سنایی غزنوی، از شاعران سده ششم هجری و نخستین سراینده بزرگ شعر عرفانی در سبک عراقی است. او مثنوی حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه را که بیانیه شعر نمادین به شمار می رود، سروده است...

میراث مکتوب زردشتیان به فارسی نوگنجینه ای از آثار دینی ادبیات فارسی است که کم تر بدان توجه شده است. این متون به تدریج از سده های چهارم از بازتولید متون اوستایی و پهلوی پدید آمدند. امروزه، صدها رساله در حوزه های فقه، آیین، تفسیر، اسطوره، تاریخ، کلام، ادبیات، روایت، زبان شناسی، نجوم، و ... از دستوران کیش زردشتی برجای مانده است. کلام و مباحث کلامی، به ضرورت روابط زردشتیان و جامعه اسلامی، از دیرینه...

در سده های یکم و دوم هجری، خلاقیت اموری و پس از آن خلافت عباسی با شورشها و جنبشهایی مردمی از قیبل شورش خوارج، کیسانیه، زیدیه و خردمیان در گشوه و کنار قلمرو وسیع اسلامی روبرو شدند. این جریانات مخالف که نشان دهنده نارضایتی های سیاسی و اجتماعی بودن، در اغلب موارد در قالبی مذهبی به ظهور می رسیدند. نهضت اسماعیلیه تیز یکی از این جریلات سیاسی - مذهبی مخالف بود. اسماعیلیان در تاریخ اسلام و در ایران به ...

در پی وقوع انقلاب های علمی، صنعتی و سیاسی در اروپا بین سده های 17 تا 19 شالوده های فکری حاکمیت موروثی رژیم های سیاسی سست شد و مشروعیت دولت هر چه بیشتر بر پایه ی حاکمیت "اراده ی مردم "استوار شد. نخستین بار اندیشمندان مدرنیته بویژه اصحاب قرار داد این ایده را به شکلی منسجم مطرح کردند و بعد ها"ماکس و بر" این تحول را به مثابه تضاد بین حاکمیت سنتی و حاکمیت قانونی_عقلانی مفهوم پردازی کرد. این ایده...

ضرورت فراگیری اسلام توسّط تازه مسلمانان ایرانی منجر به پیدایش نهادهاییآموزشی مانند مسجد، کُتّاب و مدرسه گردید. نخستین مدارس شناخته شده درشهرهای خراسان و ماوراءالنهر که در فاصلۀ سده های چهارم تا ششم هجری پیوستگی« مدرسه » فرهنگی غیر قابل انکاری با هم داشتند، پدید آمدند. با توجّه به اهمیّتبه عنوان کانون آموزش عالی در تمدن اسلامی، تحقیقات متعدّدی پیرامون آن صورتگرفته است. گرچه در این آثار بسیاری از مدارس...

فی مصادر التراث السیاسی الاسلامی اثر نصر محمد عارف یکی از مطالعات ارزشمندی است که در حوزه میراث سیاسی اسلام تألیف شده است. ایشان در بخش اول کتاب، به نقد روش شناختی مطالعات سیاسی معاصر و در بخش دوم آن به کتاب شناسی میراث سیاسی در اسلام پرداخته است. در شماره های پیشین، میراث سیاسی در هفت سده نخستین هجری معرفی گردید. آنچه اکنون پیش روی شماست، ادامه همین کتاب شناسی در سده های هشتم و نهم هجری است که...

بسترهای تاریخی تحول گفتمان سیاسی اخوان المسلمین مصر با تأکید بر مسئله نظام سیاسی عبدالله عطایی* بهزاد قاسمی** چکیده این نوشتار به بررسی تاریخی تحول گفتمان سیاسی اخوان المسلمین مصر در روند تشکیل نظام سیاسی می‌پردازد و تحول اندیشه سیاسی این گروه را در قرن کنونی نشان می‌دهد. اخوان ‌المسلمین از مهم‌ترین گروه‌های اسلام‌گرای جهان عرب به شمار می‌رود که در تحولات سیاسی جدید کشورهای عربی بسیار تأثیر می‌...

یکی از پدیده های اجتماعی مهم ایران در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم مهاجرت نیروی کار به جنوب امپراتوری روسیه، بویژه باکو و مناطق پیرامونی آن بود. از سال­های آغازین سده بیستم موج اعتصاب­ها، درگیری­های قومی و در نهایت انقلاب 1905 روسیه، منطقه قفقاز و باکو را هم درنوردید. این رویدادها بر زندگی هزاران هزار مهاجر ایرانی که در آن مناطق به شغل های مختلف و عمدتا پست، می­پرداختند­ اثرگذار بود. پژوه...

«لوگوس» (logos) درازنای تاریخ در فرهنگها و مکتبهای فلسفی و برخی از دینها از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. این مفهوم در فلسفه ی یونان باستان، یهودیت و مسیحیت به گونه ای برجسته به چشم می خورد. در مسیحیت، عیسی(ع) با «لوگوس» یکی گرفته شده، از سوی دیگر، در اسلام (در قرآن) نیز عیسی کلمه ی خداوند نامیده شده است. این مسأله همواره در روابط مسیحیان و مسلمانان به ویژه در مجادله های کلامی مناقشه برانگیز ...