خراسان در عصر سلجوقی ترکیب مذهبی خاصی داشت. منازعات مذهبی و درگیری بین مذاهب مختلف، ویژگیاصلی این دوره است. سیاست های مذهبی حکومت سلجوقیان در تشدید اختلافات فرقه ای تاثیر زیادی داشت.تعصبات مذهبی عمیدالملک کندری و خواجه نظام الملک طوسی سبب شد تا بین حنفیان و شافعیان رقابت هایشدیدی در بگیرد. حملة غزها به خراسان سبب ویرانی و کشتار شدیدی گردید؛ به دنبال این حملة درگیری هایشدید فرقه ای و مذهبی شکل گ...

  احد فرامرز قراملکی*   علامه حسن بن مطهر حلی فقیه، اصولی، رجال‌شناس، محدث و متکلم مؤثر در تاریخ اندیشة اسلامی است. شهرت وی در این دانشها بر میراث منطقی وی سایه افکنده است. حلی در پژوهشهای منطقی آثار فراوان، بالغ بر بیست اثر، تدوین کرده است. کثرت تألیف اثر منطقی، تبیین می‌طلبد. عوامل گرایش وی به تحقیقات منطقی چیست؟ رقابت کلامی حلی با کسانی چون ...

ابوجعفرمحمد بن محمدبن حسن بن ابوبکر طوسی معروف و مشهور به نصیرالدین طوسی در سال 597ه.ق در طوس بدنیا آمد.شناخت اندیشه ها وعملکردهای سیاسی وفرهنگی وی بدون درک مناسبی از فضای سیاسی، فکری واجتماعی دوران حیات او امکان پذیر نیست .زیرا وی شاهد وقایع سیاسی و اجتماعی نظیر حملات مغولان واستیلای آنان وانقراض دولت اسماعیلیان و خلافت عباسیان بود.به همین جهت برای به ثمر رسانیدن هدفهای سیاسی وفرهنگی خود در دو...

ابو عمرو محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی از علمای نیمه نخست سده چهارم هجری است که در رشته حدیث و رجال صاحب مهارت بود. سال دقیق ولادت و وفات وی روشن نیست. شواهد حاکی از آن است که وی در نیمه نخست قرن چهارم می زیسته و رشد و نمو علمی وی در دیار سمرقند و ماوراءالنهر بوده است. شیخ طوسی و نجاشی که نزدیک ترین افراد به عصر اویند، نگارش کتابی در رجال را به وی نسبت داده اند. ابن شهر آشوب، که یک قرن پس از شیخ...

شیخ طوسی کتاب الفهرست را با هدف گردآوری و ارائه فهرست مصنفان و أصحاب اصول و آثار ایشان تألیف کرده است. وی در ضمن معرفی برخی از پدیدآورندگان، از عبارت «له روایات» بهره برده است. این ترکیب در الفهرست نجاشی دیده نمی‏شود. بررسی مفهوم این عبارت در الفهرست شیخ طوسی نشان می‏دهد که این اصطلاح بیشتر از سوی حمید بن زیاد و در برخی موارد از سوی ابن ولید و شیخ صدوق به کتاب شیخ طوسی راه یافته است. از مقایسه ...

بخشی از کتاب بیاض و سواد1 تألیف خواجه ابوالحسن علی بن حسن سیرجانی در سفینه تبریز موجود است. این بخش باقی مانده ای از یک تلخیص البیاض و السواد است و بیش تر دربرگیرنده اقوال کوتاه آن است. بررسی این باقی مانده نشان می دهد که ابوالمجد محمد بن مسعود تبریزی، کاتب سفینه، در کتابت این بخش اغلاط و تصحیفات فراوانی مرتکب شده است. نادرستی های کتابتی او را می توان در چند بخش دسته بندی کرد: تصحیف در عناوین ا...

نقش کوفه در جریان‏های سیاسی جهان اسلام و فراز و فرودهایی که در طیّ آن، برای آن شهر ایجاد شد، حائز اهمیت زیادی است. شناخت چگونگی شکل‏گیری شهر کوفه و اوضاع اجتماعی آن در یک دوره پر هیجان از تاریخ اسلام (از سال 17ه تا پایان خلافت حسن بن علی‏علیه السلام) تأثیر فراوانی در فهم شرایط سیاسی، اجتماعی حاکم بر کوفه در دوره انتقال خلافت از حسن بن علی‏علیه السلام به معاویه دارد. در این مقاله تحولات تاریخ صدر...