نقد جامعه شناختی رمان یکی از انواع پرکاربرد نقد ادبیات داستانی است که بر مبنای پیوند میان ساختارهای اجتماعی و ساختار ادبی، قرائتی جامعه شناسانه از متن ادبی ارائه می دهد و در عین حال، جنبه های زیبایی شناسانۀ اثر را نیز در نظر می گیرد. این نقد مانند سایر انواع نقد ادبی وارداتی است و در بسیاری موارد میان نظریه و متنِِ بررسی شده پیوند محکمی وجود ندارد. هدف از نگارش این مقاله ارائۀ الگویی کاربردی از ا...

رمان به عنوان یک اثر ادبی، تقلیدی از زندگی واقعی است و به همان میزان که گفت­وگو در زندگی عادّی کاربرد دارد، از برجسته­ترین شاخصه­ها و از مهم‌ترین اجزای رمان نیز به شمار می­آید؛ امّا چنانکه می­دانیم، مکالمه از دیدگاه باختین مسئله­ای فراتر از گفـت­وگوهای صرف داستـانی است. از نظـر او هر اثر ادبی از دیدگاه مکالـمه­گرایی در دو سطح قابل مطالعه است. از یک سو هر اثر ادبی پاسخی است به آثار پیش از خود و ان...

میخاییل باختین از بزرگترین نظریه پردازان در حوزهء نقد ادبی به ویژه در زمینه رمان به شمار می آید. وی با معرفی مفاهیمی همچون منطق مکالمه چند صدایی و عنصر کارناوالی د ر نظریه ادبی خود، توانست از منظری کاملاً نو به رمان بنگرد. آراء و عقاید وی در باب رمان چندآوای- که از مشخصه های اصلی آن تعدد صداها و آگایی های شخصیت ها است- و دیدگاه ویژهء او در مورد کارناوال، و عنصرخنده و نیروی زایدهء نهفته در این پد...

در طول سال های متمادی، در کشور فرانسه، رمان از بهترین ابزارهای ژرف اندیشی در واقعیت بوده است. بطوری که مکتب ها یا علوم زیبایی شناختی ادبی فراوانی تلاش کردند تا از طریق رمان، خود را به واقعیت زندگی نزدیک تر سازند. هر چند به نظر می رسد که توجه به واقع گرایی متعلق به عصر هومر باشد، اما به آسانی می توان از واقع گرایی رمان نویسان عصر کلاسیک سخن به میان آورد که همواره تلاش می کردند تا به کلیات دست یا...

ابلیس چه از منظر قرآن و سنت و چه از منظرعرفان، دو چهره دارد: چهره ای منفی و چهره ای مثبت.منفی در برابر آدمی و مثبت در مواجهه با خدا و او پدیده ای اغواگر است و جز وسوسه بنی آدم مقصدی ندارد، و موحدی عاشق است که در دل به وحدانیت خداوند ایمان داشته و همچنان عاشق مانده است.اما نباید غافل شد که او دشمن قسم خورده انسان است.در پایان، ابلیس در کیهان شناسی اسلامی – عرفانی، دارای تناقض وجه است.چهره ای عار...

عشق، پدیده‌ای روانی و حالتی روحی است که با تجربة شخصی و دریافتی درونی همراه است. وصف عشق و شرح حالات عاشق و معشوق در ادبیات، جلوة خاص و گسترده‌ای دارد. بسامد بالای موضوعات دربارة عشق در فرهنگ و ادب ملل، گویای این ادعا است. در ادبیات ایران زمین نیز شرح و بیان عشق، چه در جلوه‌های گوناگون عشق مجازی و چه در میراث عرفان، در مرتبة ملکوتی عشق انسان به خدا و عشق خدا به انسان، از زیباترین و درخشان‌ترین ...

. رمان در ایران پدیده­ای نوظهور است که با شکل گیری نهضت مشروطه توجه ایرانیان را به خود جلب کرد. در عصر مشروطه بحران­های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمینه را برای به وجود آمدن رمان مهیا ساخت و آن را وارد پهنۀ اجتماع کرد. رمان «زیبا»ی حجازی از جمله رمان­های اجتماعی اولیه محسوب می­شود که از منظر ادبی توانست ساختار و محتوای رمان­های اولیه را اعتلا بخشد و در تکامل سبکی و ساختاری رمان فارسی موثر افتد. ا...

تعاریف مختلفی برای کلمه رمان وجود دارد، اصل کلمه «رمان» در زبان عربی به معنای جریان آب ، وجود آب به مقادیر زیاد ، ظاهر شدن آن به هر شکل ممکن و یا تبدیل شدن آن از حالتی به حالت دیگر است. رمان در اصطلاح به معنای داستان بلند خیال پردازانه است. درباره رمان در ادبیات عرب دو نظریه وجود دارد بسیاری از متخصصان ، رمان را هنری نو در ادبیات می دانند که برگرفته از ادبیات غرب از طریق ترجمه و تقلید است اما...

مدرن گرایی در عرصه رمان نویسی پس از انقلاب به جریانی پرطرفدار تبدیل شده است. رمان مدرن در این دوره، در واقع خلف صالح رمان مدرن پیش از انقلاب است که با بوف کور هدایت بنیان نهاده شده است...

تقسیم‌بندی انواع رمان با توجه به ملاک‌ها و مؤلفه‌های متعدد ومتنوعی چون محتوا، ساختار، زمان، مکان، شخصیت و غیره، (یا برجستگی و محوریت یافتن یکیاز آن‌ها) انجام می‌شود. یکی از همین مؤلفه‌ها (محتوا) به رمان‌هایی که به‌طور جدیبه نفت و مسائل پیرامون آن توجه کرده‌اند، تشخص خاصی بخشیده است؛ به گونه‌ای که می‌توانگفت دارای استقلال نسبی‌اند و نمی‌توان آن‌ها را به طور قطع ذیل انواع شناخته شدةرمان قرار داد ...