یکی از عناصر بنیادین سلوک در عرفان اسلامی نفی خواطر است که به معنای پاکسازی ضمیر و ذهن از هر گونه اندیشه‏ها، واردات و صورت‏هاست. نفی خواطر از آموزه‏هایی است که سالک از ابتدای سیر سلوکی خویش تا آخرین منازل آن- که فنای فی الله است- ملزم به کوشش برای تحقق آن خواهد بود و تنها در صورت تحقق کامل نفی خواطر و تخلیة باطن است که وجود سالک شایستة پذیرش انوار و تجلیات الهی، و سزاوار رسیدن به منزل جانان خوا...

التَّولّی والتبری أصلانِ هامّان فی دائره المعتقد الإسلامی إذ هما ممزوجانِ بتوحید الله تعالی و نبوّه حبیبه المصطفی صلی الله علیه و آله و هما بمعنی أن نُحِبَّ مَن أحَبَّه اللهُ و رسولُه و أن نُبغضَ مَن أبغضه اللهُ و رسولُه و قد اهتمّت الشیعه و شعراؤهم بهذه المهمه و أحبّوا أهلَ بیت النبی صلوات الله علیهم أجمعین لِما ورد فی القرآن بأنّ الله طَهَّرهم و کذلک وصایا جمه من کلام الرسول صلی الله علیه و آله فیهم لتشیید أمرِهم و أنَّ من أ...

نظریه ذره حاصل تحقیقات فیلسوفان یونان باستان است و محققانی چون لوکیپوس و دموکریتوس آن را پرورده اند.این نوشتار به تحلیل یکی از اندیشه های محوری عطّار؛ یعنی تاّمل در ذرّات و اسرار آن و مقایسه ذّره با نظریّات فیلسوفان یونان باستان و دانشمندان پرداخته و سپس آن را با ایده فلسفی عرفانی عالم کبیر در عالم صغیر تحلیل نموده است. این مقاله در نظر دارد تا ضمن بازخوانی ذره در شعر عطار، از منظر ارتباط آن با آموز...

بَحَثَ الإنسانُ من قدیم أیّامه و سالف دهره عن خالقه و مُوجده فی الوجود، و تساءل تساؤلات عدّه عن سبب وجوده فی هذه الدنیا و إلی أین یصیر به الأمر، تطرّق نجیب محفوظ فی روایه «الطریق» إلی البحث عن الله و التساؤلات العدیده حول مصیر الإنسان الضعیف البائس فی هذا الوجود، واتخذ إسم «صابر» لبطل الروایه و الذی یرمز إلی الصبر و الاستقامه و رَمَزَ إلی الله –تبارک وتعالی- بإسم «سید سید الرحیمی» والد صابر، فالله هو السی...

ابن عربی دربارة فنا دیدگاهی هستی‌شناسانه دارد که براساس آن همه چیز فانی است و حقیقتی جز حق تعالی وجود ندارد. از این رو، هر قولی دربارة فنای در حق تعالی ـ که لازمة آن اثبات وجودی در مقابل وجود خداوند است ـ شرک است؛ زیرا لازمة آن، قبول وجود برای سالک است که در انتهای سلوک، فانی می‌شود. از نظر وی، حدیث «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ» بیانگر این است که حقیقت نفس آدمی چیزی جز خداوند تعالی نیست و اگر کسی ب...

از آنجا که مجلس وعظ یکی از نشست‌ها و حلقه‌های فرهنگی تربیتی در میان صوفیان محسوب می‌شد در اینگونه مجلس‌ها، واعظی در جمع حاضران و مستمعان با موضوعیّت وعظ و ارشاد و پند و اندرز سخن می‌گفت به آن سخنان نیز اصطلاحاً مجلس گفته‌اند. نظیر روزی شیخ ابوسعید قدس الله روحه العزیز در نیشابور مجلس می‌گفت. هدف از این پژوهش آگاهی از مجالس صوفیه، کیفیت برگزاری آن‌ها و شناخت زبانِ خطابه و همچنین بررسی موضو...

المقارنة او الموازنة موضوع عام له قدمة تاریخیة . قد قارن الانسان بین الاشیاء منذ خلقه الله تعالی . فی القرآن الکریم نجد آیات کثیرة تشیر الی هذه المسالة . قال الله تعالی : " قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون " ؛ فی هذه الایة مقارنة بین الذین یعلمون و الذین لا یعلمون . فالانسان فی دراساته اتخذ المقارنة سبیلا له الی الحقائق الجوهریة المرتبطة بمیادین بحثة . واللغات و هی ادوات التعبیر عن ال...

من أعظم برکات الله الإلهیة للبشر هی امتلاک قوة العقل. إن امتلاک قوة التعقل المستقرة وهذه الموهبة الغنیة، بالإضافة إلى الحفاظ على عظمة الإنسان، سوف تنظم شؤون مختلفة فی مجالات حیات الإنسان. ذکر العدید من الوصایا فی النصوص الدینیة حول قوة التعقل وتم إدانة اللاعقلانیة فی المقابل. من ناحیة أخرى، نظرًا لوجود میول واتجاهات مدمرة فی البشر أو من حوله قد یصبح المجال ضیق على العقلانیة وقد تتضرر هذه الموهبة...

. منظور از معیار تمییز حق الله و حق النّاس این است که ملاکی ارائه شود تا طبق آن، مصادیق آن دو، از هم تمییز داده شود و احکام آنها به طور مشخص تبیین گردد. و چون در فقه اسلامی مصادیق زیادی از حق الله و حق الناس وجود دارد و در روایات هم احکامی به این عنوان، ذکر شده اند و از طرفی مسئله حق الناس یعنی حق انسان در مسائل بین المللی جایگاه تعیین کننده ای دارد لذا مشخص شدن معیار تمییز بین آن دو، از اهمیت ق...

این نوشتار به بررسی تأثیر توبه در حدود از دیدگاه فقه و قانون مجازات اسلامی، می پردازد. توبه عبارت است از بازگشت همراه با پشیمانی به سوی خدا و دوری از گناه و عزم بر عدم بازگشت به آن و نیز طلب مغفرت از خداوند و سعی و تلاش بر جبران گذشته. توبه از دیدگاه قرآن و سنت جایگاه بسیار ویژه و مهمی دارد و فرصتی اعطاء شده به مجرم است تا از رفتار خود پشیمان گشته و راه صلاح در پیش گیرد. توبه در کنار آثار اخروی...