چکیده هنگامی که در نیمه نخست قرن بیستم بحث از لغزش عقل مدرن شد، اسطوره­شناسی به شکلی جدّی مورد توجه قرار گرفت. تعاریف متنوعی برای اسطوره از سوی اسطوره­شناسان و حتی برخی فلاسفه مطرح شد. دامنه­ی این اسطوره­شناسی­ها در سال­های پس از آن، به گستره­ی نقد ادبی نیز کشیده شد و ترجیحات کارکردگرایانه­ی متفاوتی در هنرها پدیدار شدند که از همین جریانات نشأت می­گرفتند. ازجمله برخی از اعضای مکتب «فرانکفورت» همچ...

پست‌مدرنیسم با مطرح شدن در چند دهۀ گذشته، مباحث و پرسش‌های گستردۀ فلسفی، ایدئولوژیک و زیبایی‌شناختی بسیاری را گسترش داد. یکی از این پرسش‌های جدی که نظر بسیاری از متفکران علوم اجتماعی و نظریۀ سیاسی را به خود معطوف کرده، نسبت میان پست‌مدرنیسم به‌مثابۀ یک مکتب هنری و زیبایی‌شناختی است که بعد از مدرنیسم سر برآورده و امر سیاسی است. مقالۀ حاضر با ابتنا به دیدگاه‌های متفکران برجستۀ پست‌مدرن در پی بررس...

با مرور اندیشۀ هنری هربرت مارکوزه و مقایسۀ آن با مفاد قاعدۀ طلایی در اخلاق، می توان هنر مطلوب مارکوزه را یکی از تمهیدات لازم در اجرای این قاعده و بستری برای حضور آشکارتر و خودآگاه تر آن در تعاملات اجتماعی میان انسان ها ارزیابی کرد. اگر قاعدۀ طلایی از مخاطبانش می خواهد که خود را در موقعیت دیگری گذاشته و دیگری را هم در وضعیت فعلی خود تصور کنند، در اندیشۀ مارکوزه هنر بستری برای ایجاد- یا دست کم پی...

پژوهش‌گران حوزۀ مطالعات هنر اسلامی رویکردهای مختلفی را در این حوزه اتخاذ کرده‌اند و هریک نقطۀ اتکای خود را بر مفاهیمی متفاوت از دیگری قرار داده‌اند. از این ‌میان، رویکرد تاریخ‌گرایی بر دو مؤلفۀ بسترمندی و تفسیر استوار است. در این رویکرد، مرکز ثقل مطالعات منطبق است بر درک مفاهیم فرهنگی اشیا و آثار معماری در بستر زمانی و مکانی خاص تولید این آثار. ازاین‌رو، عوامل، ریشه‌‌ها، و بستر‌‌های تحقق هنر اس...

نقد کهن الگویی از انواع نقد اسطوره ای است که بیش تر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن الگوها آن دسته از صور ازلی و نوعی اند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان ها، به صورت بالقوه وجود دارند و خفته اند. این صور کهن و اساطیری، می توانند در هنر و ادبیات تجلی یابند. در حکایت «پادشاه و برهمنان» کلیله و دمنه، کهن الگوهای آنیمای مثبت و منفی و پیر خردمند را به ترت...

با توجه به تغییر و تحولات بنیادینی که طی چند قرن اخیر در زمینه‌های مختلف، از جمله فلسفه، علم، اقتصاد، فرهنگ، و هنر رخ داده و تأثیر بسیار عمیق آن‌ها بر روابط انسانی و نگرش‌های اجتماعی، اهمیّت توجه مجدد به مسائل زنان در قلمروهای مختلف، از جمله قلمرو هنر آشکار می‌شود. یکی از چهره‌های شاخص که در این حوزه پژوهش‌های درخور توجهی انجام داده است، لیندا ناکلین است او با طرح پرسش «چرا هرگز هنرمندان بزر...

طرح مواضع پست‏مدرنیسم و نظریه‏انتقادی در جامعه قرن بیستمی، ابعاد جدیدی در رویکرد تفکر انتقادی به‏وجود آورد. تأثیری که نظریه‏انتقادی بر اندیشه سیاسی، فرهنگی و جامعه‌شناسی در ‌نقد و دگرگون‎ساختن جامعه مطرح‏کرد، موضعی مقابل شرایط سلطه و سرکوب بود. از سویی پست‏مدرن، نگرش انتقادی به مدرن در همه ابعاد است؛ این دو جریان،‏ حرکتی به سوی نوع جدیدی از جامعه عقلانی را ایجاد کردند. از آنجایی که هنر نمود روح...

این مقاله تلاشی است برای نقد کتاب «هنر چگونه می تواند زندگی شما را دگرگون کند» نوشته آلن دوباتن و جان آرمسترانگ. مبانی این کتاب همچون نگاه دیویی بر احیاء پیوند تجربه زیبایی شناسی و زندگی عادی تکیه دارد. بر اساس اندیشه پراگماتیستی دیویی اگر هنر را در جایی دور قرار داده و سپس به تمجید از آن پرداخته و یا اینکه خود را صرفا به این مشغول کنیم که آثار هنری بزرگ را برگزینیم و تنها به بررسی آن ها همت بگ...

هر رویدادی در هنر می تواند بازخوردی در اندیشه داشته باشد و هر اندیشه جدیدی، ایده های هنری تازه ای به بار می آورد. هدف کلی این تحقیق بررسی تاثیرات متقابل میان هنر و اندیشه است، که با بررسی سوررئالیسم (هم در ابعاد یک جنبش و هم به عنوان رویکردی بشری که فاقد زمان و مکان است) در نسبت با روانکاوی مکتب لکان، تاثیرات متقابل این دو حوزه بر یکدیگر را مورد توجه قرار می دهد. در این تحقیق ابتدا به طور مختصر...

بیان مسئله: هنر دو دهۀ اخیر ایران تاکنون از جنبه‌های مختلفی نقد شده است و برخی از منتقدان گرایش‌های اصلی آن را بازتولید گفتمان شرق‌شناسی دانسته‌اند. در همین رابطه، مسئلۀ پژوهش این است که چگونه می‌توان ویژگی‌های مشترکی را میان فرمول تولید این قبیل آثار هنری و عملکرد شرق‌شناسی یافت؟ بدین منظور از مفهوم نمایه، با استناد به مباحث نشانه‌شناسی و تاریخ هنر و به‌منظور خوانش نقادانۀ بازتولید گفتمان شرق‌...