انقلاب اسلامی از زمان وقوع از دیدگاه‌های مختلفی تحلیل شده است، اما مسئله‌ای که در مطالعۀ پدیدۀ انقلاب اسلامی مغفول مانده، تحلیل آن از منظر نظری و جست‌وجو برای یافتن یک بنیان نظری برای آن است. در واقع بیشتر مقالات و کتاب‌هایی که در زمینة انقلاب اسلامی نگاشته شده است یا از انقلاب تلقی پدیدۀ سیاسی- اجتماعی داشته‌اند و ازاین‌رو در پی یافتن علل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن بوده‌اند یا آن را نظام ایدئ...

یوسف آقچورا (1876ـ1935م/ 1293ـ1353ق) از مهم‌ترین چهره‌های فکری‌ ـ‌ سیاسی در تاریخ معاصر ترکیه است که نقش اثرگذاری در تکوین و گسترش ملی‌گرایی ترک و ایدۀ پان‌ترکیسم نزد عثمانیان ایفا کرد و به یکی از معماران فرهنگیِ جمهوری ترکیه بدل شد. پژوهش حاضر ضمن بررسی بنیان‌های آرای آقچورا دربارۀ ترک‌گرایی، به اهمیت مضامین و مفاهیم ناسیونالیستی و مارکسیستی در این چارچوب پرداخته است. بر این اساس ترک‌گرایی به م...

در سالهای اخیر مکاتب مختلف فلسفی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تأثیر آشکار و عمیقی بر مباحث جغرافیایی گذاشته اند و تفکرات جدیدی را ایجاد نموده اند. رادیکالیسم نیز یکی از این مکاتب می باشد که توانست با ارائه رویکردی ساختارشکنانه در جهت حل هر چه بیشتر مسائلی که فضا بدان دچار بود عمل نماید و زدودن بسیاری از روندهای تثبیت شده در جغرافیا را موجب گردد. در درون چنین رهیافتی ا­ست که جغرافیدانان رادیکال فضا...

نظریة گفتمان تلخیص سایر رویکرد‌های تحلیل گفتمان و یکی از روش‌های کیفی در حوزة مباحث سیاسی و اجتماعی است. در قلب نظریة گفتمان لاکلاو و موفه این اصل محوری وجود دارد که یک امر اجتماعی یا یک هویت اجتماعی هیچ‌گاه پایان‌یافته و تمام‌شده نیست. لاکلاو و موفه بستر اندیشه‌ورزی خود را بر قلمروهای نظری گوناگون از سوسور تا دریدا، از آلتوسر و فوکو تا لکان قرار داده‌اند. در این راستا آن‌ها با تمرکز ویژه بر وا...

فمنیسم (طرفداری از حقوق زنان)، نیوهیستوریسیسم، مادیگرایی فرهنگی، تئوری پست استعماری و تئوری کوئیر، همگی در مورد تولید فرهنگی (که می‌تواند به مارکس نسبت داده شود) ایده‌هایی ارائه می‌کنند و همچنین هر یک رابطه معناداری با تحقیقات ادبی رنسانس دارند. با وجود این ایده‌های اصلی مارکس به ندرت به طور مناسب در آثار مربوط به شکسپیر تو...

ژان بودریار یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان مطالعات رسانه‌ها و پسامدرنیسم است که می‌توان گفت در ایران کم‌تر از هر نظریه‌پرداز دیگری در این حوزه شناخته شده است. نظریات بدیع و انتقادهای تند بودریار از ساختار فرهنگی جوامع پساصنعتی، او را به یکی از رُک‌گوترین منتقدان پسامدرنیته تبدیل کرده است. شاه‌واژه‌ی اندیشه‌ی بودریار، «واقعیت» است که شاید دیرینه‌ترین مفهوم در فلسفه‌ی غرب باشد. تبیین جدیدی که بو...

با ظهور اتحاد جماهیر شوروی در آسیای میانه، شهرهای سنتی مسلمان‌نشین به دلیل تاریخ، میراث کهن و با توجه به «فئودالیسم» قرون گذشته، نتوانستند خود را با ایدئولوژی جدید و تفاسیر و شیوه‌های «مارکسیسم- لنینیسم» ارائه می‌داد، سازگار کنند. در شیوۀ جدید برنامه ریزی برای شهر، محله و مرکز شهر سنتی جای خود را به «مایکرو رایان» (واحد پایه شهر شوروی) و مراکز جدید شهری یا بلوار‌های بزرگ که نماد بزرگی و عظمت شو...

نقد فلسفی دلوز بر اسپینوزا که در کتاب اسپینوزا و مسأله‌ی بیان آمده است، اثر بسیار مهمی است زیرا نتایجی که در آن کتاب به دست آمده‌اند بنیادهایی فراهم می‌اوردند برای تأملات مابعدالطبیعی بعدی دلوز درباب طبیعت قدرت، بدن، تفاوت و شباهت. دلوز و اسپینوزا، نخستین کتابی است که به بررسی نظرات فلسفی دلوز می‌پردازد در جاهایی که تلاش می‌کند فلسفه اسپینوزا را ارزیابی کند و استدلال‌های وی را درباب مسائلی مانن...

نظریه‌های هنجاری، مشخص‌کننده بایدها و نبایدها در عملکرد رسانه‌ها هستند. در این رابطه سیبرت (1963) چهار نظریه اقتدارگرا، لیبرالی، مسئولیت اجتماعی و کمونیسم روسیرا معرفی کرد. پس از او مریل با ارائه دسته‌بندی دوگانه (اقتدارگرا، لیبرالی)، هاچتن با تقسیم‌بندی پنج‌گانه (اقتدارگرا، کمونیسم روسی، توسعه‌بخش، انقلابی و غربی)، آلتشول با سه نظریه (بازار، مارکسیسم و پیشرو) و سرانجام...

یکی از مناقشه‌برانگیزترین موضوعات نظری و از مفاهیم پیچیده و در عین حال اساسی در حیطه نظام حقوق و روابط بین‌الملل، بحث میان مکاتب مختلف بر سر مفهوم منافع ملی می‌باشد که از جانب نظریه‌پردازان و تحلیل‌گران به منظور تجزیه و تحلیل و بررسی مقاصد، اهداف و الگوهای رفتاری سیاست خارجی کشورها و بازیگران عرصه روابط بین‌الملل به کار گرفته می‌شود. متدولوژی این مقاله به بررسی و تحلیل مهم‌ترین رهیافت‌ها ـ رئال...