در نگارش تاریخ علم تا نیمة دوم قرن بیستم رویکردی درون‌گرایانه غلبه داشت. بر اساس این رویکرد وظیفة مورخ این است که تاریخ عقلانی نظریه‌ها را بنویسد و نشان دهد که تاریخ علم، تاریخ انباشت یافته‌ها و ابداعات فردی است. با انتشار آثار کوهن تحولی انقلابی در تاریخ‌نویسی ایجاد شد. او تحت تأثیر مورخینی مانند کوایره و باترفیلد علم را به عنوان نهادی جمعی مورد مطالعه قرار داد و بر ...

در تاریخ بیستم ژوئن 2001 که مصادف با سی خرداد هشتاد بود کنفرانسی تحت عنوان معرفت شناسی باور پایه به مدت سه روز در دانشگاه آزاد آمستردام در هلند برگزار شد بعد از اشاره ای اجمالی به موضوع کنفرانس گزارشی کاملا موجز از آن ارائه می شود مفهوم باور پایه یکی از مفاهیم اساسی در معرفت شناسی امروز است . اصل آن به نظریه قدیمی مبنا گروی بر میگردد.بر اساس این نظریه مجموعه باورهای آدمی به دو دسته تقسیم میشود ...

تلاش برای توجیه حق حاکمیت بر اساس خواست مردم، سابقه‌ای طولانی به قدمت تاریخ اندیشه سیاسی دارد. آموزه مالکیت مشاع با طرد نظریه الهی مشروعیت و نظریه قرارداد اجتماعی، بر آن است تا حق اعمال اقتدار را از نظر دینی موجه سازد و به عنوان مبنای حاکمیت در عصر غیبت مطرح شود. حال مسئله این ‌است که آیا در عصر حاضر مالکیت مشاع به عنوان نظریه سیاسی می‌تواند مبنای نظام سیاسی اسلامی باشد؟ فرضیه این است که حکومت ...

نظریه مُثُل در طول تاریخ فلسفه موافقان و مخالفانی دارد. عده‌ای مانند فارابی، ابن‌سینا و میرداماد آن را نقد و تأویل کرده‌اند. دو حکیم مسلمان سید احمد علوی شاگرد میرداماد و ملامحمد‌بن علیرضا‌بن آقاجانی شاگرد ملاصدرا از منظر متفاوتی به این نظریه نگریسته و نقدهای ابن‌سینا و میرداماد را به چالش کشیده‌اند. در این مقاله ابتدا به طرح مسئله و گزارشی از نظریۀ مُثُل و پس از آن به بررسی و تحلیل انتقادی این دو ...

موضوع این مقاله نقد و تحلیل نظریه برنامه درسی در کتاب های دانشگاهی ایران است. در مقدمه، پس از ارائه تعاریف و برداشت های مختلف از برنامه درسی، جایگاه نظریه و نظریه پردازی در برنامه درسی به عنوان یک رشته علمی و همچنین تاریخ، ماهیت و کارکردهای نظریه برنامه درسی بررسی شده است. سپس با انتخاب هدفمند کتب موجود نظریه برنامه درسی در نظام دانشگاهی کشور، معیارهایی برای سنجش آن ها معرفی و محتوای هر یک تحلی...

علم بلاغت در زبان عربی و فارسی از ایدئولوژی اسلامی تاثیر فراوانی پذیرفته است. سرآغاز بسیاری از مطالعات بلاغی، مجادلات ایدئولوژیک بوده است. بسیاری از نویسندگان تاریخ بلاغت از ابتدا به تقسیم دلالت های زبان به حقیقی و مجازی اشاره کرده اند؛ اما یادآور نشده اند که در تطور بلاغت اسلامی برخی نظریه پردازان از اصل، منکر کارکرد مجازی زبان بوده اند. پژوهشگران نظریه انکار مجاز را به برخی از پیشینیان چون اب...

پژوهش «تاریخ،اقتباس و تصاحب در سینما» بر آن است تا مبانی نظری جدیدی را که در پیوند میان تاریخ،روایت و اقتباس پدید آمده است و در کشور ما شناخته شده نیست، تبیین کند.در این نوشتار، کنش اقتباس،کنش تصاحب، مواجهه با تاریخ به عنوان متن و روایت و مساله ی وفاداری به منبع اقتباس، مورد بررسی قرار می گیرند.این پژوهش، در ادامه به رابطه ی بینامتنی، میان متن تاریخی و اثر اقتباسی سینمایی و تبیین این رابطه از ط...

چنانچه فهم مؤثر و کارآمد درباره گذشته، فهمی که معطوف به زمان حال و برای شرایط موجود جامعه مفید باشد به دغدغه اصلی مورخین تبدیل شود، تاریخ را به علمی پویا تبدیل می کند که در بهتر شدن شرایط اجتماعی و معرفتی جامعه مؤثر است. علم تاریخ حاصل بینش و نگرش مورخین است و هرمنوتیک فلسفی با تأکید بر هستی شناسی فهم و مهم تر از آن مفسرمحوری در تحقق فهم، با برداشت های سوبجکتیویستی در تاریخ همخوانی زیادی دارد. ...

مسئله تعین ناقص، از مسائل مهم در فلسفه علم محسوب می شود که در حوزه انتخاب میان نظریه های هم ارز رخ می نماید. در این مقاله ضمن توصیف هم ارزی، از چهار جنبه منطقی، بینه ای، نظری و تجربی، سه قرائت متفاوت – ضعیف، قوی و قوی تر – از تعین ناقص بیان گردیده است. همچنین با فرض رخ دادن هر کدام از بیان های تعین ناقص در عرصه انتخاب میان نظریه های علم تجربی، رویکردهای مناسبی را که در هر حالت بایستی برگرفته شو...