در این مقاله، سالمون به بررسی انتقادی تاریخ اندیشه های مربوط به معرفت در علوم طبیعی از راسل تا کوهن می پردازد. او الگوی قیاسی -فرضی، کل گرایی و نظریه بیسی و نیز مشکلات مربوط به استقرا و مشاهده را مورد بحث قرار می دهد. در پایان، نظریه کوهن را مطرح کرده و نقدهای خود را بر آن می آورد.

در این مقاله، به بررسی انتقادی آموزه­های رورتی و گادامر در باب حقیقت از طریق تحلیل پیامدهای نامطلوب معرفتی و سیاسی آن پرداخته می­شود. رورتی حقیقت را نفی می­کند و آن را صرفاً بیانگر ویژگی جمله­ها می­داند. اما گادامر حقیقت را نفی نمی­کند و آن را به مثابه آشکارشدگی، واقعه­ای می­داند که از دل گفت­و­گو آشکار می­گردد و آدمی به مقتضای سنتی که درون آن پرتاب شده است از حقیقت بهره­ا­ی محدود، سیال و تاریخم...

مکتب فرانکفورت یکی از جریان‌های فکری است که وظیفه اندیشیدن به زمان حال و درک زمان خود به کمک اندیشه را مؤلّفه‌ای برای هر گونه فعالیت عقلانی می‌داند. تجزیه و تحلیل فرانکفورتی‌ها از جامعه تا حدود زیادی به اندیشه‌های کارل مارکس باز می‌گردد؛ امّا محور اصلی اندیشه مکتب فرانکفورت را باید در نظریه انتقادی جست که مبیّن بررسی و تجزیه و تحلیل جنبه‌هایی از واقعیت اجتماعی است که مارکس و پیروان او اهمیت چندانی...

هدف این نوشتار بررسی چالش های مقابل «استقلال» به عنوان هدف آموزشی است. پیگیری این مفهوم در دوران مدرن، ما را از بیکن به دکارت و کانت رهنمون می کند. کانت با جستجوی بسیار دقیق در تحلیل خطاهای تفکر البته، در ماهیت طبیعی اندیشه، فصلی ممتاز از معرفت شناسی را گشود. پیرس، مبدع دیدگاه پراگماتیستی ادعا کرد که اندیشه به لحاظ ماهیت دیالوگ گونه خود بسیار به زمینه، زبان و قرار دادهای اجتماعی وابسته است و ای...

سنت ستیزی‏های نوآورانه هابرماس در فلسفه و علوم اجتماعی معاصر (از فلسفه‏های اجتماعی سیاسی، اخلاق و حقوق گرفته تا جامعه‏شناسی‏های سیاسی وفلسفی) که خود آن‏ها را نوعی بازسازی عقلانی نظریه‏های کلاسیک و مدرن نام نهاده است؛ بیش از پیش توجه نظریه پردازان معاصر را به نتایج این نوع جامعه‏شناسی سیاسی فلسفی و فلسفه سیاسی جامعه‏شناختی، که دارای بار تحلیلی وهنجاری نیز هست، جلب کرده است. در این میان درخشش دو...

زمینه و اهداف: هدف از این پژوهش، تأثیر آموزش تفکر انتقادی بر اساس نظریه ساختن­گرایی ویگوتسکی بر میزان تفکر انتقادی دانش­آموزان پایه­ی پنجم ابتدایی بود. روش بررسی: فرضیه­ی این پژوهش عبارت بود از: آموزش تفکر انتقادی بر اساس نظریه­ ی ساختن گرایی ویگوتسکی، باعث افزایش میزان تفکر انتقادی دانش­آموزان پایه­ی پنجم ابتدایی می­ شود.  برای بررسی این فرضیه، از روش نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون و پس­آزمون ب...

نظریه انتقادی، از پرنفوذترین نظریه‌های معاصر در تعلیم ‎ و تربیت بوده که به انتقاد شدید از مدارس و اجتماع پرداخته‏است‏‏. این نظریه مفروضات خود را از مکاتب پست مدرنیسم، اگزیستانسیالیسم، نئومارکسیم و فمنیسم گرفته‏است‏‏.  د‌ر این مقاله کوشش شد‌ه‏است‏‏ معنا، خاستگاه و روند تکامل این نظریه به‏عنوان یکی از جنبش‌های تأثیرگذار د‌ر حوزه فلسفه تعلیم‎ و تربیت به اجمال و با تأکید بر دیدگاه بنیانگذاران معرو...

در توسعه و تحول جامعه دینی، توجه به جایگاه و کارکرد عقل بر مبنای خردورزی جایگاه محوری دارد، چرا که عقل گرایی در قرآن به عنوان روشی کارآمد، مؤثر و مترقی در تحول انسان و جامعه در ادوار گوناگون تاریخی با ویژگی فرازمانی و فرابخشی مورد تأیید واقع شده و کارکردهای آن در ابعاد مختلف، سبب تحول در اندیشه دینی شده است. این پژوهش در پاسخ گویی به پرسش کارکردها و راهکارهای عقل گرایی در قرآن ، مهم ترین کارکرد...

با ورود فلسفه یونانی به کشورهای اسلامی و آغاز عقل گرایی اسلامی تشکیکاتی درباره حقیقت وحی اسلامی صورت گرفت و به همین دلیل فلاسفه اسلامی  نظیر فارابی بر آن شدند که تعارض بین وحی اسلامی و عقل را حل کنند و به این ترتیب اولین تفسیر عقلانی از وحی را فارابی مطرح کرد و این نظریه پس از فارابی توسط ابن سینا تکامل یافت. در این مقاله ابتدا نظریه فارابی درباره وحی اسلامی و مقدمات مربوط به آن مانند انواع عق...

پرسش عمده تحقیق حاضر بررسی علل اجتماعی مصرف سیگار در بین زنان و دختران بالای 13 سال در سطح شهر تهران است. مبنای نظری این مقاله را نظریه های گیدنز، سادرلند و برایت وایت و گزینش عقلانی، تشکیل می دهند. این تحقیق، با روش پیمایش که با حجم نمونه 347 نفر و با پرسشنامه در شهر تهران انجام شده است. نتایج مدل تحقیق نشان می دهد که شش متغیر واکنش اجتماعی، عاملیت، هنجارشکنی، رهایی از فشار عصبی، سیگاری بودن ه...