سفر حضرت محمد (ص) و حضرت مسیح (ع) به آسمان و رویدادهای وابسته به آن ها، قرن ها مورد توجه نقاشان بوده است. بررسی شباهت ها و تفاوت های رمزهای تصویری به کار گرفته شده در دو گروه از نقاشی های مرتبط با معراج حضرت محمد (ص) و واقعه ی رستاخیز حضرت مسیح (ع) بر اساس ادیان آن ها، هدف اصلی این پژوهش بود. این مطالعه از نوع توصیفی- تطبیقی بود. برای بررسی تشابه بین رمزهای تصویری به کار رفته در نقاشی های ا...

جُستار حاضر پیرامون مسأله‌ی معراج است که با هدف بررسی تحلیلی و تطبیقی معراج‌نامه‌های موجود در ادبیّات فارسی و ترجمه‌ها انجام شده است. انگیزه، تاریخ، کیفیّت، نوع و تحلیل علمی و عقلانی این پدیده توسط صاحب‌نظران، نیز بازتاب معراج در متون ادبی و عرفانی، سفر روحانی چند شخصیّت مسلمان و غیر مسلمان، نظیر بایزید بسطامی، زرتشت، بودا، دانته و میلتون مورد بحث این مقاله است. همچنین موارد زیر مورد بررسی قرار می‌...

واقعه معراج پیامبر اکرم (ص) همواره موردتوجه هنرمندان بوده و موجب پدید آمدن آثار متعددی در عرصه‌های مختلف هنری همچون؛ نگارگری و سفالگری شده است. بنابر آیات قرآن کریم، شبی در مکه، جبرئیل بر پیامبر اکرم (ص) نازل می‌شود و پیامبر را به بیت‌المقدس فرامی‌خواند (آیه اول سوره اسرا و آیه 18 سوره نجم). پیامبر سوار بر مَرکبی به نام بُراق می‌شود و سفر روحانی خود را آغاز می‌کند. در سده هفتم هجری قمری و در عهد ...

آن‌چه در این مقاله می‌خوانید، نقش مهم و اثرگذارِ اساطیر، حکومت، ایدئولوژی، هِژِمونی(Hegemoni)، قومیت‌، زبان و نشانه‌های دیداری و دیگر رویدادها و مؤلفه‌ها بر الگوهای باستانی، روایی و تصویریِ ایران و نواحی آن می‌باشد. این‌ مجموعه‌ از مبادلات فرهنگی و سیاسی، با روی کار آمدن دولت‌ها‌ و هم‌نشینیِ اندیشه متفکران و هنرمندان، بنیاد نشانه‌های تصویری را دگرگون نموده و آموزه‌های دینی را در بطن آن، مستتر گردانی...

واکاوی همکنشی ادبیات با هنرهای مختلف از جمله هنر نگارگری عرصه‌ای پویا در ادبیات تطبیقی قلمداد می‌شود. پژوهش حاضر با رویکردی میان‌رشته‌ای در این حوزۀ مطالعاتی، انتقال معنا از ادبیات به نقاشی و پیوندهای روایت - متن پیرزن و سلطان سنجر در مخزن‌الاسرار نظامی با روایت - نگارۀ پیرزن و سلطان سنجر رقم سلطان محمد تبریزی را کاویده‌است. کشف گسست‌ و پیوست‌های روساختی و ژرف‌ساختی میان دو متن ادبی و نگارگرانه...

کتاب مطالع‌السعاده یا سعادتنسخه‌ای بسیار نفیس است که در دوران سلاطین ترک عثمانی نوشته و تصویرسازی شده است. این اثر به سفارش سلطان مراد سوم تهیه شده است. این کتاب شامل توضیحات و توصیفاتی از دوازده علایم صورفلکی به همراه مینیاتورها و نقاشی‌های بسیار عالی است. کتاب البلهان ابومعشر بلخی را می‌توان از سرچشمه‌های اصلی کتاب سعادت دانست. کتاب البلهان را برخی به کتاب عجایب ترجمه کرده‌اند، اما در واقع نو...

داستان نویس برای ارائه ی اثر داستانی، از ابزاری بهره می برد که به آن عناصر داستان می گویند. برای این که پیکره ی داستان از استحکام ویژه ای برخوردار گردد، می بایست تمامی عناصر در تعامل سازنده با هم بوده و کارکردی هماهنگ داشته باشند. پژوهش حاضر، رمان های سایه ها و شب دراز، شب ایّوب، فال خون و «کتاب بی نام اعترافات» داوود غفّارزادگان را از لحاظ ساختار داستانی بررسی می کند و به تحلیل تمامی عناصر داستا...

قرآن کریم، آخرین کتاب الاهی و معجزه همیشگی رسول الله(ص) است، سوره نجم شامل آیات کوتاه و آهنگ خاص است و نخستین سوره ای است که پیامبر(ص) بعد از علنی کردن دعوت خود، آن را آشکارا و با صدای بلند در حرم "مکه" تلاوت کرد. هدف این سوره یادآوری اصول سه گانه اسلام: توحید، معاد و نبوت است که با بیان توحید، بت پرستی و شرک را به بلیغ ترین صورتی نفی می کند. همچنین در این سوره مباحثی چون داستان معراج پیامبر(ص)...

مقالۀ حاضر در یک فرایند جریان‏شناسانه، حکمت متعالیة صدرالمتألهین را مورد مداقه قرار داده و عقل کلی را که همان نور انسان کامل است به‏ عنوان صادر اول و مبدأ فیضان عقول در مراتب تشکیکی معرفی کرده است؛ عقلی که در قوس نزولی اش مرحله به مرحله از وحدتِ وساطت جمعیه به طرف کثرات تا عقل بالقوه پیش می رود و سپس در سیر صعودی از عقل بالقوه به سوی عقل مستفاد و بالفعل رجوع می کند و دیگر بار در وحدت جمعیة الهیه...

 ملاپریشان لرستانی شاعری توانا و از عرفای بزرگ نیمۀ دوم قرن هشتم هجری و از شاگردان و معاصران شیخ‌رجب بُرسی است. وی آشنایی عمیقی با مفاهیم کلامی و فلسفی داشته و از دانش وسیعی در عرصۀ هستی‌شناختی عرفانی بهره می‌برده است. کاربرد آیات، روایات، امثال، حکم و مصطلحات فلسفی‌عرفانی هم بیانگر احاطۀ او بر زبان و ادب عربی است و هم مبیّن شناخت ژرف او از این منابع. در این نوشتار، روایت عارفانۀ مبتنی‌بر مبانی ق...