در این مقاله، فرایند پیش‌گذار‌ی فعل در جملات پرسشی آری ‌ـ‌ نه در زبان فارسی از منظر برنامة کمینه‌گرا (چامسکی، 1995؛ a-b2001) مورد بررسی قرار می‌گیرد. رقیب‌دوست (1993) به پیروی از کریمی (1989)  این ساختارها را حاصل خروج فاعل به جایگاهی بعد از فعل می‌داند. برخلاف باور رقیب‌دوست (1993)، ما در این تحقیق با استناد به شواهدی مانند انگیزۀ حرکت عناصر در دستور زبان، ماهیت متفاوت فعل نسبت به عناصر پیش‌گذ...

در پژوهش پیش‌رو، توزیع نشانة نفی در سطح جمله در گویش دشتستانی در چارچوب برنامة کمینه‌گرای چامسکی (1995؛ 2001) مورد بررسی قرار گرفته است. در این گویش، نشانة نفی جمله‌ علاوه بر انضمام به فعل خودایستا و فعل کمکی زماندار، در جایگاه قبل از متمم‌های فعل نیز به کار می‌رود. بدین منظور، در این مقاله با الگوگیری از زانوتینی (1997؛ 2001)، هگمن (1995)، هگمن و زانوتینی (1991)، پاین (1985)، اوهالا (1990)، ها...

یکی از ارکان مسئولیت مدنی فعل زیان‌بار است، که در حقوق ایران ماده 1 قانون مسئولیت مدنی و در حقوق فرانسه ماده 1382 قانون مدنی فرانسه به آن اشاره داشته‌اند. فعل زیان‌بار در جهت تعیین متعهد جبران خسارت ضروری است. مسئول جبران در زنجیره اسباب، شخصی است که «فعل زیان‌بار» را انجام داده است که به‌طور سنتی این فعل باید تقصیرآمیز باشد. در کنار این مبنای سنتی، یعنی تقصیر، مبانی دیگری مانند نظریه خطر، نظری...

فعل سبک فارسی یکی از مقولاتی است که پژوهش‌های قابل توجّهی را در مباحثی چون فعل سببی، انضمام، فعل مرکّب، ساختار موضوعی و ساخت مجهول به خود اختصاص داده‌است. در عموم بررسی‌هایی که در خصوص فعل سبک در افعال مرکّب صورت گرفته‌است افزایش و کاهش ظرفیت فعل و ساختار موضوعی آن بیشتر مدّ نظر قرار گرفته‌است. یکی از جنبه‌های قابل بررسی در فعل سبک میزان واژگانی­بودن این فعل در ترکیبات متفاوت است. این پژوهش می‌کوشد...

به کاربردهای متفاوت یک فعل یا ساخت واحد از حیث ظرفیت آن فعل یا ساخت، تناوب اطلاق می­شود. تناوب­ها به سه شکل واژگانی و صرفی و نحوی در زبان­ها ظاهر می­شوند (comrie 1992). کاربرد ناگذرای فعل «شکستن» (مانند: مداد شکست) در مقابل کابرد گذرای آن (مانند: علی مداد را شکست) مثالی از یک تناوب واژگانی است؛ کاربرد فعل غیرسببی (علی غذا را خورد) در مقابل ساخت سببی آن (من غذا را به علی خوراندم) مثالی از یک تنا...

در بیش از دو دهۀ گذشته، این فرضیه که گروه فعلی متشکّل از دو فرافکن گروه فعلی کوچک یا گروه جهت و گروه فعل واژگانی است، فرضیۀ پذیرفته‌شده‌ای در میان زبان‌شناسان چامسکیایی محسوب می‌شود؛ امّا پژوهش­های اخیر دربارۀ ساختار گروه فعلی، براساس فرضیۀ گروه فعل کوچک شکافته، هستۀ جهت را متفاوت از هستۀ فعل کوچک و گروه فعلی را متشکّل از سه فرافکن می­دانند که عبارت­اند از: گروه فعلی کوچک، گروه جهت و گروه فعل واژگ...

سقراط بر این باور بود که میان معرفت و فعل اخلاقی، هیچ شکافی وجود ندارد؛ چراکه معرفت انسان، موجب تحقق فعل می‌شود. ارسطو ضمن انتقاد از این نگره سقراط، علت شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی را ضعف اراده می‌دانست. ابن‌سینا نیز برخلاف سقراط، معرفت را شرط کافی فعل در نظر نمی‌گرفت؛ اما برخلاف ارسطو، تأثیر میل بر اراده را هم علت شکاف میان معرفت و فعل اخلاقی نمی‌دانست؛ بلکه از نظر او، اراده ناشی از معرفت عقل...

ترجمۀ تفسیر طبری، فراهم آمده در زمان سامانیان، قدیمی ترین ترجمۀ فارسی قرآن و از قدیمی ترین کتب نثر فارسی است. بررسی ویژگیهای نثر این کتاب که مطابق با نثر معیار آن روز و دور از حالت روایی و شاعرانه است، می تواند به خوبی بیانگر زبان نثر اوایل دورۀ فارسی دری باشد. در این مقاله ما به بررسی شش ویژگی افعال متعدّی، پیشوند در فعل، مجهول و انواع آن، صیغۀ دعایی، لازم یک شخصه و استعمال افعال متروک و مستعمل...

ترک وظیفه منجر به مرگ در دو محور قابل بحث است: به عنوان تخلف انتظامی و مستوجب تعزیر و با عنوان قتل عمد یا شبه عمد. این نوشته محور دوم را مد نظر دارد و به نظر می رسد حتی اگر ترک فعل را به عنوان عنصر مادی قتل نپذیریم، در خصوص پزشک به دلیل قبول اختیاری مسؤولیت، ترک فعل از موجبات ضمان است و بر اساس تعهد عام یا خاص  به حسب مورد و با لحاظ برخی شرایط می توان پزشک را مستحق مجازات از نوع دیه یا قصاص دان...

با بررسی برخی از آیات قرآن کریم می­توان جایگزینی هر یک از فعل­ های ماضی، مضارع و امر را به جای دیگری دید. در برخورد با این پدیده صرفی ـ بلاغی، برخی از صاحب نظران، وجود و در واقع عطف فعل مغایر به دیگر افعال موجود در کلام را جایز می­ دانند. برخی دیگر نیز به تأویل فعل جایگزین شده می­ پردازند تا با دیگر افعال موجود در کلام همسو و مطابق گردد. اما به نظر می­ رسد به کارگیری فعلی که با زمان دیگر افعال ...