این مقاله، پژوهشی دربارۀ منظر نگارگران مسلمان ایران تا پیش از دوران صفوی با موضوع «تصویر زن» با رویکرد دینی و بر مبنای آیات و روایات اسلامی است. مقالۀ پیش رو در صدد است دریابد که بازتاب تصویری ممیزات مطلوب زنان از منظر اسلام در مآثر اصیل نگارگری چگونه بوده است. با فرض آنکه این بازتاب بر مبنای آیات قرآن کریم و روایاتی است که خود نیز منبع الهام نگارگران برجستۀ آن دوران بوده است، ادبیات نظری این م...

مثنوی جلال و جمال سرودۀ محمّد نزل‌آبادی از جمله سروده‌های عاشقانه تمثیلی می‌باشد‌ که برخلاف مثنوی مشهور لیلی و مجنون نظامی، تقریباً ناشناخته مانده است. در این تحقیق علاوه بر معرّفی این منظومه، به بررسی و مقایسۀ شخصیّت‌های تمثیلی این داستان با داستان لیلی و مجنون پرداخته شده و سعی شده است بدانیم در کدام یک از دو منظومه بیشتر از شخصیّت‌های تمثیلی استفاده شده است؛ و کاربرد کدام نوع از شخصیّت‌های تمثیلی ...

اگر عناصر اصلی جهان بینی را نوع نگاه خود به آغاز و پایان هستی و رسالت و جایگاه انسان بدانیم، اهمیت انسان شناسی و تعریفی که از وی ارائه می شود و چشم اندازی که برای آینده او در نظر گرفته می شود آشکار می گردد. این مقاله درصدد بیان ارتباط بحث صفات جمال و جلال الهی و انسان شناسی است. از آنجا که متکلمان، حکما و عرفای اسلامی با توجه به آیات وروایات انسان را خلیفه خداوند می دانند و خلافت را به معنای تخ...

مفهوم زیبایی و نگاه زیبایی شناسانه در اندیشه عرفان اسلامی ، مبنایی وجودشناسانه دارد که با کند وکاو در آن می توان نظام زیبایی شناسانه عرفان اسلامی را که در نوع خود نظامی منحصر به فرد است باز شناخت. بر اساس این نظام،زیبایی و هنر امری وجودی تلقی می شود که درک آن نسبت متناظری با حقیقت دارد. پرسش های بنیادین این پژوهش از مفاهیمی چون چیستی زیبایی ، نسبت زیبایی با حقیقت وجود و چگونگی تأثیر و جلوه آن ...

سید جمال الدین اسدآبادی از برجسته ترین اندیشمندان جهان اسلام بود که در برخورد با معضلات و مشکلات اساسی مسلمانان اندیشه های تازه را مطرح کرد. او همانند دیگر روشنفکران ایرانی در آغاز به دنبال اصلاح از بالا بود، اما از طریق ارتباط نزدیک با دربار قاجار و شخص ناصرالدین شاه به-تدریج به این باور رسید که اندیشه ی اصلاح از بالا ثمربخش نیست. سیدجمال سفرهای متعددی به غرب داشت. به کشورهای مختلف اسلامی نیز ...

عشق از دیدگاه ابن عربی، عارف بزرگ اسلامی، از اسرار الاهی است و همچنان که قلم تاب نوشتن از عشق را ندارد، حد و تعریف منطقی هم قادر به تحلیل چیستی عشق نیستند. هرکس عشق را تعریف کند در واقع آن را نشناخته است. کسی می تواند عشق را بیابد که جرعه ای از این جام نوشیده باشد. نزد ابن عربی مقام عشق بس شریف است، چرا که اصل و اساس هستی و انگیزه ی تجلیات جمال مطلق و گوهر هستی انسان، کامل ترین آینه دار جمال رب...

ادبیات تطبیقی یکی از مقوله های مهم تحلیل آثار ادبی ملل مختلف است که اخیراً ذهن برخی از منتقدان معاصر را به خود مشغول داشته است. منتقدان برای بررسی تطبیقی آثار از روش های مختلف نقد ادبی بهره برده اند. یکی از این روش ها نقد در حوزه ی لایه ی ایئولوژیک است. نقد ایدئولوژیک، فرصت مناسبی برای تحلیل پدیده هایی است که از طریق شناخت و تأثیر پذیری ذهنیتی نویسندگان از یکدیگر در یک اثر ادبی به دست. می آید. ب...

شبستری در مثنوی گلشن راز که متنی عرفانی است، با تکیه بر پیوند دیرینة عرفان و زیبایی، برای بیان و تجسم بخشیدن به دریافته های مجردّش، از ابزارهای گوناگون زیبایی آفرینی و جمال افزا استفاده می کند تا انتقال پیامش را آسان کند و بر تأثیر کلامش بیفزاید.مقالة پیش رو، گلشن راز را از منظر زیبایی شناسی نگریسته و بر آن است تا نشان دهد که شیخ محمود شبستری، تشبیه را ابزاری مناسب برای بیان مشابهت های خیال انگی...

میرزا تورسون زاده، شاعر خلقی تاجیکستان، از زمرۀ ادیبان و سخنورانی است که احوال و آثار او را تعداد زیادی از محققان و سخنوران تاجیک بررسی کرده اند. در این مقاله، نگارنده پس از بیان شرح حالی مختصر از این ادیب توانمند، به ابعاد سیاسی و اجتماعی زندگی او پرداخته است. طبق اسناد و مدارک موجود، تورسون زاده همیشه در جوش واقعه های سیاسی و اجتماعی قرار داشت و همواره همدم و هم نفس خلق عزیزش بود؛ از همین رو،...

رسالۀ «مشارب‌الاذواق» میرسیدعلی همدانی ماهیت عرفانی داشته و مؤلف در آن به شرح اصطلاحات و مضامین قصیدۀ «خمریۀ میمیه» ابن‌فارض مصری پرداخته است. این اثر همچنین شرح و توضیح مسائل علم عروض را نیز دربرمی‌گیرد. هدف این رساله فهماندن محتوای قصیدۀ عرفانی «خمریۀ میمیه» به سالکان و تشریح مبانی اشارات و معانی عبارات آن به عارفان است. میرسیدعلی در تفسیر این قصیۀ عرفانی، جمال خداوند را مقصود کلی برای لذت وص...