پژوهش مردم‌­نگارانه نگارنده در این مقاله متمرکز بر غذا، خوردن و حس چشایی در مناسک محرم در مناطق مرکزی و جنوب شرقی و غربی شهر تهران است. غذا و خوردن جایگاه مناسکی خاصی در مناسک محرم و به ویژه روزهای نهم و دهم آن دارند، اغلب شرکت­‌کنندگان این مناسک بزرگ یا غذا تهیه می‌کنند یا غذا می­‌خورند و ادراک حسی درگیر در خوردن غذا همچون عملی مناسکی است که امر قدسی را از خلال رفتارها و باورهایی از جهان بیرون...

ﻫﺮ ﻧﻈﺎم ﻓﮑﺮی ﺑﺮای ﮔﺴﺘﺮش ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ایجاد هماهنگی و ثبات، تعمیق همبستگی ملی و جامعه پذیری سیاسی، نیازمند می­باشد. مناسک و آیین­هایی که در میان جوامع شکل می­گیرند، دارای اهمیت کارکردی هستند. هر فرهنگی برای انتقال باورها و معانی بنیادی خود، نیازمند نظام اسطوره­های شناختی خاصی است که این معانی را در بستری از تقدس به ذهن مخاطبان و کنش­های آنها انتقال دهد. این انتقال...

عزاداری و برپایی مجالس به پاس تعظیم و احترام فرد یا گروهی است، که در قالب مداحی سخنرانی، سینه زنی و غیره انجام می شود. همچنین به دلیل نقش سازنده فردی و اجتماعی و فرهنگی آن، جایگاه ویژه ای در مکتب اسلام و سیره اهل بیت دارد. اما برخی اعمال خارج از توصیه ها و احکام دین در مراسم های عزاداری که به نام دین و به عنوان دستور دینی معرفی و عمل شود بدعت محسوب شده و ضروری است نحوه عزاداری ها اصلاح و بدعت ه...

سال های پایانی قرن بیستم و آغاز قرن بیست ویکم شاهد بسط و گسترش منازعات قومی در گوشه وکنار جهان بوده است. خاتمه جنگ سرد، احیای مجدد مباحث مربوط به نسل کشی، جنبش های حفظ میراث گذشته و گسترش ارتباطات در عرصه های مختلف، سبب علاقه فزاینده گروه های قومی به خاطرات گذشته و اهمیت یافتن فزاینده مکان در یادآوری خاطرات گذشته داشته است. پرسشی که مقاله حاضر به بررسی آن می پردازد این است که «حافظه جمعی» چه نق...

تجلّی و تأثیر اسطوره از جهات گوناگون در زندگی انسان پس از عصر اساطیری، امری است اجتناب ناپذیر. در این مقاله تلاش شده است تا علاوه بر شناخت مختصر عرفان و اسطوره و آیین های اساطیری، به یافتن تجلّی و تأثیر و ردّ پاهای محسوس و نامحسوس یکی از این آیین ها یعنی رقص، در سماع عرفانی مندرج در برگزیدهء نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود. در این پژوهش، یکی از تجلّی های آیینی بررسی شده است که آگ...

اسطوره از جهات گوناگون در زندگی انسان پس از عصر اساطیری، تجلی یافته و در آن اثر نهاده است. در این مقاله تلاش شده است تا علاوه بر شناخت مختصر اسطوره و آیین های اساطیری و عرفانی، به یافتن تجلّی و تأثیر و ردّپاهای محسوس و نامحسوس یکی از این آیین ها یعنی پوشاک، در البسة عرفانی مندرج در برگزیدهء نثر عرفانی فارسی تا قرن هفتم هجری قمری پرداخته شود. در این پژوهش، پوشاک به عنوان یکی از تجلّی های آیینی بررس...

فلسفهآفرینش انسان، عبادت خداوند است و از کهن ترین عبادات مشترکهمهادیان، قربانی است. در قرآن کریم قربانی از زمان حضرت آدم شروع شده است و به صورت یکی از واجبات دینی و جزء مناسک حج به شمار می رود. چگونگی حیوان مورد نظر و شرایط ذبح شرعی در قرآن بیان شده است. در ایران باستان نیز قربانی از قبل و در زمان زردشت وجود داشت و بعد از آن ممنوع شد و بیشتر به صورت پیشکشی مطرح شده است. در اوستا از افراد زیادی ...

در این مقاله، تحول در الگوهای حافظۀ ایرانیان (با تأکید بر تجربۀ دیداری‌شان) تبیین و نقش مناسبات قدرت در آن تحلیل خواهد شد. بدین منظور از انواع تکنولوژی‌های حافظه‌ای (شفاهی، سواد (چاپ) و دیجیتالی (الکترونیک)) و تأثیر آن در به وجود آمدن اکولوژی‌های حافظه‌ای در دوره‌های مختلف (پیشامعاصر، معاصر و امروزی) سخن به میان خواهد آمد. سپس، با تکیه‌بر رویکرد و روش "تحلیل فرهنگی"، نقش مناسبات قدرت در تولید، ...

هدف مقاله حاضر بررسی رقص از دیدگاه انسان شناختی با تاکید بر ارتباط میان عناصر حرکتی رقص و نظام های معنایی است؛ گرایشی که سعی در بررسی رقص در زمینه فرهنگی آن و فهم رقص بنا بر جامعه تولیدکننده دارد. رقص یاللی از کهن ترین و رایج ترین رقص های قومی در آذربایجان است که به اشکال بسیار متنوعی اجرا می شود. روش شناسی ما در بررسی رقص یاللی الگوی هفت مرحله ای گرترید کیوراث است؛ بر این اساس، فنون پژوهش شامل...

تحقیق حاضر به بررسی برخی از جلوه های مهم گذار دوم جمعیت در منطقه دو و هجده شهر تهران به عنوان نمایندگان مناطق بالا و پایین شهر تهران، پرداخته است. نمونه آماری زنان ازدواج کرده ای که حداقل پنج سال از زمان اولین ازدواج آن ها سپری شده است، می باشد. جهت جمع آوری اطلاعات مورد نیاز با توجه به فرمول نمونه گیری، نمونه ای با حجم 384 نفری انتخاب و با استفاده از مصاحیه ساخت مند اجرا گردیده است. جهت بررس...