امروزه گسترش تحقیقات و تعمق‌های علمی در میراث گرانبهای ادبیات فارسی زمینة مناسبی را برای پی‌گیری مطالعات تطبیقی و مقایسۀ آثار ادبی از جنبه‌های مختلف فراهم کرده است. این مقاله تلاشی است برای مقایسۀ محتوایی دو اثر ارزش‌مند در زمینۀ ادبیات عرفانی، یعنی حدیقة ‌الحقیقۀ سنایی غزنوی و مرصاد العباد نجم‌الدین رازی که عمدتاً بر مبنای دیدگاه «بینامتنیت» و نیز «ترامتنیت» صورت گرفته است. ترامتنیت، که نخستین‌...

مثنوی طاقدیس اثر ملا احمد نراقی به تقلید ازمثنوی معنوی سروده شده و هم‌چون این اثر سترگ درآن موضوعات فراوانی از دیدگاه عرفان و مذهب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این مقاله میزان تاثیر پذیری مشترک حکایات مثنوی طاقدیس (به عنوان زبر متن) و مثنوی معنوی (به عنوان زیرمتن) از قصص قرآنی (به عنوان سر متن) بر مبنای نظریۀ پیرامتنیت ژرار ژنت واکاوی شده است. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که هم مولا...

نزدیک به چهار دهه است که روایت‌شناسی به عنوان علمی مستقل، در غرب جای خود را باز کرده و در مطالعه و بررسی متون ادبی از آن استفاده می‌شود. یکی از نظریه‌پردازان برجستۀ روایت‌شناسی، ژرار ژنت فرانسوی است که به گفتۀ بسیاری از محققان، کامل‌ترین نظریات را در باب این حوزه داده است. آرای دقیق و منسجم ژنت در حوزۀ روایت‌شناسی، به‌ویژه در مبحث زاویۀ دید، چنان ظرفیتی دارد که می‌‌توان با کمک الگوی روایت‌شناسی...

«چشم­هایش» نخستین رمان بزرگ علوی به حساب می­آید. ترتیب نقل حوادث در این رمان برحسب توالی زمانی نیست و راوی از انتهای داستان با استفاده از شیوه های مختلف شروع به نقل حوادث کرده است.در این مقاله پس از بحث مختصر پیرامون روایت، پیرنگ و داستان، روایت این داستان براساس دیدگاه­های ژرار ژنت نقد و تحلیل می­شود. ژرار ژنت پنج مقوله محوری را که عناصر روایت به شمار می­آیند، برای تحلیل قصه تمیز می دهد که عبا...

در این جُستار، کوشش خواهد شد تا پس از طرح اجمالیِ مبانی نظری بینامتنیت و معرفی زمینه های ایرانی (در ادبیات و تفسیر دینی) و اروپایی (میخائیل باختین، ژولیا کرستوا، ژرار ژنت و اومبرتو اکو)، روابط میان عناصر درون متن با بیرون از متن - خواه بافت و محیط فیزیکی، خواه جهان بیناذهنی جامعة زبانی یا فرهنگ و جهان ذهنی خواننده – و تأثیر آن ها در شکل گیری معنای کلی متن و در نتیجه، معنایی که فراتر از برآیند معن...

یکی از ویژگی ‌های قرآن استفاده از قالب داستان است. خداوند متعال بسیاری از وقایع و رویدادها را در قرآن کریم به شکل داستان و برای دعوت مردم به زندگی صالح نقل کرده که بیانگر اهمّیت روایتگری و نقش پررنگ آن در هدایت غیر مستقیم انسان‌ هاست. یکی از داستان‌ هایی که در سوره ‌های متعدّد قرآن آمده ، داستان حضرت ابراهیم (ع) است. این پژوهش در پی آن است که داستان تولّد حضرت ابراهیم (ع) را از دیدگاه روایت‌ شناسی...

نوشدارو اثر علی مؤذنی یکی از متون ادبیّات داستانی معاصر است که در ابعادی گسترده با داستان­های اسطوره­ای و حماسی شاهنامه ازجمله رستم و سهراب، سیاوش، فریدون و ضحاک پیوند و ارتباط برقرار کرده ­است. کشف و شناخت انواع این روابط نه­تنها به درک بهتر رمان یاری می­رساند، بلکه برای شناخت ویژگی‌های برخی از داستان­های معاصر که از آثار حماسی و به­ویژه شاهنامه تأثیر پذیرفته­اند، سودمند خواهد بود. برای نیل به ...

چکیدهبسیاری از داستان­نویسان معاصر امروز ایران، تحت تأثیر آثار نویسندگان معاصر غرب به نوشتن داستان پرداخته­اند. در این میان، نویسندگان زن نیز از سهمی به­سزا برخوردارند. انعکاس روحیات و رنج­ها و محدودیت­های آنان در مجموعۀ داستان­ها و رمان­های خود به خوبی مشاهده می­شود. در این پژوهش، نویسنده با رویکرد به مقولۀ تکنیک­های روایت­پردازی ژنت از یک سو و داستان احتمالاً گم شده­ام اثر سارا سالار از سویی د...

کانون روایت، منظری است که نویسنده یا راوی برای نگریستن به داستان خود انتخاب  می­کند. تحلیل و بررسی کانون روایت و شگردهای روایی در کشف ساختار منسجم و دقیقی از روایت در آثار داستانی حائز اهمیت شایانی است. یکی از شگردهای روایی که از رهگذر آن می‌توان به میزان توانایی یک داستان پرداز در شکل دهی به ساختار روایی اثرش پی برد، نظریۀ کانون روایت ژرار ژنت است. او برای بررسی کانون روایت دو مقولۀ وجه و لحن ...