ایرانیان باستان در میان ملل مختلف، به داشتن سخنان حکیمانه مشهور هستند، یکی از نشانه‌های نفوذ فرهنگ ایرانی در فرهنگ عربی، راه‌یافتن حکمت‌ها و اندرزهای ایرانی به متون عربی است. این حکمت‌ها، از راه‌های گوناگون و در اثر اختلاط ایرانیان با اعراب، در دوره‌های مختلف تاریخی به ادبیّات شفاهی و سپس متون عربی رخنه کرده، ولی با گذشت زمان، بسیاری از آن‌ها نام و نشان ایرانی خود را از دست داده، تبدیل به ضرب‌ال...

آمیختگی (تداخل) زبان فارسی با عربی موجب پدید آمدن مطابقت‌هایی میان برخی الگوهای زبانی فارسی و عربی شده‌است. سعدی از شاعران و نویسندگانی است که موارد متعددی را از این مطابقت‌ها در آثارش می‌توان یافت. صرف نظر از آنکه این موارد وامگیری زبانی به حساب آید، یا توارد و تشابه، نقش راهگشای آن‌ها در شناخت دقیق‌تر ساختار دستوری زبان سعدی و فهم روشن‌تر آثار او، قابل چشم‌پوشی نیست. بر این اساس، در مقالة پیش...

الأدب الصغیر و الأدب ­الکبیر از ترجمه­های پهلوی است که محل التقای دو فرهنگ اسلامی و ایرانی است. ابن مقفع مانند دیگر مترجمان متون پهلوی، مضامینی را از ادب پهلوی به عربی ترجمه کرد که با اندیشه­های اسلامی همسو بود. این همسویی، موجب استقبال گرم ادب عربی از اندیشه­های ایرانی شد ولی با گذشت زمانه در هاضمۀ فرهنگ عربی تبدیل به مضامین عربی شد. نویسنده در این مقاله با نشان دادن سرچشمه­های ایرانیِ چند محور...

هدف این مقاله نشان دادن تأثیر حکمت‌های خسروانی و اندیشه‌های ایرانشهری در ادب عربی است. با آنکه این سخن جدید نمی‌نماید، موضوع از زاویة جدیدی مطالعه شده که تا به حال به آن پرداخته نشده است. این مقاله مدعی است علاوه بر حضور گسترده حکمت‌های ایرانی در ادب عربی، بخش اعظم بیش از هزار مثل مُوَلََّدی (غیر عربی) که در منابع عربی وجود دارد، ایرانی است. لذا پس از ترسیم زمینه‌های تاریخی برای انتقال این اندرزها ب...

طی چند سال اخیر تغییراتی در نظام آموزش­­وپرورش و به‌تبع آن در تهیه­ی کتاب­ها و مواد آموزشی صورت گرفته است که این تغییرات در راستای مشارکت دانش­آموزان در فرایند یاددهی و یادگیری بوده است. یکی از کتاب­هایی که از نظر محتوایی تغییر چشمگیری داشته است، کتاب­های درسی عربی می­باشد. پژوهش حاضر به هدف مقایسه میزان فعال بودن محتوای کتاب عربی پایه­ی اول راهنمایی، در نظام سابق، با کتاب عربی پایه­ی هفتم در ن...

ضرب المثل های کردی، به­ عنوان پل ارتباطی دو فرهنگ ایرانی- اسلامی، نقش ارزشمندی در زنده نگه داشتن ارزش های فرهنگی دارد. این زبان، در طول تاریخ و بویژه پس از ورود اسلام به ایران، با زبان عربی در ارتباط بوده و بسیاری از مؤلفه های فرهنگی را با فرهنگ و زبان عربی مبادله کرده است. با توجه به نقش بی همتای زن در فرهنگ ایرانی و عربی، در این نوشتار تلاش می شود با رویکردی تاریخی و با روش توصیفی-تحلیلی و بر...

ناسیونالیسم از جمله مفاهیمی است که به دنبال آشنایی با تمدن غرب در اوایل قرن نوزدهم، وارد ادبیات سیاسی ایران و کشورهای عربی شد و رشد آن، زیادی محصول استعمار بود. از­آن­جای که وقایع این دوران تمامی جنبه­های زندگی اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده بود، شاعران این دوره در نقش مصلحان اجتماعی ظاهر شدند و محتوای شعرشان را در خدمت بسط اندیشه های جدید مخصوصاً ناسیونالیسم قرار دادند که در نتیجه شعر از حالت ذ...

سنایی غزنوی از شاعران بزرگ و برجستۀ قرن پنجم و ششم هجری است. وی در زمانه‌ای می‌زیست که فرهنگ و ادبیات عرب بر همۀ مناطق تحت تصرف مسلمانان، حاکمیت داشته است. به نظر می‌رسد دو عامل اساسی، علّت تأثیر فرهنگ و شعر عربی بر شعر شاعران قرن پنجم بوده است: الف) آمیزش روزافزون زبان فارسی با واژه‌ها و ترکیب‌های عربی؛ ب) اشتیاق و گرایش درونی شاعران به فرهنگ عربی. سنایی در بیشتر قصیده‌های خود از واژه‌ها، ترکیب...