عقلانیت یک موضوع میان رشته ای، بلکه فر ارشته ای و مورد علاقه فیلسوفان، دانشمندان و اصحاب ایدئولوژی های مختلف محسوب می شود. در ادیان بویژه در اسلام، عقلانیت در سه حیطه شناخت، ترجیح و فرایند اجرا مطرح است. در علم نوپای اقتصاد و در شرایط غلبـه دین گریزی بر غرب، عقلانیت به عنوان یک صفت برجسته «انسان اقتصادی» هم معرفی شد. ممکن است تصور شود این کاربرد جدید از عقلانیت، دیگر هیچ شباهتی با عقلانیت اسلام...

 مستمر بشر در طول تاریخ برای رسیدن به سعادت گویای آن است که دست‏یابی تمام و کمال به سعادت بدون پیروی از انسان کامل میسر نیست. انسان کامل که در این نوشتار امام است خود را عین فقر به خداوند متعال می‏داند و همین درک فقر او را به شناخت عمیقی که ملازم با این شناخت است یعنی معرفت نسبت به خداوند رهنمون و او را در نقطه اعتدال عقل نظری و عملی قرار می‏دهد. حدیث سلسلة‏الذهب به وجود اعتدال در امام و تناسب ...

در فلسفه سیاسی اسلامی دستیابی به هدف تاسیس نظام سیاسی مطلوب و تربیت انسان مدنیِ رشد یافته و با فضیلت از طریق تعاملات مدنی عادلانه امکان پذیر می باشد. سوال آن است که چگونه می توان حیات سیاسیِ آمیخته با انواع شرور و بی عدالتی ها را به حیات و نظام سیاسی مطلوب مبدل ساخت . ادعا آن است که اعتدال مدنی این امکان را فراهم می سازد که انسان و حیات مدنی با حاکمیت حکمران خوب و مدیریت میدانیِ واقع نگرانه معطوف ...

فضاهای شهری در طول تاریخ نقش مهمی در زندگی اجتماعی _ اقتصادی ساکنان داشته و به عنوان مرکز ارتباط و تحول در شهرها عمل کرده است. در دوران مدرن، با تغییرات عمیقی که در تمامی ابعاد زندگی و سکونت رخ داده، بخش عمدة فضاهای شهری به مکانهای سودا زده تبدیل شده و تحت تأثیر نیروهای بازار در خدمت منافع جریانهای محدود قرار گرفته است. در واقع، عقلانی سازی که از ثمرات دوره روشنگری است، به عقلانیت روشها، ابزار ...

یکی از مفاهیم اجتماعی و فلسفی رایج در عصر جدید، مفهوم عقلانیت ابزاری است که تفاوت های مهمی با انواع عقل دارد و رواج آن به پیدایش سازمان های عقلانی یا همان نهادهای بوروکراتیک معاصر انجامیده است. مزایا و معایب غلبه ی عقلانیت ابزاری در جهان معاصر مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و هنرمندان معاصر بوده است و هریک کوشیده اند نسبت به این نوع از عقلانیت موضع گیری کنند. این تلاش ها به واکاوی بیشترِ زیستن د...

تفسیرهای گوناگونی از عصر روشنگری وجود دارد که در بسیاری از موارد متناقض است.برخی آن را دوران شکوفایی عقل می دانند و برخی به سیر قهقرایی عقل در این دوران اشاره میکنند.اما قبل از اینکه بخواهیم تفسیری از این دوران ارائه دهیم،باید ابتدا سرنوشت خاص عقل را در این قرن پی گیری نماییم.تعریف جدید از عقل در ابتدای قرن که همه چیز باید به نقادی عقل تن دهند وگرنه مورد تایید قرار نمی گیرند و همچنین عقل باید ص...

در چند دهۀ اخیر فیلسوفان فایده گرای بی شماری در زمینۀ اخلاق هنجاری فعالیت گسترده ای داشته، کوشیده اند با ارائۀ تفسیر جدیدی از «بیشینه سازی» ویا «خیر»، فایده گرایی را از گزند انتقادهای مطرح شده علیه آن برهانند. همین امر موجب پیدایش گستره گسترده ای از رویکردهای گوناگون و آشتی ناپذیر فایده گرایانه شده است که از آن میان می توان به دوگانه های «واقعیت گرا»/ «اگرگرا»، «عینیت گرا»/ «ذهنیت گرا»، «کنش گر...

از ابتدای اسلام دو رویکرد مشخص حدیثی و عرفانی به اخلاق وجود داشته است. مسئله مورد توجه این مقاله، مختصات رویکرد اهل عرفان به اخلاق و تفاوت آن با مختصات رویکرد محدثان به اخلاق است. تفاوت های این دو رویکرد عبارتند از: 1. هدف از اخلاقیات در رویکرد اول لذت های مادی بهشت است اما در رویکرد دوم هدف معرفت حق و تجلیات صفات اوست. 2. رعایت اخلاق در عرفان عملی برای تحقق سالک به اخلاق الله مطرح می شود. 3. د...