نگارگران تحت تأثیر فرهنگ و طبقه مسلط اجتماعی یعنی اهل فتی، نگاره‌هایی خلق کرده‌اند همچون دو نگاره هارون الرشید در حمام اثر بهزاد و هنرمند گمنام از مکتب مشهد. هدف این پژوهش تحلیل اصول اهل فتی در دو نگاره یادشده است. جمع‌آوری داده‌ها با روش کتابخانه‌ای و روش تحقیق تحلیل جامعه‌شناسی است. یافته‌ها گویاست که نگارگر با نگاه خاصی که در جامعه جاری بوده، اشاره‌ای نمادین به اهل جوانمردی و آئین تشرف داشته...

عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، و مذهبی دوران صفوی بر حضور زنان در جامعه تأثیرگذار بود. در ساختارهای جدید، نقش زنان بر‌اساس جایگاه اجتماعی آن‌ها شکل می‌گرفت. همچنین، با برپایی آرامش، کودکان در جوار مادرانشان، از امنیت و آموزش و پرورش بهتری برخوردار شدند. این عوامل نگارگران را به ترسیم بیشتر تصویر زنان و کودکان در نگاره‌هایشان ترغیب کرد. هدف مقالۀ حاضر شناخت جایگاه اجتماعی زن و کودک در دورة شاه طه...

صور خیال در شعر و نگارگری ایرانی، از حیث آفرینش هنری و زیبایی‌شناسی و نیز از حیث بینشی، با یکدیگر پیوندی تنگاتنگ دارند و این پیوند وثیق، به سبب تأثیرپذیری نگارگری از مضمون‌های گوناگون شعر و ادب پارسی است. بنا بر یافته‌های این پژوهش، در برهه‌ای از عصر صفوی به دلیل نفوذ زیاد علما و حمایت‌نکردن دربار از یک‌سو و رشد طبقۀ تجّار و متوسّط از طرف دیگر، هنر در بین لایه‌های میانی جامعه نضج یافت. همچنین کم‌...

این نوشته پس از اشاره ای که به نقوش و نمادهای نو یافته تیمره و مضامین این نقوش دارد، می کوشد به پرسش های بسیاری که در ذهن بیننده این نقوش یا خوانندگان چنین گزارش های برانگیخته می شود، پردازد. در کل، آدم از چه زمانی و برای چه و چگونه به هنرورزی ، از جمله نقاشی و کنده کاری روی سنگ پرداخته است؟ نگارگران نقوش صخرهای تیمره چه کسانی بوده اند؟ آیا این تصور غالب که این نقوش کار چوپانان ، کاروانیان، رهگ...

شرفنامه قدیمی‌ترین تاریخ تفصیلی نوشته‌شده دربارۀ کردهاست. مؤلف آن امیر شرفخان بدلیسی از کودکی در دربار صفوی پرورش یافته بود و به‌واسطۀ موقعیت ایلی و خانوادگی سال‌ها از طرف پادشاهان صفوی مصدر امیری را داشت. از میان نسخه‌های متعدد این تاریخ، نسخۀ نگهداری‌شده در کتابخانۀ بودلیان، به‌عنوان تنها نسخۀ مصور، از اهمیت زیادی برخوردار است. این نسخۀ شرفنامه تاکنون از نظر محققان حوزۀ نگارگری ایرانی پنهان م...

  یکی از مهم‌ترین جنبه‌ های صوری نگارگری ایرانی ترکیب‌ بندی نوشته و تصویر در صفحه و در اصطلاح امروزی «صفحه‌ بندی» است. در این پژوهش، رابطةۀ بین نظام چینش عناصر نوشتاری و قاب تصویر و همچنین رابطةۀ شکل قاب تصویر با موضوع و ترکیب‌ بندی نگاره‌ های مکتب شیراز دوران ایلخانی بررسی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در نگارگری مکتب شیراز آل اینجو رابطۀه بین عناصر نوشتاری و ترکیب‌ بندی نگاره‌ها از اصول دق...

فرم و صورت اژدها بارها در طول تاریخ هنر ایران، در قالب های گوناگون و با مضامین رمزگونه ظاهر شده است. اتصال این نقش به فرهنگ، باورها، جهان بینی اساطیری از یک طرف و ادبیات غنی و سرشار ایرانی از سوی دیگر، جایگاه آن را بیش از پیش اهمیت می بخشد. در این میان به نظر می‌رسد نگارگران با توجه به قصص اساطیری و منابع ادبی موجود خصوصاً شاهنام? حکیم ابوالقاسم فردوسی، در نمایش این موجود، به دستور زبان خاصی دست...

نقاشی ایرانی همواره متاثر از ادبیات بوده است. مقاله حاضر در پی آنست که میان نگاره ?سوگ شوی لیلی? منسوب به شیخ زاده و اشعاری از لیلی و مجنون نظامی در این باره، مقایسه‌ای تطبیقی صورت دهد. نظامی از سردمداران شعر تغزلی است که منظومه‌های او، بالاخص لیلی و مجنون با قدرت تصویرگرانه ویژه، همواره مورد تقلید شاعران و توجه نگارگران بوده است. در این جستار پس از شرح ابیات فوق از نظامی و بررسی نگاره همتای آن...

نور و رنگ از عناصر اصلی هنر نقاشی و فضای تجسمی آثار نگارگران ایرانی به شمار می‌رود. این دو به‌مثابه ظاهر و باطن حقیقتی واحد که تجلی و نمودی از فیض خداوند در عالم است، جلوه‌گر شده‌اند. بر اساس آیاتی از قرآن کریم که خداوند را نور آسمان‌ها و زمین گفته‌اند، جنبه‌های تمثیلی و رمزآمیز نور و رنگ موردتوجه فلاسفه، حکما و عرفای مسلمان نیز قرارگرفته است. تأثیرات حکمت و عرفان اسلامی بر نگاه هنرمندان مسلما...

داستان هایی که دارای قدرت تاثیریِ جهانی هستند، برخوردار از عناصر ساختاری مشترک و جهان شمولی تحت عنوان کهن الگوی سفر قهرمان می باشند که در آنها به مضامینی از جمله مضمون کودکان اسطوره ای (رها شده) پرداخته شده است. مؤید این مطلب کتاب شاهنامه فردوسی است. متنی جامع و سرچشمه ‌ای که بارها و بارها مورد استفاده یِ هنرمندان مختلف از جمله نگارگران قرار گرفته است. بررسی موفقیت نگارگرانِ این نگاره ها در بازنما...