخش مهر و سکه موزه ی ملی ایران مربوط به مهر های اواخر هزاره دوم و هزاره اول پیش از میلاد در شمال ایران در محدوده استان گیلان (مارلیک، کلورز، تالش و رشی)که طی کاوش های باستان شناسی که در چند دهه اخیر صورت پذیرفته ب...

سکه‌شناسی از دانش‌های مکمل مطالعات تاریخی به شمار می‌رود که کاربرد آن حداقل از حدود صد سال گذشته مورد تأیید پژوهشگران باستان‌شناس، تاریخ‌دانان، مورخان تاریخ هنر و دانش‌های مرتبط دیگر بوده است.سکه‌ها به دلیل مقاومت فلز به کار رفته در آن‌ها، در برابر تغییرات دما و رطوبت، با تغییرات کم و در بسیاری موارد با کیفیت عالی باقی می‌مانند.اطلاعات موجود در سکه‌ها، از جمله نقوش، خطوط، عبارات، شعارها، نمادها...

قرن 10 میلادی در جزیرۀ آغتامار در ترکیۀ امروزی کلیسایی توسط شاه گاگیک به‌نام صلیب مقدس بنا شد که نمونه‌ای منحصر‌به‌فرد در هنر مسیحی این دوره و یکی از شاهکارهای بی‌نظیر کلیسا‌سازی به‌سبک ارمنی است. بسیاری از موضوعات و سبک حجاری‌های این کلیسا به‌شیوۀ ساسانی است، از جمله نقوش گیاهی، جانوری، اساطیری، ماسک‌های انسانی و نقوش پادشاهی. این پژوهش به روش توصیفی و تطبیقی به بررسی نقوش حجاری‌شده در کلیسای ...

این جهان اگر هم زیبا می نماید، زیبایی اش به دلیل انعکاس تصویر روح در آن است. اوج این نگرش در مکتب «نوافلاطونی » تجلی پیدا می کند. نوافلاطونیان خود را بنیانگذار فلسفۀ تازه ای نمی دانند، بلکه بر آن اند تا فلسفۀ افلاطون را از تحریف هایی که در طول زمان بر آن وارد شده برهانند (اگرچه نظام فلسفی تازه ای  پدید می آورند). فلوطین، که از مهم ترین چهره های این مکتب و آخرین فیلسوف دوران باستان است، از نظر ت...