نگارنده در مقاله حاضر‘ ضمن پرداختن به شخصیت های علمی و اخلاقی و دیدگاههای و نظرات ابن یمین فریومدی(متوفی 769 ه .ق ) ‘ او را جستجوگری معرفی می کند که در طرح مسائل اخلاقی و زمینه های تربیتی و رفتاری‘ بسیاری از راهها را آزموده و صادقانه از دیدگاه یک آموزگار‘موضوع آزادی حقوق بشر و روابط فکری و فرهنگی و مناسبات میان افراد را با پیام شاعرانه و با بیان احساسی که از شناخت هستی و ناپایداری دنیا دارد‘ از...

بداء آموزه‌ای است که در مکتب انبیاء پیشین بوده، اما در مکتب اسلام باز تولید و برجسته شده است و منافاتی با علم پیشین الهی و قضا و قدر ندارد؛ زیرا علم به تغییر، غیر از تغییر در علم است. یگانه منبع بداء، نصوص دینی است؛ هرچند عقل می‌تواند حقانیت آن را درک و اثبات کند. بداء مبنایی دارد که مستخرج از همین منابع دینی است که عبارتند از: علم و قدرت مطلق الهی، حدوث اراده و مشیت الهی، جمع بین توحید افعالی ...

در ادبیات ملل اسلامی درباره ابلیس و طرد یا دفاع از او، به تلویح و تصریح، سخنان بسیار زیادی گفته شده است. برخی از عارفان نامی ایران، در خصوص اهمیّت بنیادین این شخصیت مهم قرآنی، حقایق زیادی را در آثارشان آشکار کرده‌اند. عطّار، یکی از برجستگان بادیه‌ سلوک، در باب تمرّد و تقرّب ابلیس در مقابل درگاه حضرت عزّت، نظریاتی متناقض در آثارش بیان کرده است؛ وی گاهی ابلیس را ابزار خداوند دانسته که همه‌ اعمال او بر...

جبر و اختیار از دیرپاترین و مناقشه‌انگیزترین مسائلی است که همواره مورد بحث و جدال متکلمان و اندیشمندان اسلامی بوده است. از جمله این متفکران در ادب عربی ابوالعلاء معرّی شاعر و فیلسوف بنام سده چهارم و پنجم هجری است که اندیشه‌های خود را پیرامون قضا و قدر و سرنوشت آدمی در دیوان «لزومیات» که حاصل نزدیک به نیم قرن عزلت شاعر است گرد آورده است. در ادب فارسی نیز مولوی شاعر و عارف نام‌آو...

اگر برای نمونه یکصد نفر از مردم جامعه را با خاستگاهها، شغلها، تحصیلات و تعلقات مختلف فرهنگی و اجتماعی انتخاب کنیم و از آنها درباره تقدیر پرسش نماییم، هرکدام پاسخی متفاوت خواهد داد. اما نتیجه همه پاسخهااین است که کارهای خارج از اراده یا برخلاف میل آنها تقدیر خوانده می شود. آیا بیشتر اموری را که به تقدیر نسبت می دهیم، نوعی بهانه تراشی و مسوولیت گریزی نیست؟ نویسنده مقاله، در آغاز تبرکا آمار واژه...

رساله ی پیش رو به طرح مساله دعا از زاویه اخلاقی در فرهنگ شیعه پرداخته است. وابستگی دائمی انسان با دعا و فقر ذاتی انسان، ضرورت نگاه به این مقوله را افزایش داده است. از سویی دعا یک ارتباط فی ما بینی است و از سویی دیگر این ارتباط دارای اصول و ضوابط اخلاقی است که هنگام دعا کردن باید لحاظ گردد. کاربرد این رساله این است که نظام خاصی برای دعا تدوین کند. هدف از اجرای رساله که با تحقیقات کتابخانه ای بود...

در این پژوهش، ضمن بیان تاریخچه ای از قضاوت در اسلام و اهمیت منصب قضا در فقه اسلامی، به بررسی اوصاف قاضی و بایسته های قضاوت در فقه امامیه پرداخته شده و شرایط لازم برای احراز مسند قضاوت تبیین گردیده است. نویسنده در سه فصل شرایط قضاوت و قاضی را در فقه امامیه بررسی نموده است. در فصل اول، ابتدا به تعریف لغوی و اصطلاحی و فقهی قضا پرداخته و فرق بین قضا و فتوا را بیان نموده است. آن گاه تاریخچه ای از قض...

مسأله جبر و اختیار از مسائلی است که ذهن اندیشمندان را از دیرباز تاکنون به خود مشغول داشته است. گروهی از متفکرین اراده و اختیار در افعال ارادی انسان را پذیرفته و براین باور هستند که انسان فاعل ارادی کردارهای خود می باشد. اما گروهی دیگر از اندیشمندان معتقد هستند که شرایط و عوامل بیرونی و درونی وجود دارد که بر افعال انسانی تأثیر می گذارد. از این رو انسان فاعل تام افعال اختیاری خود نیست. فخر رازی ...

پژوهش حاضر از منظری تاریخی به مقوله دین و دینداری و اعتقاد بشر به خدا، نبوت، معاد و... می پردازد و عوامل تأثیرگذار در انحراف بشر از عقاید حقه و گرایش وی به اعتقادات باطل و انحرافی را بررسیده و عبرت های تاریخی در این زمینه را به تصویر می کشد. نویسنده ضمن ارائه تاریخچه ادیان مختلف توحیدی و غیر توحیدی، به تبیین عوامل وقوع انحراف در ادیان بشری پرداخته و انحراف اقوام و مذاهب گوناگون به ویژه دین مسیح...

چکیده ابوالبرکات بغدادی از فیلسوفان قرن ششم هـ-ق است وی در کتاب خود المعتبر انتقادات زیادی را به ارسطو و فیلسوفان مشائی خصوصا ابن سینا وارد می کند. از این رو وی بعنوان فیلسوف منتقد محسوب می شود. زمان نزد ابوالبرکات برخلاف مشائیان مقدار وجود است نه مقدار حرکت.وی همچنین زمان را قدیم و نامتناهی می داند. بغدادی نفس را قوه ی حالّ در بدن می داند که بوسیله آن، افعال خود را باشعور و معرفت انجام می د...