چکیده با اعلام خروج نیروهای انگلستان از شرق سوئز و خلیج فارس در سال 1968 م/ 1347 ش، آمریکا به عنوان ابرقدرت غرب به تدریج نفوذ خود را در منطقه ی خلیج فارس پس از جنگ جهانی دوم گسترش داد تا از توسعه ی نفوذ شوروی در منطقه جلوگیری نماید. با مطرح شدن مسئله ی خلاء قدرت و تغییر موازنه ی قدرت در منطقه، آمریکا با زمینه سازی های سیاسی و تبلیغاتی حضور رسمی خود را به عنوان حافظ منافع غرب در خلیج فارس اعلام...

در سال 2011 منطقه خاورمیانه و شمال افریقا با تحولاتی مواجه شد که در طی ان زین العابدین بن علی در تونس، حسنی مبارک در مصر، معمر قذافی در لیبی، علی عبدالله صالح در یمن سرنگون شدند. همچنین اعتراضات در سوریه و بحرین حالت فرسایشی به خود گرفت. در طول این مدت روابط کشورهای ایران، عربستان و مصر به عنوان داعیه داران رهبری منطقه بسیار قابل توجه شد. در این راستا جمهوری اسلامی ایران بدنبال تحقق اهداف کلی س...

طی یک دهه اخیر و همزمان با افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی، روند جدیدی در سیاست انرژی آمریکا به منظور کاهش وابستگی این کشور به منابع نفت و گاز خلیج فارس و حرکت به سمت خودکفایی انرژی از طریق افزایش بهره‌برداری از منابع غیرمتعارف موسوم به شیل، در حال شکل‌گیری است. بنابراین، پرسش اصلی مقاله حاضر اینست که بهره‌برداری از منابع غیر متعارف انرژی (شیل) تا چه میزان در تحقق خودکفایی انرژی آمریکا مؤثر ب...

نظم‌های منطقه‌ای در حال گذار دارای ویژگی‌هایی همانند ناپایداری کنش بازیگران، تغییر در ابزارهای تاکتیکی و تنوع گروه‌های کارگزاری است. تنظیم سیاست خارجی در چنین شرایطی نیازمند بهره‌گیری از سازوکارهایی همانند ائتلاف‌سازی و کنش نامتقارن می‌باشد. چنین فرآیندی، براساس ضرورت‌هایی همانند خودیاری، ائتلاف و اتحاد شکل می‌گیرد. کشورهایی که در حوزه‌های بحرانی همانند آسیای جنوب غربی و خاورمیانه عربی قرار دار...

توافق هسته ای میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5، موسوم به برجام و اجرایی شدن آن دارای پیامدهای منطقه ای مختلفی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی بوده است. این مقاله در پی یافتن پاسخ های مناسب به این پرسش اصلی است که از منظر محافل غربی، پیامدهای خاورمیانه ای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) برای جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ و پرسش فرعی مقاله این است که آیا از نگاه آنان توافق هسته ای منجر به ایجاد ت...

متون دانشگاهی و پژوهشی مرتبط با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، یکی از منابع اصلی مطالعه سیاست خارجی ایران به حساب می‏آیند. مقاله حاضر به بررسی این متون از منظر اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی می‏پردازد. برای این منظور، پرسش اصلی این است که مسأله محوری مورد مطالعه متون موجود در مورد اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی چیست؟ فرضیه مقاله، نشان می‏دهد دغدغه اصلی متون مرتبط با سیاست خارجی، عمدتاً...

ناتو در راهبرد خاورمیانه‏ای آمریکا چه جایگاهی دارد؟ آیا ناتو یکی از ابزارهای سیاست خارجی و امنیتی آمریکا در منطقه خاورمیانه است و یا اینکه سیاست‏ها و اقدامات این پیمان در منطقه خاورمیانه تا اندازه‏ای از استقلال نسبی برخوردار است؟ پاسخ به این سوالات از آن جهت دارای اهمیت است، که بدون درک جایگاه ناتو در راهبرد خاورمیانه‏ای آمریکا، نمی‏توان درک روشنی از رویدادها و تحولات جاری داشت. به عنوان نمونه،...

مسئلۀ پراکندگی اقوام کُرد، مرکز ثقل سیاست خارجی خاورمیانه­ای ترکیه از دهۀ 1920 به بعد بوده و دولت ترکیه با برخورد چندگانه با مسئلۀ کردهای ترکیه، عراق و سوریه، راهبردهای متعددی را تجربه کرده است. تا پیش از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، سیاست دولت ترکیه در قبال کردهای داخل مرزهایش، مبتنی بر انکار و امحا بود و نسبت به کردهای عراق و سوریه، نگرشی امنیتی داشت. از این زمان، شاهد چرخشی در راهبرد و شیو...

ابتکار کمربند و راه چین به‌عنوان بزرگ‌ترین و جسورانه‌‌ترین طرح در سیاست خارجی این کشور همچون گامی بلند به‌سوی ابراز وجود و کنارگذاشتن سیاست خارجی محتاطانه برجای‌مانده از دوران دنگ شیائوپینگ تلقی می‌‌شود که پیامدهای آن می‌‌تواند در گسترۀ جهانی احساس شود. با این حال، در بعد منطقه‌‌ای به‌نظر می‌رسد که آسیای مرکزی از مناطقی است که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود و همسایگی با مناطق غربی چین که مورد توج...

تاریخ دریافت: 29/04/1390 تاریخ پذیرش: 31/05/1391 چکیده در شرایط جهانی شدن اقتصاد، فرهنگ و فناوری ، جذب دانشجویان خارجی موجب مشارکت فعال در روند جهانی تولید علم و تسهیل انتقال فناوری و غنی شدن فرآیند آموزش می شود. امروزه عواملی چون ظهور آموزش عالی به مثابه یک کسب و کار و نقش کلیدی دانش آموختگان خارجی در توسعه فرهنگی و اجتماعی کشورهای مبداء و تأثیر تحرک و جابه­جایی دانشجویان در ارتقاء سرمایه انس...