برخی از محققان،مطهَّر بن طاهر مَقْدِسی (د. پس از 355هـ) مؤلف کتاب البدء و التاریخ را «خردگرا» و «معتزلی» دانسته­اند و برآن‌اند که البدء کتابی است تاریخی- فلسفی، زیرا نمونه‌های خردگرایی در اینکتاب از نظر ظاهری و کمّی قابل توجه است؛ به‌علاوه مقدسی از واژه «عقل» در استدلال‌های کلامی چون اثبات مباحث نبوت و شریعت و در تحلیل مضامین اخبار تاریخی فراوان استفاده کرده و هرجا که مناسب دیده، به آراء فلاسفه یونان...

نقد متن حدیث به عنوان چهارمین محور مباحث مربوط به حدیث، کمتر مورد توجه بوده است. از راه نقد متن می‏توانیم برخی علل و اسباب اختلاف و تعارض احادیث را پیدا کنیم. نخست باید از نقش جوامع اولی و ثانوی در بروز مشکلات متن حدیث سخن گفت. تقطیع، پذیرش حجیت تعبّدی خبر و تبویب روایات از منظر فتوا، سه نکته مشکل‏برانگیز در کار مؤلفان این کتاب‏هاست. از دیگر عوامل بروز اختلالات متنی، فقدان میراث مکتوب در دوره‏ها...

در این مقاله ابتدا به بررسی مبانی فکری و تاریخی که منجر به پیدایش بهره شد می‌پردازیم. در ادامه به آثار و نتایج بهره به عنوان نتیجه قهری نظام بازار اشاره کرده و کارکردهای آن را از دیدگاههای مختلف، چه موافق و چه مخالف، بررسی می‌کنیم. سپس به نقد بهره و مبانی فکری آن با توجه به آموزه‌های اسلامی به اجمال می‌پردازیم و در پایان با توجه به مطالب گفته شده، آنچه تحت عنوان بانکداری بدون ربا اجرا می‌شود ...

وجود تاریخی شخصیتی به نام عبدالله بن سبأ یکی از مسائل مورد اختلاف در متون تاریخی و فرقه شناختی جهان اسلام است که با توجه به اهمیت آن مستشرقان نیز در این زمینه به اظهار نظر پرداخته اند. دو دیدگاه متضاد در بارۀ عبدالله بن سبأ وجود دارد؛ دیدگاه نخست او را شخصیتی مؤثر در رویدادهای صدر اسلام می داند و دیدگاه دیگر وجود تاریخی او را زیر سؤال می برد و او را شخصیتی ساختگی می شمرد. نوشتار حاضر پس از بررس...

مقالة حاضر تلاشی است در جهت نقد و تحلیل کتاب زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن‏پوش نوشته فاطمه مرنیسی. نویسندة کتاب با تکیه بر دو منبع تاریخی؛ تاریخ طبری و سیرة ابن هشام تحلیل‏های خود را ارائه کرده است. محدودیت منابع مورد استفاده نویسنده و عدم اتقان علمی آنها، همچنین عدم رعایت شاخصه‏های پژوهش در تحلیل و نقد مطالب، کتاب حاضر را از جهات بی‏شماری قابل تأمل ساخته است. اما لغزش نویسنده در چند جا نمود بی...

نگرش نقادانه یا به‌کارگیری بررسی عقلی در ارزیابی هر چیزی، در دورة رنسانس به وجود آمد و کتاب مقدس نیز از این برخورد نقادانه در امان نماند. نقد کتاب مقدس به دو نقد نُسَخ و تاریخی-ادبی تقسیم می‌شود. یکی از کتاب‌هایی که از مجموعة کتاب مقدس به علت جایگاه مهم و نیز طول آن، مورد نقدهای نُسَخ و تاریخی- ادبی وسیعی قرار گرفت، کتاب اِشَعْیای نبی است. این مقاله درپی آن است که به توصیف و...

دیدگاهی که می پندارد هرگونه روایت تاریخی باید فاقد بار ارزشی باشد، چه دیدگاهی است و چرا باید این دیدگاه را ناکارآمد پنداشت؟این دو پرسش اصلی و سؤالات فرعی دیگری که به فراخور بحث مطرح می شوند و تلاش برای پاسخگویی به آن ها، بنیاد مقاله ی حاضر را شکل می دهد. در واقع اساس این پژوهش بر این امر استوار است که هر کنش تاریخی، به ناگزیر دارای بار ارزشی است و چون روایت کردن تاریخ علاوه بر اینکه مقوله ای م...

تطهیر کارگزاران و خصوصاً دو پادشاه پهلوی، به عنوانِ یک پروژه تاریخی-رسانه ای مورد توجه مخالفانِ نظام اسلامی قرار گرفته و با مطالب زیادی این رویکرد، تولید و منتشر شده است. خدشه در ذهنیت تاریخی نسل امروز و آینده، ایجاد تردید در علل وقوع انقلاب اسلامی و نیز کارآمدی جمهوری اسلامی، از جمله نتایج پروژه تطهیر در ایران است. این نوشتار با اتکا بر مستندات تاریخی، به بازکاوی ابعاد گسترده تحقق پروژه تطه...

کتاب «درسنامه ی متون پارسی طب سنتی ایران» نام مجموعه ای است که در سال 1390، در قالب طرحی پژوهشی و با همکاری حدود سی نفر از دستیاران رشته ی طب سنتی، زیر نظر دکتر محسن ناصری، جهت استفاده ی درسی دانشجویان این رشته، تدوین شده است. بررسی محتوای کتاب نشانگر این موضوع است که اثر حاضر نتوانسته است در مجموع به اهداف و انتظارات موجود در مقدمه ی کتاب پاسخ دهد و از این لحاظ دارای نواقصی اساسی است که امیدوا...