مار، یکی از پیچیده­ترین و چند سویه­ترین و در عین حال پرکاربردترین رمز‌ها در سراسر دنیاست. این نماد رمز­آلود، پیچیده با مفاهیم گسترده در بسیاری از فراز­های مثنوی با باورهای مذهبی، عرفانی و اسطوره‌­ای تلفیق شده است. مولوی برای مار معانی نمادین بسیاری بیان کرده است که برخی از آن‌ها ارتباط عمیقی با ویژگی­های فیزیکی این جانور دارد. در مثنوی غالباً از مار به بدی یاد شده است و مولوی آن را دارای چهره و ...

پژوهش حاضر با ضرورت بازنمایی و شناساندن یکی از مراسم آیینی کهن ایرانی، به بررسی مراسم آیینی-نمایشی «چمر»، به عنوان مراسمی درآمیخته از مجموعه ی رفتارها و تابوهای مربوط به سوگ پرداخته است. لذا این پژوهش به صورت مطالعه ی موردی بر پایه ی تحقیقی میدانی بر قوم کرد ساکن در غرب ایران متمرکز شده و با روش تحقیق کیفی و استفاده ی توأمان از چندین شیوه از روش مربوطه از قبیل روش تحقیق تاریخی، توصیفی، و تحلیل ...

در کلیدر و جای خالی سلوچ، بخش عمده‌ای از واقعیت‌های داستانی ـ شخصیت‌ها، کنش‌ها، اشیاء و صحنه‌ها ـ علاوه بر دلالت مستقیم بر واقعیت‌های عیان و عینی، مفهومی فراتر از خود را نیز در درون خود نهفته دارند که در کل به آن‌ها دلالت ضمنی گفته می‌شود. این مفاهیم عبارت‌اند از: دلالت‌های استعاری، تمثیلی، نمادین، کنایی و مجازی. تمثیل در این‌جا، به خاطر تعلق این دو رمان به ادبیات رئالیستی، به طور کلی ـ جز در د...

نماد سیرتی ناپیدا از صورتی پیداست که با موجود شدن انسان و شروع تعقل نقشی کلیدی را در زندگانی بشریت آغاز نمود. نمادها در شکل های گوناگون از جمله نمادهای حیوانی، گیاهی و هندسی بروز یافتند و از میان آن‏ها نمادهای حیوانی به دلیل نزدیکی انسان و حیوان، جایگاهی مهم را در ادوار گوناگون زندگی بشر به دست آوردند. با بررسی انواع نمادهای حیوانی در هر دوره می توان به افقی از دیدگاه های فکری بشر در آن زمان دس...

سفالینه های نیشابور و نقوش آنها می توانند حلقه ی رابطی میان دو دوره از شکوفاترین دوره‎های تاریخ هنر ایران -پیش و پس از اسلام- محسوب شوند. حمایتِ حاکمان سامانی از هنر و هنرمندان، از مواردی بود که رشد سفالگری در نیشابور طی قرون سوم و چهارم هجری قمری، را موجب شد. همه ی نقوش نیشابور؛ کتیبه‎ای، هندسی و جاندار از پیشینه ی ارزشمندی در تاریخ هنر ایران برخوردار هستند و از زیباترین جلوه‎های خلاقیّت انسان د...

نمادها بخشی از فرهنگ یک ملّت هستند که برای درک بهتر اسطوره‌های آن ملّت باید به مفاهیم آن‌ها پی برد. نماد، ع‍ﻼمت، اشاره یا کلمه‌ای است که پیامی گاه متناسب با ظاهر و گاه ورای معنی ظاهری خود دارد. جانوران، گیاهان، آدمیان، اشیا و... مصادیقی هستند که با نمادها در پیوندند. این پژوهش با روش کتاب­خانه‌ای و شیوۀ تحلیلی ـ تطبیقی بـه بررسی مفاهیم نمادین شیر در آثار حماسی، غنایی و عرفانی (با تکیه بر شاهنامۀ ...

دین­پژوهی تطبیقی از علوم نوینی است که بیش از یک سده از عمر آن نمی­گذرد. پس از ظهور دین پژوهی تطبیقی به عنوان یک رشته علمی، عرصه های وسیعی برای بروز و ظهور این رویکرد جدید در پژوهش مطرح شد. یکی از این عرصه­ها الاهیات تطبیقی با تمامی زیرموضوعاتش است. در این مقاله نخست به اصل وجود نمادگرایی در کتاب مقدس و قرآن اشاره کوتاهی می کنیم و در ادامه به بررسی تطبیقی معنای نمادین عدد هفت در مکاشفه یوحنا در ...

چکیده      ایران و هند دارای مشترکات فرهنگی ـ هنری بسیاری می­باشند؛ این اشتراکات را می­توان نتیجه ارتباط گسترده و همزیستی تاریخی این دو تمدن بزرگ دانست. در این پژوهش سعی برآن است با تکیه بر نقوش و نشان های نمادین و اساطیری موجود در سنگ نگاره­ها و گچ بری های دوره­ی ساسانی و مقایسه­ی آنها با نقوش نمادین موجود در هنر هند، نقوش و نشان های نمادین و اساطیری مشترک در این دو تمدن بررسی و ارزیابی شود. ن...

لازمة شناخت نمادهای شاهنامه، شناخت بستر و نحوة آفرینش و پیدایش نماد، اسطوره و حماسه است. نماد با ضمیرخودآگاه و ناخودآگاه روان آدمی در ارتباط است و سازندة زبان اساطیر، افسانه‌ها و حماسه‌هاست و زبان آثار اسطوره‌‌ای و حماسی نمادین است. مسألة اصلی در اساطیر ایرانی، سرشت دوگانة خلقت است و در جریان گذر از اسطوره به حماسه، نبرد دو نیروی نیک و بد در جنبه‌های مختلف هستی نمایان می‌شود و برخی از شخصیت‌ها ...