حسین بن حمدان خصیبی از راویان و متکلمان امامیه است که در دوره غیبت صغری و سال های آغازین غیبت کبری می زیسته و در نزد فرقه نصیریه از احترام ویژه ای برخوردار بوده است. رجالیون متقدم او را به غلو متهم کردند. خصیبی در آثاری چون هدایه الکبری و رأس باشیه عقیده بابیت برای هر یک از امامان دوازده گانه را مطرح کرده و محمد بن نصیر را باب امام حسن عسکری (ع) دانسته است به همین دلیل فرقه نصیریه که در زمره فر...

در قرن چهارم هجری که دوران رشد و گسترش تمدن اسلامی محسوب می شود، شرایط سیاسی اجتماعی و فرهنگی خاصی بر جعان اسلام حاکم شد؛ که نقطه عطفی در حوزۀ دانش سیاسی مسلمانان به طور عام و بالاخص شیعیان به شمار می آید. در این زمان با ضعف خلفای عباسی و قدرت یابی آل بویه، بستری برای شیعیان امامیه فراهم شد؛ تا عالمان شیعی فعالیت خود را برای اولین بار به طور علنی آغاز کرده و بتوانند پاسخگوی نیازهای قکری عقیدتی ...

      علی اله‌بداش...

چکیده: این رساله به بیان دیدگاه قاضی عبدالجبار و معاصر وی سید مرتضی درباره حقیقت امامت و صفات امام، پرداخته است. از نگاه قاضی عبدالجبار «امام کسی است که بر امت ریاست داشته باشد، به طوری که قدرتی بالاتر از او نباشد.» از نظر سید مرتضی «امامت، رهبری عمومی در زمینه دین به صورت بالاصاله است نه به طور نیابت از کسی که در سرای تکلیف است.» قاضی عبدالجبار وجوب امامت را وجوب نقلی علی الناس می داند، و سید ...

قرآن کریم مکرر از زبان وعد و وعید بهره می¬برد. گروه¬هایی را تهدید به عذاب بی¬پایان کرده و گروه¬هایی را به بهشت جاودان وعده داده است. متکلمیـن وعیدهای قرآن را مورد تأمل جدی قرارداده و در باب مفهوم و مقصود آن¬ها آراء متفاوتی مطرح کرده اند. وعیدیه همه¬ آنها را لازم¬الاجرا دانسته-اند. متکلمان امامیه و اشاعره، خلف وعید را جایزـ بلکه واجب ـ شمرده¬اند. مهم¬ترین چالش در مقابل این گروه آن بوده است که تج...

دشمنان فلسفه دو دسته اند: سیاست مداران مدافع وضع موجود و سوفسطاییان مدافع درک همگانی. اکنون گروهی از سوفسطاییان طرفدار سنت و سیاست اند و گروهی به نام فلسفه ضد فلسفه را ترویج می کنند. در عالم اسلام مخالفت فقیهان و متکلمان با فلسفه منجر به سازگاری بیشتر فلسفه با اسلام شد. در غرب علم گرایان با بی مهری به فلسفه نگریسته و آن را امری بی فایده می خوانند حال آنکه ریشه خودشان و تمدن امروز در فلسفه جدید ...

چکیده: متکلمان مسلمان درباره ی نحوی وجود نفس دو دیدگاه اتخاذ کرده اند. یک نفس امری قدیم است، منظور از قدم نفس، قدم زمانی به معنای ازلی بودن و بی آغاز بودن نیست بلکه به معنای وجود قبلی نفس نسبت به بدن است؛ دوم نفس امری حادث است که منظور از حدوث، حدوث زمانی می باشد. پیروان هر گروه، برای اثبات نظریه خود ادله های عقلی و نقلی بسیاری آورده اند؛ معتقدان به قدم نفس عمدتاً به آیات و روایاتی که دلالت بر ...

قرآن کریم مکرر از زبان وعد و وعید بهره می¬برد. گروه¬هایی را تهدید به عذاب بی¬پایان کرده و گروه¬هایی را به بهشت جاودان وعده داده است. متکلمیـن وعیدهای قرآن را مورد تأمل جدی قرارداده و در باب مفهوم و مقصود آن¬ها آراء متفاوتی مطرح کرده‌اند. وعیدیه همه¬ آنها را لازم¬الاجرا دانسته-اند. متکلمان امامیه و اشاعره، خلف وعید را جایزـ بلکه واجب ـ شمرده¬اند. مهم¬ترین چالش در مقابل این گروه آن بوده است که تج...

تکلیف از نظر بسیاری از علما و متکلمان امامیه، به معنای اراده تشریعی خداوند است که به انجام یا ترک کاری از سوی مکلفین، تعلق می گیرد. دسترسی مکلفین به پاداش و ثواب اخروی، وجود تکالیف را ضروری می سازد؛ همچنین انسان به عنوان یک موجود اجتماعی، برای ادامه حیات و رفع نیازهای خود، نیازمند قوانین جامع و کاملی است که بتواند نظم و عدالت را در جامعه برقرار سازد، از هرگونه پیامد منفی به دور باشد، و زمینه رش...

چکیده یکی از پرمخاطره ترین مسائل در تاریخ اندیشه های کلامی مسئله کلام خداوند است. متکلمان مسلمان، نخست تحت تاثیر آیات قرآن و احادیث پیامبر و سپس در مواجهه با اندیشه های مسیحی درباره تثلیث و فلسفه یونان، مسئله صفات را عرضه کردند. پس از آن برمبنای تلقی های متفاوت از صفات الهی، اختلافات و مشاجراتی درباره متکلم بودن خدا بوجود آمد. به اعتقاد معتزله، کلام از صفات فعل خدا و حادث و مخلوق در محل است. م...