این مقاله می‌کوشد نگارة ایرانی بیرون آوردن یوسف از چاه را بر مفاهیم اصلی واسازی دریدا مورد انطباق قرار دهد. هدف این مقاله بررسی روند تزلزل معنای قطعی و رسیدن به معانی جدید است. از بررسی این نگاره، مفاهیم مهمی سر برمی‌آورند که در دو موضوع دلالت و روایت دسته‌بندی می‌شوند. در موضوع دلالت با بررسی وارونگی تقابل‌های دوگانة متن هنری، سرگشتگی، آرایه‌های اثر هنری و در موضوع روایت با بحث مرکزگریزی و ب...

«رمان به مثابه رسانه: گونه‌شناسی رمان‌های تاثیرگذار بعد از کودتای ۲۸ مرداد تا بهمن ۵۷» پژوهشی در عرصه مطالعات بین‌رشته‌ای علوم ارتباطات و ادبیات داستانی است که به تفسیر کارکردهای رسانه‌ای رمان می‌پردازد و بیانگر نقش رسانه‌ای رمان در آگاهی‌بخشی، ایجاد فرصتی برای گذران اوقات فراغت، گریز از واقعیت‌های دردناک زندگی با پناه بردن به داستان، لذت هنری، تفسیر هستی و زندگی اجتماعی و ... است؛ رمان...

در نگاه نظریه پردازان دانش زبانشناسی (Linguistics) در حیطه جامعه شناختی، پیام زبانی ـ چه دانسته و چه ناخودآگاه ـ حاوی یک سری از اطلاعات شخصی در رابطه با وضعیت اجتماعی، دید اجتماعی، فرهنگ و شرایط روحی و فردی گوینده پیام است؛ در میان نظرات مطرح شده در این باره، تئوری منطق گفتگویی (= مکالمه) میخائیل باختین، جایگاه ویژه­ای دارد که می­تواند با رویکردی علمی و متکثّر، جنبه­های گوناگون زبان و «عمل زبانی...

رهروان طریقت در سلوک خود به ‌سوی حضرت دوست، برای رسیدن به پختگی و پالودگی، به ضرورت باید عقبات بازدارنده‌ای را از پیش روی بردارند. رستم در هفت‌ خوان و شیخ صنعان در «منطق ‌الطیر» عطار از جمله این رهروان‌اند که توانسته‌اند با جانفرسایی در عقبات نفس‌گیر، از فراز و فرودهای راه و گردنه‌های مهلک و سخت آن بگذرند و راه به حریم دوست برند. در این مقاله ابتدا با استناد بر «شاهنامه»(</stro...

نقد بینامتنی به تحلیل و بررسی روابط متون می‌پردازد و با توجه به ویژگی‌های رمان‌های پست مدرن، تحلیل بینامتنی این متون ضروری به نظر می‌رسد. جریان سیال ذهن، بازگشت به گذشته و به نقد کشیدن آن، حضور شخصیت‌های تاریخی، بینامتنیت، درگیر شدن خواننده با متن، تأکید بر بی‌نهایت بودن معنا و عدم قطعیت از ویژگی‌های رمان‌های پست-مدرن است. عباس معروفی از جمله نویسندگانی است که در مجموعه‌ی آثارش مانند پیکر فرهاد...

در مقالۀ حاضر، کتاب «سیر ناتورالیسم در ایران» اثر عبدالله حسن‎زادۀ میرعلی را معرّفی و نقد کرده‎ایم. نخست، ویژگی‎های زبانی و نگارشی و صوری کتاب را بررسی کرده و اشتباهات نگارشی و کم‎دقّتی‎های ویرایشی و بی‎توجّهی به ظرافت‎های صوری را (از ضبط ناصحیح واژگان گرفته تا کاربرد اشتباه اصطلاحات تخصّصی و ناهمخوانی عناوین با مطالب) نشان داده‎ایم. در ادامه، شیوۀ ارجاع‎دهی و میزان اعتبار مآخذ آن را بررسی کرده‎ایم...

بهره‏مندى از منطق مکالمه و چندصدایى، یکى از مهم‏ترین ویژگى رمان‏هاى مدرن و پست‏مدرن است. با توجّه به محدودیت‏هاى ناشى از فضاى اجتماعى و غلبه ایدئولوژى بر رمان‏هاى ایرانى، یافتن شاخصه‏هاى چندصدایى، از دو جنبه محتوایى و صورى، در داستان‏هاى معاصر فارسى، امرى دشوار به نظر مى‏رسد. رمان "سمفونى مردگان" با برخوردارى از رویکردى تازه به فرم و محتوا، در ردیف رمان‏هاى مدرن قرار گرفته‏است. نویسنده سمفونى مر...

«مکالمه‌‌گرایی» بنیان نظریة نیماست که از آن به «روایت نمایشی» تعبیر می‌‌کند. اما اصطلاح مکالمه‌‌گرایی با نظریة منطق گفت‌‌وگویی میخاییل باختین مطرح می‌‌شود. او این اصطلاح را در برابر تک‌‌آوایی در ادبیات و هنر مطرح می‌‌کند؛ از نظر او شعر تک‌‌صدایی را نمایندگی می‌‌کند و نثر، به‌‌ویژه رمان، عرصة چندصدایی است. از این‌رو، رمان عالی‌‌ترین نوع بیان ادبی است. با بررسی نظریات نیما که اغلب در قالب نامه بی...

پژوهش حاضر تلاشی است برای مقایسة محتوای دو اثر برجستة عرفانی، منطق الطیر عطار نیشابوری و رسالة الطیر ابن سینا، که به شیوة مطالعه و با استفاده از تحلیل کیفی و کمی محتوا صورت گرفته است. برای سهولت مقایسه از جدول‌ها و نمودارهایی نیز استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که شباهت‌ها عمدتاً در محتوای اثر است. مهم‌ترین شباهت دو اثر اشتراک در مضمون آن‌هاست. وجود رمز «مرغ» و مضمون «وحدت» بسیار بر...

پژوهش و مقایسۀ تطبیقی آثار ادبی، خصوصاً در حوزۀ ادبیّات داستانی، از مهم‌ترین رویکردهای نقد و تحقیق ادبی به شمار می‌آید. هدف مقالۀ حاضر بررسی شباهت‌های پیرنگ داستانی رمان کیمیاگر اثر کوئیلو و داستان «زمزم» اثر رضا امیرخانی است. تشابهات‌ بسیاری در ساختار این دو روایت داستانی وجود دارد که برخی از آن‌ها را می‌توان در آثار دیگری نظیر مثنوی مولوی، دیوان شمس، مقالات شمس، منطق الطّیر عطّار، عجایب نامۀ محمّد...