جمال و جلال دو اصطلاح منحصر به فرد فلسفه و عرفان اسلامی است . اما نقش آنها درساحت هنر سنتی ، به ویژه نگارگری ، آن چنان شگفت انگیز است که بدون بررسی کارکردشان،تبیین نگارگری چندان ممکن نیست . در نگارگری ایرانی ، به ویژه نگاره های شاه نامه رشید ا،شخصیت های گوناگونی با ظرافت های خاص وجودی و بصری به تصویر کشیده شده اند. اینویژگی را می توان با عناوین ارزشی؛ موجودات خیر و شر، خیالی؛ موجودات اسطوره ای ...

نوشته های فراوانی درباره نگارگری ایرانی در دست است که عموماً برای تبیین زیباشناسی این هنر به آموزه های عرفانی و به ویژه عالم خیال یا عالم مثال استناد کرده اند. برخی از مهم ترین نظریه پردازان این حوزه (کربن، بورکهارت، شوؤان، نصر و رینگن برِگ) با تکیه بر آراء ابن عربی کوشیده اند ثابت کنند که زیباشناسیِ نگارگری ایرانی برخاسته از آموزه عرفانی «عالم خیال » است. مسأله محوری این مقاله مبتنی است بر این که...

حضرت علی(ع) یکی از پر بسامدترین مضامین تصویرسازی در نگارگری ایران بوده است، با این همه شمایل حضرت در نسخه نگاره های دوره های مختلف، یکسان به تصویر در نیامده است. با توجه به اینکه حضرت علی(ع) با ویژگی ها و صفات پسندیده متعددی شناخته می شود و روایت های گوناگونی پیرامون زندگی و شخصیت آن بزرگوار، در اسلام به خصوص شیعه (اثنی عشری) مطرح شده، هدف اصلی این مقاله، بررسی شمایل نگاری حضرت علی(ع) در نگارگر...

پیکرنگاری درباری مهم‌ترین مکتب نقاشی قاجار است که با اتکا به ویژگی‌های تکنیکی جدید و سنت نگارگری ایرانی به نوع جدیدی از منش تصویری دست یافت. در نگارگری ایرانی نوع خاصی از واقع نگاری آرمانی در جریان است که واقعیت را نه صورت قابل مشاهده توسط بینایی، بلکه صورت آرمانی آن می‌داند. این صورت آرمانی الزاما وجه غیر مادی امور نیست بلکه پیشتر، منظورشان مادی هر پدیده است که از منظر انسان قابل دیدن نیست. ام...

مهاجرت پدیده‌ای جامعه‌شناختی است که از آن به‌عنوان یکی از راه‌های مبادله فرهنگی بین جوامع مختلف یاد می‌شود. یکی از مهم‌ترین انواع مهاجرت‌ها، مهاجرت هنرمندان است. این امر انتشار سبک‌ها و شیوه‌های هنری در گستره‌های جغرافیایی متفاوت را در پی داشته و باعث هم‌آمیزی سنت‌های هنری مختلف و ترکیب تجارب هنرمندانه می‌شود. این مقاله تأثیر این پدیده جامعه‌شناختی را در انتشار سبک نگارگری در هند در دوران صفوی ...

عالم مثال علاوه بر نقشی که در عرفان و به خصوص عرفان اسلامی ایرانی دارد از ضرورت‌های مهمی نیز در فلسفه اسلامی برخوردار است. با اتکا به این‌که مهمترین خصیصه عالم مثال در نقش میانجی آن نهفته است، این عالم به نوعی امکان بر طرف ساختن برخی ابهامات و مشکلاتی که فلسفه و الهیات مشایی با آن روبرو بود را فراهم ‌آورد. اما به نظر می‌رسد ضرورت‌هایی که درباب طرح آن در فلسفه و عرفان اسلامی وجود دارد درخصوص مطر...

شاهنامه فردوسی یکی از آثاری است که نگارگران ایرانی در تمامی ادوار به مصور کردن آن علاقه نشان داده اند. شاهد این مدعا تعداد زیادی شاهنامه است که که از دوره اسلامی به جا مانده است. نگارگران مکتب شیراز نیز از این قافله جا نمانده اند. شیراز یک بار در حمله ی مغول و بار دیگـر در حمله ی تیمـور مورد هجوم قرار گرفت که در هر دو توانست با تکیه بر میراث هنری خود در نگارگری شیوه خاص خود را زنده نگه داردو به...

در این مقاله، نگارنده به ارائۀ شرح‌ مختصری از زندگی حمیرا اصفهانی، زن بااراده و شرافتمند ایرانی، پرداخته است که در مسیر زندگی توانست تمام اصول و سنن فرهنگی خویش را نگه دارد. در میانه‌های سدۀ نوزدهم میلادی، مجید حمید (پدربزرگ نگارنده) که از اهالی سمرقند و بخارا بوده است، به ایران می‌آید و نمایندگی امیر بخارا را برعهده می‌گیرد. در این زمان میان مجید و پدر حمیرا که در این وقت سفیر بود، روابط دوستی...

در فرهنگ ارمنی، نسخه‌های خطی، ارزش والایی دارند و کتاب‌آرایی و نگارگری از هنرهای شاخص ارمنیان به‌شمار می‌رود. انجیل هُوانِس متعلق به نیمه‌ی‌‌دوم‌ قرن‌14 در موزه‌ی خاچاطور گِساراتسی، نمونه‌ی شاخصِ شیوه‌ای از نگارگری ارمنی است که در مکتب واسپوراکان پدید آمد.     تاکنون پژوهش‌های انجام‌شده درباره‌ی هنر ارمنی در ایران، بیشتر به معماری و نقاشی‌های دیواری ارمنیان اصفهان پرداخته و نگارگری ارمنیان ـ یکی از...

این پژوهش با عنوان «جامعه شناسی تاریخی هنر نگارگری عصر شاه تهماسب صفوی» در پی پاسخ به این مسأله بود که هنر نگارگری به عنوان یک پدیده ی تاریخی اجتماعی، با ساختارهای اقتصادی، سیاسی، دینی، فرهنگی، اجتماعی و فردی عصر شاه تهماسب صفوی چه پیوندی دارد؟ در این راستا پژوهشگر با استفاده از روش جامعه ـ شناسی تاریخی خرد، به تبیین روابط علت و معلولی بین این ساختارها و جریانات نگارگری عصر شاه تهماسب صفوی پردا...