معاد جسمانی و اعتقاد به آن از ملزومات و ضروریّات دین مبین اسلام می‌باشد، به‌طوری‌که عدم اعتقاد به آن از موجبات کُفر است. درباره‌ی کیفیّت معاد، اندیشمندان اسلامی نظریّات گوناگونی را ارائه کرده‌اند. متکلّمین از منظر کلامی و فلاسفه از منظر فلسفی و محدّثین از منظر روایات بدین‌ موضوع نگریسته‌اند. در این مقاله سعی شده است که دیدگاه‌های دو مفسّر بزرگ عالم تشیّع و تسنّن، یعنی علاّمه طباطبائی و آلوسی در روح‌المعا...

از جمله مباحث اعتقادی ادیان الاهی وجود عذاب و پاداش اخروی است. در اسلام این مسئله شفاف‌تر و دقیق‌تر از سایر ادیان مطرح شده و مورد توجه قرار ‌گرفته است. عالمان مسلمان در چگونگی و چیستی پاداش و عذاب اخروی علاوه بر دلایل عقلی و استدلال‌‌های  فلسفی و کلامی، سخت متکی به متون اسلامی‌ و مفاد آیات و روایات هستند؛ با وجود این، آنها در این مسئله هم‌رأی نیستند. گرچه در خصوص دائمی بودن نعیم قیامت به تبع مت...

از جمله مباحث کلامی، رویت خداوند متعال، به ویژه در روز قیامت می‌باشد که امامیه، اشاعره و معتزله در خصوص آن دچار اختلاف نظر هستند؛ امامیه بر عدم جواز رؤیت و در مقابل اشاعره، بر جواز رؤیت خداوند در روز قیامت معتقدند؛ از جمله دلائل هر یک از آنها استدلال بر آیه « لاتدرکه الابصار » است. در این مقاله دیدگاه کلامی هر یک بررسی شده و ضمن بیان نظر علامه طباطبایی، مفسر بزرگ معاصر امامیه در خصوص عدم رؤیت، ...

موضوع امکان اعادة معدوم و هویت انسان در قیامت، یکی از مهم‌ترین و در عین حال چالش‌برانگیزترین مباحث فلسفی و کلامی در تفکر اسلامی است. این موضوع با همة انضمام‌ها و بایسته‌های آن در تقریرات فلاسفة مسلمان به شکل‌ها و صورت‌های متنوعی آورده شده و مورد بحث قرار گرفته است. آرای علامه حلی به عنوان یکی از دانشمندان مسلمان به سبب غنای مطالب و شرح پیوستة آن‌ها با سایر موضوعات، بسیار مورد توجه است. وی نوع د...

شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی و ضعف قدرت مرکزی خلافت و در نتیجه واگرایی سیاسی جهان اسلام، زمینه ساز پیدایش و گسترش فرقه هایی با باورهای التقاطی در حوزه خلافت عباسی شد. باورهای برخی از این فرقه ها در تعارض آشکار با شریعت اسلام بود. فرقه شلمغانیه که برخی منابع آن را عزاقریه نامیده اند، نمونه ای از این فرقه هاست. این فرقه که محمد بن جعفر شلمغانی آن را در عصر غیبت صغری بنیان نهاد، معتقد به حلول و تنا...

مهم‌ترین چالش معاد جسمانی که از طرف برخی از فیلسوفان الهی مخالف، مطرح شده، این است که بدنِ مادی، چون جسمانی است، چگونه می‌تواند پس از جدایی از روح، بعینه دوباره محشور شود و همان روح به او بازگردد؟ آبا بازگشت عین بدن، در قیامت، مبتلا به شبهات فلسفی، مانند شبهۀ آکل و ماکول، حشر انسان عظیم و ...، نمی‌شود؟ ما در این مقاله، سعی خواهیم کرد با روش تحقیقِ بنیادی، توصیفی و پس از بررسی نظریات سه‌گانه (عینی...

از دیدگاه ملاصدرا، همه ی موجودات، معلول خدا هستند و دوباره به سوی خدا باز می گردند پس همه ی موجودات، معاد دارند. او قیامت را باطن دنیا دانسته و معتقد است معاد انسان به اعمال او در این دنیا وابسته است. او مشاعر انسان را متناظر با عوالم وجودی می داند انسان به هر یک از آن ها توجه کند با آن محشور خواهد شد. ملاصدرا معتقد است همان گونه که انسان در دنیا جسم دارد بعد از دنیا هم جسم خواهد داشت با این ت...

باور به معاد در اصلاح و ساماندهی اخلاق و رفتار انسانها در تمامی عرصه های زندگی نقش آفرینی می کند و بدین وسیله انسان، نتایج اصلاح صحیح اعمال خود را با آباد شدن دنیا و آخرتش به دست خواهد آورد. معاد از اصول اسلام است و یک مسلمان باید به آن ایمان داشته باشد و چون مربوط به افعال انسان نیست و از اصول اعتقادی می باشد، تقلید در آن صحیح نیست و شخص باید صحت اعتقاد خود را به طور یقینی به دست آورد. دلایل ا...

قائل شدن به جواز مجازات تعزیری، از سه راه استدلال به منصوصه بودن آن، جواز تعمیم مجازات تعزیری به مجازات‌های غیر جلدی با صلاحدید حاکم و نیز به وسیله‌ی استناد به احکام ثانویه و حکومتی ممکن است. در کلام فقهای پیشین عمدتاً اشاره‌ای به این گونه مجازات نشده یا آنکه به عدم مشروعیت آن حکم شده است، اما فقهای معاصر گرایش به پذیرش این مجازات به عنوان مجازات شرعی دارند. مهمترین دلیل این مسأله را می‌توان اس...