حکومت اشکانی (225ق.م تا 226م) از مدت دارترین سلسله های پادشاهی دوران تاریخی ایران است که با توجه به کاوش های اندک باستان شناسانه، دارای محوطه های قابل توجهی در داخل مرزهای کنونی ایران و خارج از آن است. اشکانیان که پس از هشتاد سال فرمانروایی یونانیان بر امپراتوری پهناور هخامنشی، بار دیگر آن را به ایرانیان بازگرداندند؛ توانستند علی رغم نفوذ فرهنگی این قوم بیگانه، عناصر ملی – ایرانی را احیاء و یا ...

در متون تاریخی کلاسیک به شواهدی از معماری محیط و منظر و دسکره در ناحیۀ کرمانشاهان و بیستون عهد ملوک عجم و أکاسره اشاره شده است. از قدیمی ترین آنها «ألاعلاق النفسیه» اثر «إبن رسته» (290 ه. ق) و« المسالک الممالک» نوشتۀ «اصطخری» (ح. 320 هـ. ق) به یادگار مانده است. شواهد باستان شناختی موجود، صحت این گزارش های تاریخی را تأیید و تأکید می کند که سه شکارگاه سلطنتی بیستون، طاق بستان و کنگاور تنها نمونه ...

ایوان غربی یا ایوان خسرو یکی از عناصر شاخص معماریِ دورۀ ساسانی در تخت سلیمان است. این ایوان در گوشۀ شمال غربیِ محوطۀ مرب عشکل دور دریاچه قرار دارد. ساختار اصلی ایوان متعلق به دورۀ ساسانی است و در دورۀ ایلخانی )سدۀ هفتم هجری( بازسازی شده است. در حال حاضر سالم ترین بخش آن، جرز شمالی است که برای استحکا مبخشی به شبکه ای از داربست فلزی مسلح شده است. وضعیت متزلزل این جرز، لزوم عملیات حفاظتی را گوشزد می...

در بارۀ کرتیر پژوهش­های زیادی صورت گرفته و آگاهی­های بسیاری در بارۀ وی وجود دارد اما هنوز مسایل متعددی در خصوص شخصیت، عقاید، جایگاه وی در نظام طبقاتی دوران ساسانی و نقش و تـأثیر وی بر روحانیت زرتشتی وجود دارد که نیازمند بررسی و پژوهش دو باره هستند. مسألۀ اصلی این پژوهش وضعیت طبقۀ روحانیت زرتشتی در برهه­ای خاص از دوران ساسانی یعنی اوایل این دوره (از اردشیر یکم تا اول شاپور دوم) است و در آن تلاش ...

قلعه بختک در شهر لیلان از توابع شهرستان ملکان در استان آذربایجان شرقی واقع گردیده است. محوطه به شکل مستطیل و در جانب غرب لیلان قرار دارد. این محوطه حدود ????متر طول و ????متر عرض دارد. بزرگ ترین ضلع آن ضلع شرقی و کوچک ترین ضلع آن نیز ضلع شمالی می باشد. روایت های شفاهی که در میان کهن سالان منطقه لیلان جاری است، این قلعه را به بختک یکی از وزرای خسرو انوشیروان،پادشاه ساسانی منسوب می دارد. بختک احت...

تلاش اصحاب قدرت در دفاع از حاکمیت سرزمینی خود به عنوان رمز بقای سیاسی، سبب بروز تنش های گاه و بی گاه در تبرستان از دوره ساسانی و استمرار آن در دوران اسلامی شده است. این تنش ها به عنوان عامل اصلی احداث استحکامات نظامی در منطقه، موجب شکل گیری سیمای نظامی و دفاعی تبرستان شده اند. پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی پراکندگی قلعه ها و پادگان های نظامی تبرستان، شناخت مرزهای سیاسی و جغرافیایی تبرستان از پت...

سیاست دینی ساسانیان عبارت بود از، تلاش در تقویت آیین ملی به منظور مبارزه با مذاهب تفرقه انگیز غیر ملی، یا تسامح در مقابل اینگونه مذاهب به قصد مقاومت در برابر نفوذ طبقه ای که آیین ملی در دست آنها وسیله ای می شد برای کسب قدرت و اعمال نفوذ در امور حکومت. در این بین شاهانی نیز روش تسامح در مسائل دینی را جهت جلوگیری از قدرت گرفتن موبدان بکار بردند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد عوامل مختلف مذهبی ...

این پژوهش با روشی تطبیقی، مبتنی بر تحلیل متن و رویکردی رَوندپژوهانه به نحوه ی تکوین و روند تغییر شکلِ ساز عود و نوازنده آن می پردازد و ساختار ساز و نوازنده را در نمونه های موجود از دوره ساسانی تا صفوی مورد تحلیل قرار می دهد.جامعه آماری مورد مطالعه شامل 32 نمونه از تصاویر سازدار منقش به عود و نوازنده آن می باشد. این نمونه ها در برگیرنده ی تصاویری از ظروف سیمین، نگاره و دیوارنگاره اند. تصاویر در چه...

عوامل محیطی همچون دوری و نزدیکی به منابع آب، پوشش گیاهی، اقلیم، شیب و مواردی از این قبیل در تمامی جهات زندگی مردمان دوران باستان، نقشی تعیین کننده داشته است. اختلاف در درجه اهمیت هر یک از این عوامل، می تواند از طرفی به دلیل شدت تأثیرات عامل و از طرف دیگر به دلیل نوع خاص معیشت و یا فرهنگ ناحیه باشد؛ اما آگاهی از این موضوع تنها با مطالعه یک محوطه امکان پذیر نیست، بلکه این گونه پژوهش ها مستلزم برر...

موسیقی از دیرباز، هم چون ابزاری تأثیرگذار در اجرای نقشه های نظامی به کار گرفته می شد و نوازندگان انواع سازها در آرایش لشکر، جایگاهی مشخص داشتند. این نوازندگان شامل طبالان، شیپور نوازان، تبیره زنان و نوازندگان دیگر سازهای رزمی (آلاتی که اصوات بلند و مهیب تولید می کردند) و همین طور نوازندگان دَف، بربط و سرودخوانان می شدند که جایگاه ایشان، در آرایش لشکر بنابر وظیفه ای که بر عهده داشتند، تعیین می شد...