شاه ولی الله محدث دهلوی، صاحب کتاب حجه الله البالغه، متولد دهلی، در هندوستان،  قریب 300 سال پیش، ترجمه ای از قرآن کریم بدست داده که حتی امروز کمتر ترجمه ای با شیوایی و دقت آن می توان در میان مترجمان متاخر قرآن کریم یافت. متاسفانه این اثر گرانسنگ بنا به دلایلی در ایران ناشناخته باقی مانده است. در این مقال پس از معرفی شاه ولی الله دهلوی، به ویژگی هایی که ترجمه وی از قرآن داراست پرداخته شده و سپس ...

گویش کنونی همدانی، بازماندۀ گویشِ ازدست‌رفتۀ همدانی کهن است که می‌توان بخشی از ویژگی‌های این گویش کهن را در سروده‌های دگرگون‌نشدۀ باباطاهر همدانی بازیافت. در این نوشتار به بررسی گزیده‌ای از واژگان گویش همدانی امروز پرداخته شده است. از ویژگی‌های این گویش، می‌توان به شمول بر برخی واژه‌های پهلوی و واژه‌هایی با ریشه‌های باستانی (اوستایی، پارسی باستان و سنسکریت) که در زبان فارسی معیار کاربرد ندارند، ...

در این جستار بر آنیم تا کارکرد دو فعل «شدن» و «رفتن» را در گویش­های فارسی خراسان بررسی­کنیم. بدین منظور بیست و دو گویش از خراسان­­های رضوی، جنوبی و شمالی در این پژوهش بررسی، و چهار کارکرد این افعال شامل فعل حرکتی اصلی، فعل اسنادی، فعل کمکی و فعل وجهی مورد تحلیل ­قرار­ گرفته­اند. با توجه به کارکرد این افعال، گویش­های فارسی خراسان به سه دسته تقسیم ­شده­ و در برخی کارکردها برای برخی دسته­ها زیردست...

در زبان فارسی، مانند هر زبان دیگر، واژه هایی یافت می شوند که از زبان های مختلف به امانت گرفته شده اند. به این کلمات اصطلاحاً واژه های «قرضی»، «دخیل» یا «وام واژه» می گویند. در طول زمان و در پی رویدادهایی تاریخی، واژه هایی از زبان های یونانی، عربی، ترکی، فرانسه، انگلیسی، روسی و زبان های دیگر به فارسی راه یافته اند. زبان فرانسه اولین زبان اروپایی علمی و آموزشی در ایران بوده است، به همین دلیل، واژه...

رشد روز افزون دانش بشری و پیشرفت سریع ارتباطات در دنیای امروز بتدریج باعث به تحقیق پیوستن اصطلاح "دهکده جهانی" می شود و در این میان روی آوردن افرادی که به نحوی شرایط دو زبانگی را در خود احساس می کنند به ترجمه، باعث گردیده است که ترجمه بتدریج در سلک هنرهای عام قرار گیرد. پژوهش حاضر در شش فصل به ترتیب به مبانی نظری ترجمه از دیدگاه ساختگرا، پیشینه مطالعات انجام شده در زمینه ترجمه در ایران، تاثیر ت...

میراث­های ادبی، فرهنگی، علمی و .. انسان در زبان تبلور می­یابد از این­ رو مطالعه در زبان و گویش­ها همواره مد نظر پژوهشگران بسیاری بوده ­است؛ به ­ویژه امروز که در سایۀ مطالعات زبان­شناسی، دست­یابی به نتایج دیگری آسان می­شود. پاپون یکی از روستاهای کوهمره نودان از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است که مردم آن به گویش «پاپونی» سخن می ­گویند، نگارندگان در این مقاله مقولۀ ساختمان صرفی فعل را مورد ...

کتاب المعجم فی معاییر اشعار العجم شمس قیس رازی از متون قرن هفتم، در موضوع بلاغت، عروض، قافیه و یکی از مهم‌ترین منابع برای سخن‌سنجی است. نویسنده در بخش قافیه علاوه بر قوانین قافیه، مطالبی در دستور زبان و موضوعات زبان‌شناسی مطرح کرده که یکی از قدیمی‌ترین نوشته‌ها دربارۀ خودِ زبان و تحولات آن است. در این مقاله نظرهای گوناگون شمس قیس با دسته‌بندی موضوعی در زبان‌شناسی بررسی و تحلیل شده‌است. ...

روش انجام کار تحقیقی در این رساله بر مبنای استخراج واژه های پیشوندی از فرهنگ بزرگ سخن و طبقه بندی آنهاست. در این رساله برانیم تا با بررسی و مطالعه داده های گردآوری شدهاز فرهنگ بزرگ سخن به جمع آوری و تحلیل بسامد وقوع پیشوندهای زبان فارسی در گونه نوشتاری بپردازیم و مشخص کنیم که در فارسی امروز بسامد کاربرد کدام پیشوندها بیشتر است.

با توجه به این که کتاب تاریخ بلعمی یکی از قدیمی ترین کتابها به زبان فارسی دری است که امروزه به دست ما رسیده است و پژوهش و تعمق در آن می تواند راهگشای خوبی در فهم زبان فاخر فارسی دری باشد، و با عنایت به این که تا به امروز پژوهش های گسترده ای در مورد این کتاب انجام نپذیرفته است و با این که با تعمق در آن می توان بسیاری از تغییرات زبان فارسی را در مرحله گذار از فارسی میانه به دری رصد کرد، به نظر می...

از میانه سده سوم ق زبان فارسی رو به شکوفایی و پویایی نهاد و نوعی رسمیت یافت اما این زبان در مسیر تکامل خود بر سنگلاخی ناهنجار که در هر گوشه آن لغزشگاهی نهان بود گذر می کرد و پیوسته با موانع سیاسی واجتماعی و دینی سهمگینی در ستیز بود به گمان ما سهمگین ترین خطر برای فارسی از جانب دانشمندانی تقریبا همیشه ایرانی پدیدد آمده بود که به زبان عربی عشق می ورزیدند و میل داشتند آنرا در سراسر ایران زبان فراگ...