کثرت گرایی که در مفهوم عام خود در مقابل انحصارگرایی است، به شاخه های بسیاری تقسیم می گردد که یکی از آنها کثرت گرایی در نجات است؛ به این معنا که نجات اخروی، فقط شامل حال پیروان یک دین نیست و از گستردگی و شمول، برخوردار است. این معنا، در فلسفه دین تبلور پیدا کرده است و در متون عرفانی قدیم کمتر با این وضوح بدان پرداخته شده است؛ با وجود این در کلام عارفان مسلمان می توان عباراتی یافت، که از نجات پیر...

توبه، از مفاهیمی است که در بسیاری از آیات و روایات به آن اشاره شده است. در حوزه ی عرفان و تصوف نیز توبه، نخستین مقام از مقامات سالکان است؛ بدین خاطر، توبه جزو اصول اساسی و بنیادین طریقت شمرده می شود و از لحاظ تاریخی، به لحاظ کمیت و کیفیت مراحلی را پشت سر گذاشته است. هر چه از قرن اوّل به قرن پنجم نزدیکتر می شویم، ملاحظه می شود که مقام توبه گسترش بیشتری یافته است و عرفا و متصوفه مطالب بیشتری را ...

بر اساس مدلول ظاهری بعضی از آیات قرآن کریم، توبه از شخص گناهکار در هنگامه مشاهده آیات الهی در حال مرگ پذیرفته نیست. این در حالی است که بر پایه حدیث «اذا بلغت النفس هذه ـ‌ و اهوی بیده الی حلقه لم یکن للعالم توبةٌ و کانت للجاهل توبةٌ»؛ توبه از شخص جاهل (بر خلاف عالم)، در آخرین لحظات زندگی دنیوی نیز مقبول است. حال، چگونه می‌توان بین این حدیث با آیات شریفه قرآن جمع کرد؟ رهیافت‌های رایج میان حدیث‌پژوه...

«مرتدّ فطری» کسی است که پدر یا مادرش مسلمان بوده و پس از بلوغ و پذیرش اسلام، از دین اسلام برگردد. در قرآن کریم و قانون مجازات اسلامی ایران، مجازاتی (حدّی) برای مرتد تعیین نشده است. امّا طبق اصل 167 قانون اساسی، اگر قاضی حُکمی را در قوانین مدوّنه نیافت، باید با استناد به منابع معتبر اسلامی و فتاوی معتبر، حُکم قضیه را صادر کند. طبق مادّه 26 قانون مطبوعات نیز اگر کسی به وسیله مطبوعات، به دین اسلام و مقدّس...

چکیده توبه در حقوق جزای اسلامی به عنوان یکی از موارد سقوط مجازات شمرده شده، و از این باب یک «تأسیس حقوقی» در حقوق جزای اسلامی است، به گونه ای که در سایر مکاتب کیفری امروز نمونه آن به چشم نمی خورد. شایان ذکر است که توبه یکی از بهترین شیوه های جلوگیری از جرم و اصلاح مجرمان است، ولی کمتر می بینیم که در محاکم قضایی و در نزد قضات از آن برای سقوط مجازات مجرمان استفاده شود. با تامل در آیات و روایات...

شبهه‌افکنی در عرصه‌ عقاید دینی در برخی موارد، باعث ارتداد مسلمانان می‌شود. ارتداد معانی فراوانی دارد که یکی از معروف‌ترین آنها عبارت است از «رویگردانی از اسلام». طبق حدیث معروف نبوی (من بدل دینه فاقتلوه) بعضی از فقها این‌گونه برداشت کرده‌اند که همه افراد مرتد باید کشته شوند، ولی در این تحقیق اثبات خواهد شد که مرتد دارای انواعی است و کیفر آنها نیز متفاوت است. هم‌چنین به اثبات خواهد رسید که کیفر...