مسأله تبیین نسبت ذهن عارف با تجربه های عرفانی اش از مناقشه برانگیزترین مسائل حوزه فلسفه و روانشناسی عرفان است. ساختگرایان از جمله استیون کتز- فیلسوف نامدار معاصر- در مواجهه با این مسئله، معتقدند که تجربه های عرفانیِ عارف، متأثر از جهان ذهنی وی صورت بندی می شود. این رساله در نظر دارد تا بر اساس نظریه ساختگرایان، کارکرد ذهن روزبهان را در صورت بندی تجربه های عرفانی اش -که در کتاب کشف الاسرار خود گز...

پیش­دانسته­های فکری و از جمله آنها پیش­فرض­های مذهبی و عقیدتی، از آفات عمل فهم به شمار می­روند که به صورت نامرئی در لایه­های معنایی ترجمه نفوذ کرده و خود را در هیئت حقیقت به مخاطب معرفی می­نمایند. در صورتی که همه مذاهب و فرق اعتقادی اسلامی بخواهند قرآن را بر پایه پیش­فرض­های خود، ترجمه نمایند، اختلاف در ترجمه­ها پدید می­آید. در این پژوهش سعی شده است تا ضمن تحلیل این مسئله، با بررسی سه نمونه از ...

حکیم نجم الدین محمّد فلکی از شعرای معروف قرن ششم هجری است که در قصبه شماخی از توابع شروان متولّد شد. فلکی گوینده ای نازک خیال و شیرین سخن است که بر خلاف معاصران خود، به سهولت کلام و روانی سخن متمایل بود. دیوان ناقص و ناتمامی از وی در سال 1929 میلادی در لندن توسط محمد هادی حسن خان به چاپ رسیده است. در ایران نیز محمد طاهری شهاب دیوانی از این شاعر را در سال 1345 تصحیح کرده و از سوی انتشارات کتابخانه...

سید سند صدر الدین محمد دشتکی از سادات خاندان دشتکی است که با بیست و چند واسطه به زید بن علی بن حسین (ع) می رسد. وی از ذهنی بسیار نقّاد بهره مند بود. دروس حدیث و شرعیات را نزد پدرش غیاث الدین منصور فرا گرفت. سلسلة مسموعات او در علم کلام به امام محمد غزالی، امام فخر رازی و علامه حلی می رسد و در منطق و فلسفه به خواجه نصیر، بهمنیار و ابن سینا. دوران حیات او مصادف با فرمانروایی حسن بیگ و یعقوب میرزا...

خواجه نصیرالدین در مبحثی دربارۀ انعکاس قضایای ممکنه در کتاب اساس الاقتباس می گوید: «پس معلوم شد که این اعتبار مقتضی فساد انعکاس ممکنات است و مؤدی به مذهبی است که نزدیک باشد به مذهب آن جماعت که اطلاق و ضرورت و امکان را به اسوار متعلق گردانند». خواجه در این عبارت اطلاق جهت بر سور را نظر جماعتی از منطق دانان می داند و نه عموم آنها، که خود خواجه قطعاً از این جماعت نیست؛ زیرا وقتی او از موضع طبیعیِ جه...

پی‌ بردن به اخلاق و شخصیت آدمی از طریق مشاهدة‌ ظواهر جسمانی او، موضوع علم فراست یا دانش قیافه‌شناسی است که گروهی از متقدّمان و متأخّران دربارة آن سخن گفته‌اند، از جمله بقراط سده‌ها قبل از میلاد به این موضوع توجه کرده است؛ امّا تا پیش از ارسطو فراست علمی مستقل و شناخته شده نبود. در منابع اسلامی از افلیمون یونانی به عنوان صاحب‌نظر در «علم فراست» نام برده‌اند. علم فراست از طریق ترجمة منابع یونانی، به...

نحوة تلقی عارفان مسلمان از جمله غزالی، سهروردی و نجم الدین کبری دربارة نور، مراتب انوار، انوار رنگین و عالم مثال، مسائلی است که این مقاله درپی بررسی آنها است. همچنین در این پژوهش، مطالبی دربار? تاثیر آرای حکمای مسلمان، مخصوصاً شیخ شهاب الدین سهروردی برهنر نگارگری ایرانی مطرح گردیده است. مسلماً اگر هنرمندی واجد بینش عمیق عارفان مسلمان دربارة نور و عالم مثال باشد، در آفرینش آثار هنری، با هنرمندی که...

تاکنون دربارة ادبیات تصوف مطالب بسیار گفته و تحقیقاتی گوناگونی انجام شده و دربارة حکمت‌های موجود در آن نیز پژوهش‌هایی انجام گرفته است. در این مقاله، ویژگی‌های گونه‌ای خاص از حکمت بررسی شده است. این حکمت‌ها، که از آنها به "حکمت تجربی" یاد می‌شود، بیش از آنکه بر پایة اصول دینی یا مسلکی باشند، برگرفته از تجارب زیستی بشر در طی نسل‌ها هستند. تتبع در تحقیقات انجام شده بر آثار صوفیه، فقدان بحث و بررسی...

موضوع زن، نماد نفس کوششی است در تبیین چرایی زمینه‌های نمادین زن و نفس. در این نوشتار، ابتدا خلاص? داستان " اعرابی و خلیفه" از منظر نماد پرداخته شده و در ادامه تعریفی از نفس، نماد، چرایی نماد ِنفس بودن زن از منظر عرفا مطرح شده است. نتیجة تمثیلی داستان بر اساس نظری? نجم رازی، بیانگر آن است که همپویگی و سلوک نفس با عقل، عشق را در سالک به ظهور می‌رساند؛ سرّ "من عرف نفسه، فقد عرف ربّه" اینجاست و با نگا...

افضیلت و برتری امیرمومنان علی (علیه السلام) بر دیگران به غیر ازپیامر اسلام(صلی الله علیه وآله) از دلایل مهم شیعه بر حقانیت امامت امیر مومنان علی (علیه السلام) و جانشینی آن حضرت بعد از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می باشد اما فخر رازی یکی از مفسران و متکلمان اهل سنت در کتاب «الاربعین فی اصول الدین» خویش، دلایل افضلیت امیر مومنان علی (علیه السلام)همچون آیه مباهله، سبقت ایمان امیر مومنان بر دیگرا...