این نوشتار، تحلیل دو قصّه از مثنوی مولوی، با به کارگیری روش ریخت شناسی پراپ است. این روش آزمونی برای نظریه­ی ریخت شناسی در ادب عرفانی به شمار می رود. بسیاری از اجزا و کنش­های بررسی شده در حکایت های مثنوی با رده بندی خاص پراپ از قصّه ها، همسانی دارد. همچنین با بررسی قصّه­ی پادشاه و کنیزک و تطبیق آن با قصّه­ی اعرابی درویش، همگونی­های این دو، با وجود ظاهر متفاوت آن ها، نمایان می شود.

  مثال و خیال در اندیشۀ مولوی     زهرا رجبی [1]   غلامحسین غلامحسین‌زاده [2]       تاریخ دریافت: 26/12/91   تاریخ تصویب: 18/9/92         چکیده   مولوی یکی از برجسته‌ترین عارفان اهل حکمت در تاریخ تفکر فارسی است و همین امر سبب شده است تا اثر ارزندۀ او مثنوی، سرشار از مفاهیم عرفانی- حکمی باشد. از جملۀ این مفاهیم، مفهوم عالم مثال است که تاکنون اهل حکمت بیشتر در آن تأمل کرده­اند و کمتر مورد توجه اهل...

این رساله نگاهی مبسوط و فراگیر به موضوع عقل و عشق در مثنوی معنوی مولوی است. مثنوی مولوی گنجینه ای انباشته از مرواریدهای گرانبهای ادب فارسی و عرفان اسلامی و گوهرهای نایاب از حکمت و فلسفه است. به طوریکه موضوعات و مفاهیم عالی ادب، فرهنگ، اندیشه و عرفان به طرزی بدیع ، زیبا و در عین حال ساده، آمیخته با حکایات و تمثیلات ظریف بیان گردیده است . موضوع عقل و عشق از موضوعات بسیار مهم انسانی ، هم در بعد نظ...

چکیده انسان مخاطب قرآن است و تربیت انسان هدف اصلی نزول کتب آسمانی است. رسالت پیامبران این است که آنچه را خداوند در مسیر کمال ، با توجه به فطرت او ضروری دانسته شده، به انسان بیاموزد. انسان موجودی تربیت پذیر است و با بهره گیری از تعالیم کتب آسمانی، راه هدایت را می پیماید. خداوند به شیوه های متفاوت او را در پیمودن راه حقیقت تربیت کرده است. در این راستا گاه او را بیم می دهد و گاه به انجام امو...

چکیده یکی از مهم ترین و مفیدترین فنون ادبی که شعر شاعر را در جایگاه والا قرار می دهد و ذهن خواننده را به خود جذب می کند، تصویرگری در شعر است که از مهمترین عناصر زیبایی شناسی در خلاقیت هنری است، به طوری که در شعر هر شاعر که تراووش و خودآرایی کرده، اهمیت و ارزش معنایی شعر را رسانده است. تصاویر داستان های مثنوی در میان منظومه های فارسی بی نظیر و به وسعت هستی است که پس از هشت قرن از تنوع، حرکت و ...

در این پژوهش ارتباط متقابل خداوند و انسان از منظر مولوی در مثنوی مورد بررسی قرار گرفته است. انسان از آغاز آفرینش و ورود به عالم هستی در ارتباط با خدا بوده و به صورت آگاهانه و یا غیر آگاهانه از این ارتباط سود برده است. در جای جای مثنوی اشعاری وجود دارد که می توان با بررسی آن ها، نظر و دیدگاه مولوی در مورد ارتباط خداوند با انسان را دریافت. البته بیان این نکته لازم است که در برخی موارد اشعاری که م...

رساله در چهار فصل تدوین شده است فصل اول به تعریف نسبیت ومعرفی برخی از نسبی گرایان و پست مدرنیست ها پرداخته است فصل دوم دیدگاه مولانا در باره مطلق بودن ذات خداوند را نشان میدهد فصل سوم تمایلات نسبی گرایانه مولوی در همه ی امور را اثبات می کند و در فصل چهار به تاثیراتی که این دیدگاه در اندیشه های مولانا دارد می پردازد.

ایمان از مراتب معرفتی بشر است که برای کمال بخشی به آن، افزون بر نیاز به تقویت پاره ای عوامل، شناخت و جلوگیری از برخی موانع نیز ضروری است. عرفا در پرتو جهان بینی اسلامی و ژرفای تأمّلات درونی خویش، نگاه خاصی به این پدیده دارند. ازمنظر عرفا ایمان، تصدیقی است که در ساحت معرفتی، عاطفی و تجربی انسان نمود پیدا می کند و همین موجب شده که در باور ایشان عواطف و تجربه دارای جایگاه رفیعی در دین و ایمان ورزی ...

بی شک جلال الدین محمّد مولوی یکی از پرمایه‌ترین گویندگان ایرانی است. شهرت او به کتاب عظیم الشان مثنوی است؛ و اطلاعات کم نظیر مولوی در این اثر موج می‌زند. دربارة این اثر بی مانند، آثار زیادی به چاپ رسیده است؛ امّا به دلیل حجم مطالب و موضوعات متنوع، هنوز جای خالی تحقیقات احساس می شود. یکی از موضوعات قابل بحث، جلوه‌های تصاویر بیانی در دیباچه های مثنوی است که عرصة تبلور اندیشه‌های تعلیمی مولاناست. به...

سابقه و هدف: متون فرهنگی فارسی و اشعار و داستان های شعرای ژرف اندیش ایرانی، ثروت عظیم و سرشار علمی و فرهنگی است که به ما به ارث رسیده و می تواند پشتوانه بزرگی برای ترقی و پیشرفت علمی ما باشد. پژوهش در این گنجینه ها، ما را در برابر از خود بیگانگی تاریخی و فرهنگی، مصون داشته و می تواند بار دیگر انگیزه ای برای پایه ریزی بنیاد تمدنی باشد که ایرانیان هزار سال پیش از این داشته اند و آوای آن هنوز از و...