آثار ماندگار عرفانی چه در حوزه شعر و چه در نثر اغلب با استفاده از هنرهای بیانی و زبانی و به شیوه ادبیات شکل گرفته­ است. اشعار و امثال و گفتار و کلمات قصار و تمثیلات و تلمیحات و تعبیرات بسیار جذّاب و زیبا و حکایت­های بسیار کوتاه و پر معنا از ویژگی­های مشترک ادبیات و عرفان است. صرف نظر از تفاوت در نوع نگرش و سویه نگاه به پدیده­ها در ادبیات و عرفان، اساس کنش­ها و روش­ها در هر دو غالباً همسان است و ب...

سوانح­العشّاق و لمعات، بر اساس دو رویکرد متفاوت عرفانی نوشته شده­‌اند. تفاوت­های نسبی مبانی فکری مؤلفان، تأثیر بسزایی در درک آنها از مفاهیم و اصطلاحات عرفانی دارد. مفهوم معرفت و انواع و مراتب آن با جهان‌بینی عرفانی و مشرب فکری نویسندگان، ارتباط نزدیکی دارد؛ به همین سبب در این مقاله با تأکید بر این دو اثر عرفانی، ارکان معرفت و مباحث مرتبط با آن بررسی می‌شود. با تأمّل در ارکان معرفت در سنت اول عرفا...

هرچند در متون عرفانی عموماً از اختلافات مذهبی خبری نیست، با این حال نمی‌توان وجود آنها را در کتب عرفانی نادیده گرفت. مقاله حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی تألیف شده است، نقاط اشتراک و اختلاف تفاسیر عرفانی فریقین را به لحاظ متنی و محتوایی، ذیل داستان حضرت موسی(ع) و خضر(ع) مورد بررسی قرار می‌دهد. روشمندی در تدوین متن، تداعی مفهوم سلوک و پرورش زبان عرفانی، از جمله اشتراکات مهم تفاسیر عرفانی است. دقت...

بررسی «تحقیق و تقلید» در عرفان و تصوف اسلامی* دکتر بهمن نزهت1 استادیار دانشگاه ارومیه دکتر عباسعلی وفایی استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران   چکیده دو اصطلاح عرفانی «تحقیق و تقلید» از اصطلاحات بنیادین عرفان اسلامی هستند. این دو اصطلاح، هر چند در سیر و تطور تاریخی خود در متون عرفانی و در مواضع گوناگون کاربردهای وسیع و گسترده­ای داشته­اند، لیکن در معانی و مفاهیمی به کار رفته­اند که بیشتر ...

عرفان در لغت به معنی شناخت و معرفت می باشد و در اصصلاح اهل زهد و تقوی عبارت از یک سلسله دستورالعمل ها و راهکارهایی است که در پرتو عمل به تعالیم عرفانی امکان قرب و نزدیکی هر چه بیشتر به پروردگار عالم حاصل می شود. آموزه ها و اصطلاحات عرفانی در ادوار پر فراز و نشیب شعر فارسی به انحاء گوناگون بازتاب داشته است. در دوران سبک عراقی بدلیل وجود بستر های اجتماعی و فرهنگی لازم این اصطلاحات در عرصه ادب فا...

عرفان احساس عمیق خداوند در درون خویش و تسلیم شدن و عشق ورزیدن به او با جان و دل است . سنایی و مولوی از بزرگ ترین عارفان و مجذوبان دریای عشق الهی هستند. سنایی پدر شعر عرفانی فارسی است که برای نخستین بار مضامین عرفانی را با فرهنگ عامیانه و حکایات تمثیلی درآمیخته و اکثر آموزه های صوفیانه را با بیانی زیبا ارائه نموده است و مولانا پارسایی عاشق پیشه، پاکباز و سرانداز است که سالها اسیر بود و به برکت آ...