رضی الدین عبدالله بن محمد، معروف به امامی هروی، ادیب و شاعر قرن هفتم هجری قمری، معاصر سعدی و مجد همگر و ملک الشعرای دربار قراختاییان کرمان بوده است. علاوه بر شعر و علوم بلاغی، در ادبیات عرب و علوم عقلی از سرآمدان روزگار خود بود و رساله ای به عربی در شرح قصیدة ذوالرمه (شاعر معروف عرب د 117 ق) دارد. دیوان این شاعر، فقط یک بار، آن هم در 1343 شمسی به کوشش همایون شهیدی از سوی انتشارات علمی چاپ شده ا...

این تحقیق هیجان های بیان شده در اشعار غنایی دیوان پنج شاعر مشهور، عطار، مولوی، سعدی، حافظ و شهریار را بررسی و مقایسه می کند. با نمونه گیری تصادفی، از میان اشعار این شاعران نمونه انتخاب شد و فهرستی تدوین گردید که دارای اعتبار محتوا و پایایی 90/0 بود. یافته های تحقیق نشان داد که 5 الی 19 درصد اشعار این دیوان ها هیجان های مشخصی را بیان می کند که هیجان عشق، غم و شادی از جمله آنها بودند و با فراوانی...

امروزه تقریباً تردیدی وجود ندارد که نگاره‌های ایرانی را با استفاده از پیش‌نمونه‌ها ترکیب ‌می‌کرده‌اند؛ اما این پرسش اساسی که ترکیب این پیش‌نمونه‌ها بر اساس چه اصول و ضوابطی صورت می‌گرفته، همچنان بی‌پاسخ مانده است. به گمان شماری از پژوهشگران، ترکیب نگاره‌های ایرانی، بر اساس قانون خاصی صورت نگرفته است و از قاعدۀ چینش دست آزاد تبعیت می‌کند. این در حالی است که برخی پژوهش‌های اخیر، نظام شبکه‌ای را مس...

هدف: پژوهش حاضر، با هدف بررسی و شناسایی آداب نشانه‌گذاری در بین نسخه‌های خطی تاریخ‌دار انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهشی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و به روش پیمایشی _ تحلیلی انجام‌شده است. با بررسی نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه آستان‌قدس‌رضوی و مشورت با کارشناسان خبره این بخش، تعداد شش نسخۀ نفیس تاریخ‌دار مرتبط با دوره و موض...

خاقانی شروانی، شاعر نام‌آوری است که طرز سخن و غرابت کلامش، از دیرباز زبانزد خاصّ و عام بوده است. سخن خاقانی دارای ویژگی‌هایی نظیر استفاده‌ از اصطلاحات علوم مختلف، بازی‌های کلامی و ... است؛ چنان‌که کمتر پیش می‌آید خوانندۀ شعر او از مراجعۀ مکرّر به شرح‌ها و فرهنگ‌های لغت بی‌نیاز باشد. در گذر زمان و تحت­تأثیر عواملی مانند بروز جنگ‌ها، آشفتگی‌ها و دیگر حوادث روزگار، نسخه‌های خطّی اصیل دیوان خاقانی، کم...

پژوهشگران همواره به سبب لغات و ترکیبات کمیاب در دیوان سوزنی سمرقندی، به این اثر توجه داشته‌اند و استنادهای پی‌درپی فرهنگ‌نویسان به شواهد شعری این شاعر، گواهی روشن بر این سخن است. دیوان سوزنی تاکنون دو بار به چاپ رسیده‌ است؛ اما به سبب‌های متعدد (نقص‌ها، تحریف‌ها و تصحیف‌های فراوان نسخه‌های خطی، غلط‌خوانی و...) لغزش‌های بسیاری در این چاپ‌ها مشاهده می‌شود که تصحیح دوبارة این دیوان را ضرورت می‌بخش...

این مقاله با هدف شرح احوال و آثار ماه لرآییم متخلص به مکنونه و نادره، شاعرۀ تاجیک، به نگارش درآمده است. طبق معلومات ارائه شده در منابع مختلف، مکنونه در سال ۱۷۹۱م به دنیا آمده و در سال ۱۸۰۶م با امیر عمرخان، حاکم مرغیلان که بعدها به تخت خانی می نشیند، ازدواج کرده است. هرچند عمرخان زوجه های دیگری نیز اختیار کرده است، اشعار مکنونه حکایت از دلدادگی و عشق و عاشقی میان آن ها دارد. بنای دو مدرسه، ساخت ...

هرچند بسیاری از متون ادبی ما به کوشش استادان و محققان و به شیوۀ علمی و انتقادی تصحیح شده اند، امّا هنوز مجموعهای از آثار قدما را می شناسیم که به طبع انتقادی نرسیده اند و صورت کاملاً قابل اعتمادی از آنها عرضه نشده است. از جملۀ این متون، دیوان کمال الدّین محمودبن علی مشهور به خواجوی کرمانی (م: 750) است که علاوه بر داشتن ارزشهای فراوان مستقل فرهنگی و ادبی، واسطۀ پیوند غزل سعدی و حافظ هم هست و بنابرای...

سوگند گزاره­ای است اعتقادی / درونی با رویکرد ایجابی و مبتنی بر آیین­ها، باورها و نیز کُنش­های ایمانی و عاطفی که گونه­های آن در منابعِ دینی، متون تاریخی و دیوان شاعران بسیار است. رایج­ترین نوعِ آن در آثار شعرای پارسی­گوی در قالبِ «سوگندنامه»ها / «قسمیّه» بازتاب یافته است، چنان­که نمونه­های آن را از دیرباز در دیوانِ شاعرانی چون فردوسی، نظامی، ظهیر فاریابی و... می­توان دید. با وجود این، هستند شاعرانی که...

موضوع مقالۀ حاضر، بحثی دربارۀ «عروضی» بودن سعدی، با به دست‌ دادن معیاری در این‌باره و سپس «استخراج اوزان» و بحث در «خلاقیت‌های وزنی» در آثار سعدی است. نگارنده ابتدا پس از پیشنهاد دو معیار برای «عروضی» خواندنِ یک سراینده و بحث دربارۀ شاعران عروضیِ تاریخ شعر فارسی، با توجه به دو معیار یادشده، تمامی اوزان اشعار کلیات سعدی را با جست‌وجو در متو...