یکی از اوصاف خداوند که در قرآن کریم به آن اشاره شده است صفت تکلم است. اندیشمندان مسلمان، در پی پاسخی مستدل به پرسش از حقیقت کلام خداوند، مباحثی را مطرح کرده اند که در این میان اندیشه فخر رازی و نظریه ملاصدرا از ژرف نگری خاصی برخوردار است و نوشتار پیش رو به هدف مقایسه و ارزیابی این دو نظریه تدوین شده است.  فخررازی کلام حقیقی را معانی قائم به نفس متکلم دانسته با تأکید بر غیریت این معانی از اراده ...

با نگاهی به تاریخ ایران چنین استنباط میشود که شالود? حاکمیّت در این سرزمین بر دو رکن اعتقاد و عرف قرار داشته است. صفویان بر اساس اعتقاد مردم به خاندان ایشان به حکومت رسیدند و حدود دویست و پنجاه سال حکومت کردند. اما سقوط صفویان نه تنها به حاکمیّت آنان پایان داد بلکه قداست آن خاندان را بطور قابل ملاحظه ای بیرنگ کرد. از اینرو، از آن به بعد اساس حاکمیّت بر عرف قرار گرفت که شامل قدرت و اصالت خاندان میش...

فلسفة اسلامی همواره در تاریخی درازمدت با امواج گوناگون و شکننده‌ای از مخالفت‌ها و شبه تراشی‌ها مواجه بوده و پژوهش های عمیقی برای دفع آنها انجام گرفته است، و همین امر موجب رشد کمّی و کیفی فلسفة اسلامی شده است. اگر روزگاری جبر و تفویض، حدوث زمانی عالم، زیادت صفات واجب و نفی علت غایی، نفی ضرورت و اعتقاد به اولویت، مرئی بودن خداوند، نفی حسن و قبح ذاتی و مخدوش شدن عدل الهی و ده‌ها مسئلة دیگر، فلسفة ...

سهروردی سهم زیادی در نظریّه اصالت وجود دارد، به طوری که برخی مسائل عمده این نظریّه، از دید گاه های فکری او اخذ شده و یا بازتاب ا ندیشه های اوست. تفسیرهای گوناگون ومتضاد،ّ از مسئله اصالت واعتباریّت نزد سهروردی و عدم توجّه عمیق به تصریحات وی، مجادلاتی پردامنه را بر انگیخته است؛ از جمله این که اگر سهروردی وجود را ا مری اعتباری می داند، چگونه نفوس انسانی و مافوق آن را دارای وجودی بسیط وبدون ماهیّت تلقّی م...

در دیدگاه ابوالحسن اشعری، «ایمان» در لغت به معنای تصدیق و در اصطلاح عبارت است از تصدیق به وجود خداوند، پیامبران، و اوامر و نواهی او. از نظر اشعری، تنها تصدیق رکن ایمان است و اقرار زبانی و عمل به اعضاء از فروع ایمان محسوب می­شوند که از حوزه مفهومی ایمان خارج است. او، در تبیین این دیدگاه، ایمان را دست­خوش زیادت و نقصان دانسته است. همچنین وی اعتقاد داشته که ایمان باید مبتنی بر دلیل باشد؛ زیرا از ن...

پساساختارگرایان، به‌ویژه دریدا، با تکیه بر فرآیندها و سازوکارهایی چون تعویق، فاصله، ردّ (trace) و غیریت، به نقد تقابل‌های دوگانه و رویکردهای مبتنی بر متافیزیک پرداخته‌اند. با وجود تأکید پساساختارگرایی بر سازوکارها و رهیافت‌های خاصّ خود، با تبیین ژرف‌ساخت‌های نظریِ پساساختارگرایی (و به‌ویژه آرای دریدا) می‌توان به نقش بنیادین استعاره و کارکردهای استعاری در تکوین مبانی نظریِ آن پی‌برد. در این مقاله، ب...

تحلیل گفتمان از جمله روش های علوم انسانی است که به واکاوی مفاهیم قدرت و ایدئولوژی نهفته در متون مختلف می پردازد. این شناخت از طریق تکنیک های متفاوت گفتمانی صورت می گیرد. از جمله مهم ترین رویکردهای گفتمانی رویکرد لاکلاو و موفه است که با به کارگیری مفاهیمی نظیر تفکیک دال های ثابت و شناور، مفصل بندی، وقته ها و عناصر، ضدیت و غیریت به واکاوی اهداف پنهان در متون می پردازد. در این پژوهش نیز با استفاده...

وجود دگر یا دشمنی به نام ایالات متحده آمریکا یکی از متغیرهای ثابت و معناساز حاکم بر سیاست خارجی ایران پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران تا کنون بوده است. سایه این غیر بر سر تصمیمات خارجی به قدری جدی است که تقریبا کلیه رویه‌ها و روندهای دیپلماسی ایران پس از انقلاب اسلامی را تحت تأثیر، بل تحت الشعاع خود قرار داده است. الگوهای دوستی/دشمنی، همگرایی/ واگرایی و ائتلاف/افتراق طراحی نمی‌شوند مگر با در نظر...

پس از حمله آمریکا به عراق درسال 2003 که به سقوط رژیم صدام منجر شد، عراق همچون افغانستان به صحنة کارزار نیروهای سلفی‌ـ‌جهادی با اشغال‌گران آمریکایی تبدیل گردید. این نیروها که در افغانستان دارای تجربه و شبکه منظم و منسجمی برای مقابله با اشغال‌گری شوروی بودند در عراق نیز با اتکاء به این توانایی‌ها توانستند چالش‌ها و مخاطرات نظامی و امنیتی جدی برای آمریکا ایجاد نمایند و در ادامه نیز در تقابل با دول...

در این مقاله نشان داده می‌شود در تفکّر صدرایی " وجود" هم نقش تبیین چگونگی کثرت در افراد یک ماهیت نوعیه را برعهده دارد و هم اینکه براساس نظریه حرکت جوهری لازم نیست عرض های یک ذات نقش تبیین چگونگی تحقق حرکت در یک ماهیت را به عهده گیرند. به عبارت دیگر در فلسفه ملاصدرا قرار دادن ساحت جوهریت در مقابل اعراض برای یک ماهیت به نحو عینی و ابژکتیو نه لازم است و نه ضروری. از سوی دیگر نیز اقتضاء رابطه اتحّادی...