بقای نفس از موضوعات بحث‌برانگیز و چالشی در حوزه فلسفه است که در این نوشتار با پرداختن به مفاهیم اساسی آن، این موضوع از دیدگاه ابن‌سینا و فخر رازی بررسی می‌شود. ابن‌سینا از طریق عدم تعلق ذاتی میان نفس و بدن، بقای نفس پس از مرگ را اثبات می‌کند؛ بدین معنا که فساد بدن، هیچ‌گونه تأثیری در فساد نفس ندارد. فخر رازی نیز بدن را محل تصرف نفس می‌داند و برای رهایی از شبهه فساد نفس با فساد بدن، معتقد است نب...

بی‌هیچ شکی، حوزه‌ی عرفان و تصوّف، مهمترین حوزه در ادبیّات کلاسیک ایران است، که در آن یک حرکت درونی و باطنی به سمت جایگاه و مبدا اصلی که همان قرب الهی است، انجام ‌می‌گیرد. در مسیر حرکت، سالک با مشکلات و سختی‌های زیادی روبرو ‌می‌شود، که گاهی او را از هدف اصلی دور ‌می‌سازد. مشایخ صوفیّه مریدان خود را به «ذکر» مدام سفارش می‌کردند تا مرید به این وسیله خود را از حجاب نسیان و غفلت نجات دهد و با کمک پیر ب...

در میان تکاپوی مدام انسان برای رسیدن به قرب خالق یکتا، جامع¬ترین سیر، نقشه¬ی راهی است که خداوند رحمان برای نزدیک¬شدن بندگان به خود، در کتاب حکیم خویش آورده¬است. پژوهش حاضر با تأمّل در آیات کریمه¬ی قرآن و بهره¬گیری از شیوه¬ی توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه¬ای و اسنادی، برجسته¬ترین درجات معنوی انسان در قرآن کریم را به بررسی نشسته و سعی در روشن¬ساختن چینش نظم¬یافته¬ی کمالات معنوی برای کشف نقشه¬ی را...

مفهومی که امروزه از مکان شیوع عام دارد بر اساس تلّقی متعارف از وجود حاصل شده است. امروزه ما مکان را فضایی صرفاً ریاضی و قابل اندازه‌گیری که حاوی اشیاء است می‌دانیم و این معنا را مسلّم و بدیهی می‌انگاریم. در حالی که اگر نیک بنگریم چنین مفهومی از مکان، محصول تلقی دوره جدید از هستی است. از آنجا که در دوره جدید، وجود امر عینی (ابژکتیو) تلقی می‌گردد مکان چیزی جز فضای ممتد قابل اندازه‌گیری نیست که در تح...

این مقاله با تبیین هویت مفهومی عقل و تمایز آن از معنای علم، به مسئلۀ کمال اخلاقی به‌عنوان هدف اصلی در سیر تکاملی انسان می‌پردازد. هدف آن، تبیین ارتباط تکاملی عقل و اخلاق نسبت به یکدیگر و برایند تأثیرات این دو بر تکامل انسان از منظر دین، با تأکید بر روایات کتاب غررالحکم است. در این پژوهش بنا بر گفته‌های امام علی (ع) به این رهیافت مهم خواهیم رسید که بین عقل و اخلاق تلازم وجود دارد و اخلاق منهای ع...

چکیده تربیت به مفهوم پرورش تدریجی استعدادهای فطری و درونی و عرفان در تعریف عام خود، به معنای شناخت و معرفت نسبت به خداوند است. به سبب جایگاه بی نظیر امام علی ع در عرفان اسلامی، نهج البلاغه از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و آکنده از آموزه های عرفانی است که می توان از آن برای تربیت عارفان بهره جست. برای پرورش عرفانی بر طبق دیدگاه امام علی علیه السلام، کشف اهداف تربیتی عرفانی ایشان در نهج البلاغه ض...

مبانی تعلیم و تربیت حیطه بسیار وسیعی را شامل می شود.هدف از این تحقیق مطالعه ی تطبیقی آرای محمد غزالی و مرتضی مطهری در خصوص مبانی انسان شناختی تعلیم و تربیت با استفاده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. از مبانی تعلیم و تربیت،موضوع انسان شناختی مورد بررسی قرار گرفت و به مطالعه ی تطبیقی آرای غزالی و مطهری در خصوص ابعاد وجودی انسان،ارتباط انسان با خود،با خدا،با دیگران،ارتباطات اقتصادی،سیاسی،فرهنگی...

در این پژوهش شهود در عرفان طریقه کبرویه با عرفان مذهب ارتدکس به صورت مقایسه ای بررسی می شود. بیش تر عرفای هر دو طریق خدا را در قالب نور مشاهده کرده اند، اما گروهی از آنان خدا را در نماد سیاهی یا نور سیاه تجربه نموده اند. آنان برای تنزیه خدا از هر گونه تشبیهی، حضور درک ناپذیر او را در نماد نور سیاه بیان کرده اند؛ این نوری است که موجب دیدن است، ولی خود از شدت ظهور و کمال قرب دیده نمی شود. در این ...

«کشف¬المحجوب هجویری از امّهات آثار عرفانی است که هم از نظر سبک نوشتار و ساختار آن و هم از حیث موضوع و محتوا سرمشقی برای آفرینش کتب عرفانی پس از خود بوده است. یکی از اصطلاحات عرفانی بنیادین این کتاب «حجاب» است؛ هجویری می کوشد تا با تقسیم بندی دقیق آن به دو نوع: 1ـ حجاب رینی (= ذاتی) 2ـ حجاب غینی (= صفتی)، با شواهد قرآنی به توضیح آنها بپردازد. وی هدف خود را از تألیف این اثر، کشف (= پیدا کردن، بیان...

مسأله سعادت از مسائل بنیادی اخلاق و فلسفه اخلاق از دیر زمان تاکنون است و مورد توجه اندیشمندان و مکاتب مختلف اخلاقی بوده است. فارابی آن را به دو قسم حقیقی و غیر حقیقی تقسیم می کند و در نگرش او سعادت حقیقی امری بسیط نیست، بلکه مفهوم مرکب است و غایة الغایات، خیر لذاته، خیر مطلق، خیر غایت تام است و لذت آن از نوع لذت معقول و دراز مدت است. اراده به معنای اختیار، قوه ناطقه نظری و فطرت مشترک شرط لازم س...