خاقانی از سرآمد شاعران پارسی گو است . او شاعری صاحب سبک است . خلق تصاویر بدیع، شگرف و معما گونه آن هم در روزگاری که کوشش شاعران، بیشتر در تقلید، تلفیق و تکرار مضامین و تصاویر پیشینیان خلاصه می شود جایگاه برتر شعر او را بیشتر و بهتر روشن می سازد . یکی از ویژگی های سبک شخصی خاقانی تداوم تصویرسازی از یک امر در محور عمودی قصاید اوست که ناشی از دو دلیل عمده است : الف) وابستگی عاطفی/ اندیشگی شاعر ب...

خاقانی شروانی ملقب به «افضل الدین» از شعرای متشرع سده ششم هجری است. وجود مضامین علمی چون مضامین طب، نجوم، فلسفه، کلام، عرفان و اندیشه های مذهبی در سخن او سبب شده است تا او را «حکیم» نیز بخوانند. باورهای دینی و اندیشه های مبتنی بر شرع از مهمترین درونمایه های شعر خاقانی است که عموماً در قالب تصاویر بدیع و شاعرانه، ساخته و پرداخته شده است. محور اصلی پژوهش حاضر، بررسی تجلی کعبه در دیوان خاقانی از من...

دشواری و غرابت، صفتی است که از دیرباز دیوان خاقانی بدان موصوف بوده است. بخش قابل توجهی از دشواری های این دیوان، برخاسته از پشتوانۀ فرهنگی گسترده ای است که شاعر مضامین، تصاویر و تعابیر بدیع و گونه گون را بر بنیان آن استوار ساخته است. طریق غریب خاقانی در سخنوری چنان رقم خورده است که برای دوری جستن از مستعملات، آگاهی های مختلف را با توان هنری خود پیوند می دهد و سخنی پرارج و فاخر می آفریند. استعداد...

خاقانی یکی از بزرگترین شاعران سبک آذربایجانی است. استفادۀ او ­از علوم رایج زمان، اصطلاحات علمی خاص و­ استعارات و تشبیهات غریب در تصویرسازی، شعر او را دیر­یاب کرده­است. او با امتزاج ترکیب­آفرینی و تصویرسازی، تصاویرتازه­ای با بن­مایه­های تلمیحی می­سازد که در شعر او بازتاب گسترده­ای دارد. از­آنجا­که خاقانی از پشتوانۀ­ فرهنگی وسیعی برخورداراست و احاطۀ­ کامل بر آیات و احادیث دارد بسیاری از ترکیبات ت...

 توسعه تصویر و خیال پردازی در شعر منوط به استفاده از همه ظرفیت های زبان است ؛یکی از از ابزارهای تولید و توسعه تصاویر، توجه به روح تقابلی واژگان در فرهنگ و زبان است.براساس نظریه تقابلی زبان ، ذهن در مواجه با یک مدلول از تصور شهرت یکی به تصور شهرت دیگری منتقل می شود.بنابراین رابطه بین کلمات و اصطلاحات و نشانه ها در یک سیستم و ساختار زبانی آشکار می گردد.اشعار خاقانی در اغلب موارد با شبکه ای از تصا...

خاقانی شروانی ( 595-520 ق.) از شاعران بزرگ سبک آذربایجانی و یکی از بزرگ­ترین قصیده سرایان ایران است. گستردگی زمینه­های سخن خاقانی، قدرت وی در استخدام معانیِ تازه و بکر، دقتِ نظر در توصیفات و بهره­گیری از ترفندهای شعری در آفرینش تصاویر هنری ساحت شعری او را به قدری بلند کرده است که راهیابی به آن برای شهسواران پهنه ادب فارسی سخت و گاهی به آرزو بدل کرده است؛ این مقاله سعی دارد نام‌آشناترین قصیدة خاقا...

سیف‌الدین اسفرنگی از شاعران کمتر شناخته‌شدۀ ادبیات فارسی در اواخر سدۀ ششم و اواسط سدۀ هفتم هجری است. سیف اسفرنگی همچون دیگر شاعران سبک خراسانی، در بیشتر انواع شعر فارسی طبع‌آزمایی کرده است. با وجود اینکه اسفرنگی در میانۀ دو سبک خراسانی و عراقی زندگی کرده، بیشتر به سبک خراسانی متمایل بوده است. در دیوان او، هم به فتح‌نامه و هم به چیستان (لغز) برمی‌خوریم. اسفرنگی از بین شاعران قرن ششم هجری بیش از ...

خاقانی و متنبی دو شاعر نامی ادبیات فارسی و ادبیات عرب‌اند، که پیشگامان عرصه‌ خودستایی و فخر شناخته می‌شوند. پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال که خاقانی و متنبی هر یک چگونه به خودستایی در شعر خود پرداخته‌اند صورت گرفته و نمونه‌هایی از خودستایی‌ را در شعر هر یک ارائه نموده است. آنچه باعث می‌شود دو شاعر به خودستایی بپردازند خلأهای درونی است و عقده‌های روان‌شناسانه ...

  تمثیل یکی از مباحث گسترده، پرسابقه و پرکاربرد در اشعار شاعران در دوره‌های مختلف شعر فارسی است. با توجه به اهمیت این موضوع، در کتابهای بیانی و بلاغی تعریفهای متعدد و پریشانی برای آن نقل کرده‌اند. خاقانی که یکی از نمایندگان صاحب سبک شعر در دوره سلجوقی محسوب می شود، به مقوله تمثیل نگاهی ویژه دارد. در این مقاله نگارندگان در ابتدا ضمن پرداختن اجمالی به تعریفهای مختلف تمثیل، اشعار خاقانی را از این ...

سیف‌الدین اسفرنگی ـ شاعر پارسی‌گوی کم‌شناخته ـ به اقرب احتمالات در سده ششم هجری دیده بر جهان گشود. زادگاه او به گواهی نامش و اتفاقِ تذکره‌نویسان اسفرنگ یا اسفره از توابع سمرقند است و از این نگاه دیوان او در بررسی زبان حوزه فرارود (= ماوراءالنهر) پایگاه و جایگاهی ویژه دارد. سیف در صناعت شاعری به بسیاری از پیشینیان و هم‌روزگارانِ خود چشم داشته و قصاید آنان را نمونه قرار داده و استقبال کرده است؛ از ...