فارابی  به عنوان «معلم ثانی» و مؤسس فلسفۀ اسلامی، یکی از مهم ترین فیلسوفان در عرصۀ فلسفۀ اسلامی است. او همانند دیگر فیلسوفان و عرفای مسلمان بحث مستقلی در رابطه با تمام مفاهیم زیباشناسی ندارد. در این پژوهش تلاش می‌شود یکی از مهم ترین مفاهیم زیباشناسی مدرن، یعنی «داوری زیباشناختی»از منظر فارابی، تحلیل شود و برای رسیدن به این امر، از برخی  مفاهیم کلیدی در نظام زیباشناسی کانت به عنوان یکی از...

در این مقاله سعی دارم نشان دهم که رورتی هرچند همانند کانت فیلسوف اخلاق محسوب نمی­شود، ولی با این حال فلسفۀ اخلاقی دارد که باید آن را جدی گرفت. رورتی به نحو نظام­مند با مسائل اخلاقی درگیر نمی­شود آنطور که فیلسوفان مدرن و معاصر درگیرند. این مقاله دو بخش دارد: بخش نخست با مبانی فلسفۀ رورتی مثل ضد ماهیت باوری، داروین­گرایی، فرویدگرایی و تاریخ­گرایی سروکار دارد. بخش دوم که تا حدودی مفصل است، بسیاری ...

«اعتدال» واژه ای نوپدید در فرهنگ سیاسی ما نیست، ولی از جمله واژگانی است که به تازگی کاربرد فراوان یافته و وارد نظام سیاست گذاری و برنامه ریزی کشور شده است. این گونه واژگان اگر به درستی تبیین نشود و وفاق نسبی دربارۀ مفهوم آنها پدید نیاید، دشواری هایی را پدید خواهد آورد. «اعتدال» به عنوان یک ارزش دینی و مبتنی بر یک بنیاد معرفتی متفاوت با مبنای مشهور ارسطویی آن، در متون دینی ما بسیار مورد توجه بود...

هدف: در فلسفه و علوم، مفاهیم بسیاری مانند «وجود»، «جوهر»، «خدا»، «انسان»، «حرکت»، «اتم»، «عدد»، «خیر»، «زیبایی»، «حق»، «جامعه»، «طبقه»، «سود»، «عدالت»، «سازمان»، «راهبرد» و مانند آن استعمال می شود و تحلیل مفاهیم از مهم ترین وظایف فلسفه های علوم است. اما این وظیفه در چارچوب سنت فلسفۀ اسلامی و به ویژه حکمت نوصدرایی چگونه است؟ هدف این مقاله ایضاح معنای تحلیل معرفت شناختی مفاهیم با استفاده از بررسی...

دیدگاه علامه طباطبایی دربارۀ پیوند دین و فلسفه را می توان در دو مقام پدیداری و فهم ره گیری کرد. نسبت دین و فلسفه در مقام پدیداری از حیثیات مختلفی نظیر روش، مسائل، زبان و زمان مورد بررسی قرار می گیرد. در این نظریه به جهت مرموز و مجهول دانستن روش وحیانی امکان تبیین نسبتِ روشیِ دین و فلسفه وجود ندارد. متون دینی در تبیین معارف عالی خود از همان زبان مرسوم میان مردم بهره می برند که از جملۀ اعتباریات مح...

یکی از تلاش هایی که در حوزۀ فلسفۀ طب صورت گرفت، تعمیم آموزه های فلسفۀ علم به حوزۀ پزشکی بود. در این زمینه آثار توماس کوهن بیشتر از سایر فلاسفۀ علم مورد عنایت قرار گرفت و تلاش شد براساس مفاهیم پارادیم، بحران پارادایمی، انقلاب پارادایمی، و وضعیت پزشکی در جهان امروز فهم شود. پزشکی امروز (بخوانیم مدرن) یک پارادایم است و این پارادایم اکنون دچار بحران شده است. دو نشانۀ اصلی ِاین بحران یکم، اقبال بیمار...

ملاصدرا به اتفاق آراء، تأثیرگذارترین فیلسوف در سنت فلسفۀ اسلامی چهار قرن اخیر است. فلسفۀ ملاصدرا براساس وجود به مثابه یگانه عنصر حقیقی، تقدم وجود، تراکم وجود، و سرانجام حرکت متعالی یا جوهری وجود بنا گشته است. ملاصدرا تقدم وجود را اصل اساسی هستی قرار داد. او بین مفهوم وجود و حقیقت وجود تمیز قائل می شود. مفهوم وجود بدیهی ترین و جهان شمول ترین مفهوم است، حال آنکه حقیقت وجود مبهم ترین مفهوم است زیر...

نوشتار حاضر نقدی است دربارۀ کتاب فلسفۀ آلمانی (1760-1860): میراث ایدئالیسم، اثر تری پینکارد که به تازگی توسط ندا قطرویی به فارسی ترجمه و به همت انتشارات ققنوس منتشر شده است. لذا این نوشتار شامل سه بخش است: نخست، دربارۀ خود تری پینکارد و رویکرد هگل پژوهی وی؛ دوم، دربارۀ محتوای کتاب، فصول و مسئلۀ آن؛ و سوم، دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب.

در این مقاله به نظریه های ضد دکارتی ویکو، به ویژه دیدگاه نقادانه او در برابر مفهوم حقیقت در نزد دکارت، و همچنین به سیر تطور مفهوم استعاره در نزد وی، که در دو مرحله تاریخی شکل گرفته است، خواهیم پرداخت. اسلوب دکارتی که مبین استنتاج حقایق عدیده از یک حقیقت بنیادین و تردیدناپذیر است از نظر ویکو محل تردید دارد. ویکو در مقابل تلاش خود را بر گسترش امر محتمل می گمارد. امری که که از دید وی منتج شده از ح...