اگر ادّعا کنیم سیاست، محوری ترین موضوع در زندگی و منظومه های نظامی ـ البتّه به جز لیلی و مجنون ـ است، مدّعای ما هیچ گونه مغایرتی با واقعیت ندارد. امّا اثبات آن در همه منظومه ها، و به تبعیت از آن در همه برهه ها از زندگی نظامی، نیازمند استنادها و استدلال های اقناع کننده است. او موضع گیری های خود را یا به شیوه کنایی و کلّی گویی، و یا با استفاده از نمونه های تاریخی و به صورت تمثیلی بازگو می کند تا حریم ...

مفسران مسلمان بر اساس میزان پایبندی به ظواهر آیات و روایات گوناگون و یا رهیافت اصول گرایان در تفسیر کلام خداوند، در تفسیر عرفانی و تأویل آیات، مواضع مختلفی را برگزیده اند. وجود نسخ، تشابه و صعوبت، در برخی از آیات قرآن، نمایانگر نقش بسزای تأویل در فهم باطن آیات است. در میان تفاسیر قرآنی، محور تفاسیر عرفانی بر تأویل استوار است.     این نوشتار ضمن اشاره به تاریخ تطوّر معنای لغوی تأویل، به بررسی مفه...

صفوة‌الصفا از معتبرترین کتاب‌های عرفان و تصوف و یکی از اساسی‌ترین منابع در شرح حال شیخ صفی (650‑735 ق)، جدّ اعلای پادشاهان صفوی است. رسالة قشیریه نیز از کتاب‌های مهم تصوف است که در حلقه‌های درسی قرن هشتم به آن توجه می‌شد. تأثّر شیخ صفی در صفوة‌الصفا از رسالة قشیریه بیش از منابع دیگر بوده است؛ درواقع برخی از تفسیرهای شیخ صفی ب...

نجم الدین رازی در مرصاد العباد، ضمن بیان آداب سیرو سلوک اهل طریقت ، بعضی از آیات قرآن کریم را تفسیر کرده ، در این رساله آیات تفسیر شده در مرصادالعباد جمع آوری و با توجه به محتوای آنها در شش فصل ، با موضوعهای زیر تدوین شده است: مبدا آفرینش. داستان آفرینش آدم . پیامبران. معاد. ذکر . معاش. برای مشخص شدن ارزش و اعتبار برداشتهای تفسیری مرصادالعباد ، این برداشتها با تفسیر همان آیات و بعضا آیات مشابه ...

چکیده: با توجه به پیوند نقاشی و ادبیات در دوران گذشته تاریخ نقاشی ایران ، خمسه نظامی به دلیل اینکه دارای تصاویر ذهنی ( ایماژ) می باشد ، همواره مورد توجه نگارگران بوده است. آنچه در این تحقیق مورد بازبینی قرار گرفته ، بررسی معنای نور و رنگ در پنج گنج نظامی است و هدف ازارائه این موضوع ، شناخت معنا و مفهوم نور و رنگ از دیدگاه نظامی و بررسی وجوه تصویری و زیبایی شناسی اشعار وتجلی آن بر نگاره های ای...

کمال الدین محمد وحشی بافقی، از شاعران سده ی دهم هجری در ایران است. وی را از بنیان گذاران مکتب وقوع دانسته اند. وحشی در آثار خود، از صورخیال در حد معمول استفاده کرده و بیانی ساده و به دور از تکلف دارد. جمال الدین محمد عرفی شیرازی نیز از دیگر شاعران سده ی دهم هجری است که درهندوستان به سر می برد. اشعار او در شمار نخستین آثار سبک هندی قرار گرفته است. برخی از بزرگان ادب پارسی، عرفی را از پایه گذارا...

ثبت و نگارش تجربه های خلاق عرفانی، بخش قابل توجهی از آثار عرفانی را تشکیل داده است؛ زبان این آثار ازآن جا که از تجربه ای ناب و فراحسی سرچشمه گرفته اند، و به دلیل تفاوتی که تجربه عرفانی با تجربه های حسی و معمول دارد، به طور محسوسی از زبان معیار فاصله گرفته و به زبان ادب نزدیک می شود؛ به همین دلیل در بررسی این متون با بسامد بسیار بالای انواع صور خیال مواجه می شویم؛ اما این که در هر اثر بسامد کدام...

با تأملی بر اشعار مخزن الأسرار نظامی در این تحقیق، دریافتیم که این اشعار، دارای مضامینی با محتوای عناصر طبیعی، تعالیم اخلاقی، حکمی، فلسفی و عارفانه هستند. نظامی از جمله شاعران تأثیر گذاری است که در تاریخ ادبیات ذوقی و شعری ایران، آمیزه ای از حکمت و عرفان را در کنار یکدیگر قرار داده است؛ لذا بر آن شدیم تا پژوهشی در خصوص مضمون پردازی و مضامین عمده ی مخزن الأسرار، در قالب فرهنگ مضامین به صورت مدخل...

درقرآن کریم ،ازبرخی پیامبران با عنوان "اولوالعزم"(احقاف، 35)یاد شده است. پیامبران اولوالعزم؛پیامبرانی که صاحب کتاب و شریعت هستند واز دیگر پیامبران الهی برترند، ودرقرآن کریم شأن ومقامی بس والا دارند. نوح، ابراهیم ، موسی، عیسی(ع) ومحمّد (ص)که نام آنها بارها درقرآن کریم یاد شده است وخداوند متعال، آنهارا با زیبنده ترین اوصاف مدح وستایش کرده است . دراین رساله ابتدا روایات قرآن کریم وعهدین از داستان ...

توضیح و تفسیر قصه ها و تمثیل ها در مثنوی مولانا، کلید شناخت این حماسه عرفانی بزرگ است؛ زیرا مولوی، قصه و تمثیل را برای اثبات دعاوی و آشنایی ذهن مخاطب با عقیده و نظر حکمی و عرفانی خود به کار می برد. در مقاله حاضر سعی شده است با مقایسه یکی از حکایات مثنوی به نام «نگریستن عزراییل بر مردی...»  با چند مأخذ دیگر قبل از مثنوی، وجوه برتری قصه پردازی مولانا بر سایرین تبیین شود. ب ههمین منظور، این حکایت ...