کسروی در یکی از حساس‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران زیست. او دو جنگ جهانی، انقلاب مشروطه و دوره‌ی دیکتاتوری رضاشاه را تجربه کرد. خمیرمایه‌ی ذهنی و پژوهشی‌اش نیز وی را به اظهارنظر درباره‌ی مسائل مختلف و تفکر در موضوعات گوناگون واداشت. آن‌چه مسلم است، کسروی دوستدار و شیفته‌ی انقلاب مشروطه و آرمان‌های آن بود، اما این انقلاب به سرعت دستخوش استبداد شد. کسروی که هر دو فضا را تجربه کرده بود، در آثار ...

انقلاب مشروطه ایران نتیجه برخورد تجدد غرب و سنت های جامعه ایران بود. حاصل این برخورد به صورت ایجاد نوعی آگاهی بین توده مردم و تلاش برای تغییر در ساختارهای کهن و سنتی و لزوم قانونمند نمودن این ساختارها تجلی یافت. در نتیجه آگاهی های حاصل از مشروطه زنان نیز به عنوان یک طبقه اجتماعی نسبت به تفکرات مرد سالارانه و سنت های حاکم بر جامعه که مانع از حضور و فعالیت زن در اجتماع و تحصیل می شد اعتراض نموده ...

جامعه ایران، موزائیک کنارهم چیده شده اقوام است و از دیرباز اقوام مختلفی را به خود دیده است به گونه ای که گاه ایران را کشوری چندقومی معرفی می نمودند. کرد، لر، ترک، بلوچ، فارس ، ... نمونه هایی از این تعدد قومی در ایران است که هر کدام با پشتوانه نظامی متشکل از ایل خود علم قدرت برافراشته و این امر تفکرات رضاشاه را برای داشتن قدرتی متمرکز برنمی تابید و به اقداماتی گسترده جهت حذف رقبا و سیطره تمام بر...

یکی از مباحث مهم در دوره رضاشاه، توسعه و رونق تجارت خارجی ایران با کشورهای جدیدی بود که تا پیش از جنگ جهانی اول، سهمی در تجارت خارجی ایران نداشتند. ژاپن تنها کشور آسیایی بود که با وجود نبود پیشینه قوی از روابط سیاسی و اقتصادی با ایران، توانست به سرعت حجم وسیعی از تجارت خارجی ایران را در دوره پهلوی اول به خود اختصاص دهد. با توجه به اهمیت چنین موضوعی، مقاله حاضر در صدد پاسخ به این پرسش اصلی است ک...

هدف: هدف از انجام این پژوهش، آگاهی از چرایی و چگونگی تغییر اسامی شهرهای ایران به عنوان یک «برنامه ریزی دولتی» در عصر پهلوی اول است. روش/ رویکرد پژوهش: این تحقیق، بر اساس روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر اسناد دولتی و منابع کتابخانه ای تدوین شده است. یافته ها و نتایج: پس از استقرار امنیت در کشور، دولت، متولی مدرنیزاسیون و اصلاحات در کشور شد. شهر، کانون و جلوه گاه مدرنیسم و زبان واحد، مهم ترین عامل وح...

رضا شاه، مدعی بود که وقتی مردم لباس متحدالشکل بپوشند و کلاه پهلوی بر سر گذارند و نسبت به اعتقادات دینی سست شوند، متمدن خواهند شد. براین اساس، به ستیز با نمادهای سنتی و دینی، نظیر لباس و پوشاک سنتی پرداخت. رضاشاه، فکر متمدن شدن ایران را از آغاز سلطنت خود در سر می پروراند و متحدالشکل کردن لباس در سال 1307 ، و نوع پوشش اعضای خانواده شاه، موید این واقعیت بود. اما سفر ترکیه این تلقی را تقویت کرد و ر...

نقش و جایگاه والای ناسیونالیسم در همبستگی افراد جامعه باعث شد تا در دوران رضاشاه، ناسیونالیسم باستان‌گرا به جزء مهمی از ایدئولوژی و سیاست رسمی دولت تبدیل شود. از آنجا که اثبات وحدت نژادی اقوام ایرانی می‌توانست نقش بارزی در انسجام‌بخشی و وحدت‌آفرینی گروه‌های متفرقِ قومی در ایران ایفا نماید مورخان دوران رضاشاه تلاش‌هایی را برای اثبات ایرانی و آریایی‌بودن گروه‌های قومی ایران و ازجمله کردها آغاز کرد...

بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی سراوان در دوره قاجار و پهلوی یکی از مسائل مهم تاریخ معاصر ایران است که کمتر بدان پرداخته شده است. سراوان یکی از شهرهای جنوب شرقی ایران بود که در جریان رقابت کشورهای اروپایی بر سر کنترل و تسلط بر هندوستان، مورد توجه آنها قرار گرفت. اهمیت سراوان در دوره ی معاصر بیش از همه به هنگام تعیین مرزهای بلوچستان نمایان شد؛ زیرا اختلاف بر سر مالکیت نواحی کوهک و اسپندک از موضوعاتی...

آلمانی­ها همزمان با سلطنت رضاشاه پهلوی در ایران تبدیل به یکی از قدرت­های اقتصادی مهم شدند. آنها که به دنبال فروش محصولات خود و تهیه مواد خام برای کارخانه­هایشان  بودند، ایران را علی­رغم نفوذ ابرقدرت­های بزرگ جهان ، که مانع اصلی ورود آنها به حساب می­آمدند، به عنوان بازار هدف انتخاب کردند. حکومت ایران هم که می­خواست از نفوذ انگلیس و شوروی در خاک خود بکاهد و علاقمند به  نوسازی صنایع سنتی خود بود،ا...

در مقاله تلاش شده است با مطالعه‌ی اندیشه‌ها و رفتارهای نخبگان سیاسی- فرهنگی عصر رضاشاه پاسخی برای این پرسش بیابیم که آیا رضاشاه خود طراح سیاست‌های فرهنگی حکومتش بود و یا طراحان دیگری سیاست‌های فرهنگی این عصر را تدوین می‌کردند. به همین منظور خلاصه‌ای از شرح احوال و اقدامات چهره‌های برجسته‌ای مانند: محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)، تیمورتاش، مخبرالسّلطنه (مهدی‌قلی‌خان هدایت) و عیسی‌صدیق‌اعلم بررس...