خدا و انسان دو مفهوم محوری در قرآن و عهدین و دو قطب اصلی در مفاهیم این سه متن دینی اند. مضامین قرآن و محتوای عهدین انحائی از ارتباط را بین این دو قطب تصویر کرده اند. در این رساله، که عنوان آن عبارت است از «ارتباط خدا و انسان در قرآن و عهدین»، سعی بر آن است که اَشکال مختلف این ارتباط گزارش شود و از این طریق مفاهیم و تصورات مربوط به این قلمروِ معنایی در دستگاه مفاهیم قرآن و عهدین با یکدیگر مقایسه ش...

مطالعه امر دینی در ایران از جمله حوزه های جامعه شناسی است که نیاز به توجه ویژه ای دارد. از یک سو، نقش تعیین کننده دین در کلیه شئونات فردی و اجتماعی ایرانیان در طول تاریخ و از سوی دیگر، استقرار نظام اسلامی در سال 1357 اهمیت موضوع تحولات در عرصه دینی را به خوبی نشان می دهد. این مقاله با بررسی برخی از بازنمودها و آیین های مذهبی و نیز چند نمونه از رفتارهای روزمره ای که قرار است ارزش ها و هنجارهای م...

جابری در ریشه یابی علل عقب ماندگی دنیای عرب، گفتمان های دینی و اجزای معرفتی آن ها را مورد بررسی و نقد قرار می دهد و نقطة آغاز تعالی و انحطاط تمدن عربی - اسلامی را در عصر تدوین جست وجو می کند. عصری که اندیشه های اسلامی با محوریت متن قرآنی در قالب دستگاه های گوناگون معرفت اسلامی (معقولات دینی) در کنار نظام های معرفتی غیر اسلامی (نامعقول دینی) شکل گرفتند. در نظر جابری نظام های معرفتی درون زا که بر...

باران در اساطیر ایران پدیده ای اهورایی است. پیدایی این اسطوره به واسطۀ ویژگی های آب و هوایی فلات ایران امری منطقی است. اسطورۀ باران سازی «تیشتر» در اوستا و غالب متون فارسی میانه آمده است اما هیچ یک از این منابع اشاره ای به دادستان دینی نکرده اند. در این مقاله، گزارش منوچهر جوان جم، مؤلف دادستان دینی، درباره اسطورۀ باران و نقش «تیشتر» در ایجاد این پدیده بررسی شده است.

رنج واقعیت بدیهی و اجتناب­ناپذیر زندگی انسان است و یکی از اهداف دین و دانش بشری کاهش و تسکین رنج بوده است. معنادرمانی یک رویکرد نوین روان­درمانی است و یکی از اهداف آن تسکین یا تسهیل تحمل رنج از طریق یافتن معنا برای آن است. مسیحیت و اسلام، مانند ادیان دیگر، هم وجود رنج و چگونگی پیدایش آن را تبیین کرده­اند و هم راه­های مواجهه با رنج، پذیرش یا غلبه بر آن را به پیروان خود توصیه می­کنند. متون ادبی د...

مسئله علم دینی در دهه‌های اخیر در میان محققان و پژوهشگران داخلی موافقان و مخالفانی داشته است. در میان موافقان نیز نظر یکسانی وجود ندارد. در این بین می‌توان به دو رهیافت علم دینی در متن فرهنگ، سنت و تمدن اسلامی و علم دینی شمول‌گرای عقل و نقل‌محور اشاره کرد. اگرچه بین این دو دیدگاه اشتراکاتی وجود دارد؛ اما مبانی و مؤلفه‌ها و نتایج هریک متفاوت از دیگری است. دیدگاه اول علم دینی را بازگشت به سنت و ت...

این پژوهش تلاشی است برای به دست دادن توصیفی نظام مند از وضعیت کنونی دین داری جوانان در شهر تهران. توصیف وضعیت کنونی برمبنای فراتحلیل نتایج 15 تحقیق متأخر درباره ی ابعاد مختلف دین داری جوانان تنظیم شده است؛ بدین ترتیب که نتایج کمّی به دست آمده از ترکیب این 15 تحقیق، با تکیه بر مفاهیم و گزاره هایی که از نظریات مطرح در مطالعات فرهنگی استخراج شده اند، بازخوانی شده و از نو سازماندهی گردیده اند. با ات...

«معجزه» از مباحث مهم علوم قرآنی است که همواره کانون توجه عالمان دینی و متالّهان بوده و تفسیرهای مختلفی از حیث مفهوم، شروط و امکان تحقّق آن مطرح است. لذا با عنایت به عدم کاربرد این واژه در قرآن و اختلاف نظر در مورد استعمال آن در لسان احادیث، بحث در کیفیت پیدایش اندیشه­ی اعجاز و استعمال واژه­ی معجزه، ضرورتی انکار ناپذیر است. این مقاله با روش تاریخ­گذاری تحلیلی متن و إسناد، روایات حاوی کلمه­ی «معجزه...

چکیده بررسی نامه دوم منوچهر به کوشش مهدخت قاسمی پور زبان فارسی، بازمانده زبان فارسی میانه یا پهلوی و آن، بازمانده زبان فارسی باستان است. زبان پهلوی در دوره ی ساسانی زبان رسمی ایران بوده است و از آن چهار نوع اثر با چهار الفبا به جای مانده است که از این میان یکی، نوشته های زردشتیان ایران به خط پهلوی کتابی است. بخش عمده ای از آثار زردشتیان به فارسی میانه را نوشته های دینی تشکیل می دهند...

این پژوهش در پی بازشناسی توصیفی گفتمانهای دینی پس از انقلاب اسلامی است: گفتمان اصلاح طلبی اسلامی، گفتمان لیبرالیسم اسلامی، گفتمان سنت گرایی فقهی. سوالات اصلی این تحقیق عبارتند از: 1- این گفتمانها دارای چه مولفه ها و ویژگی هایی هستند؟ 2- تولیدکنندگان این گفتمانها چه ویژگیهای اجتماعی دارند؟(پایگاه سیاسی اجتماعی، پایگاه نهادی، طبقه اجتماعی، شبکه روابط، میزان و نوع تحصیلات)؟ 3- چرا سخن می گویند؟ 4-...