تجدد و روشنفکری، یکی از رویش‌های مهم فکری دوران مشروطه در ایران است که منجر به بازخوانی بسیاری از مفاهیم موجود از گذشته و بازتعریف آن‌ها براساس نگرش‌های نوی آن زمان می‌شود. این مقاله، ازطریق بررسی متون آن دوران و منابع مرتبط دیگر و با استفاده از روش تفسیری-تاریخی و تحلیل محتوا، برای پاسخ‌گویی به این سؤالات، که خوانش جدید از تاریخ توسط تجددخواهان چه نقشی در تکوین اندیشه میراث ملّی ایران داشت؟ و آ...

شرایط سیاسی ـ اجتماعی شکل‌‌گرفته پس از مشروطه، موجب ظهور و افول مجدد سنت فکری سلطنت‌ جدیدی گردید (تاریخچه)؛ اما آثار عمیقی در این زمینه تولید نشده است (پیشینه)؛ ازاین‌‌رو رابطۀ برآمدن تا برافتادن آن با ظهور حکومت اسلامی، مورد کنکاش جدی قرار نگرفته است (مسئله). درنتیجه، پرسش اصلی آن است که چه شرایط سیاسی ـ اجتماعی‌‌ای موجب شکل‌گیری این سنت گردید؛ و ازسویی، شکست این سنت چگونه در برآمدن اندیشۀ حکو...

اقتصاد ایران در دوره ی ساسانی مانند دوره های دیگر تاریخ ایران بر اساس دو عامل اصلی کشاورزی و تجارت قرار داشته است. گمان عموم بر این است که کشاورزی بیشتر در دو ایالت بین النهرین و خوزستان و تجارت بر اساس راه های زمینی شرقی-غربی جاده ی ابریشم صورت می گرفته و نواحی دیگر چندان اهمیتی نداشته اند. هدف اصلی این پایان نامه نشان دادن جایگاه شهرهای جنوبی و حاشیه ی خلیج فارس در اقتصاد حکومت ساسانیان است. ...

هجوم مغولان به ایران یکی از ادوار پرحادثه و سرنوشت ساز در تاریخ کشور ما به شمار می‏آید، این عصر دورانی از انحطاط و ویرانی را در پی داشت که تأثیری گسترده بر ساختار اقتصادی کشور نهاد. از مهم‏ترین پیامد این هجوم تغییرات گسترده جمعیتی در خراسان بود، که این امر زمینه‏ساز کاهش جمعیت مولد گردید، به جز کشتارهای دسته‏جمعی، ویرانی شهرها و روستاها، انهدام و تخریب شبکه‏های آبیاری، بهره‏کشی و بهره برداری از...

دربررسی و شناخت سلسله های حاکم در هر دوره، یکی از مهم ترین ابزارهایی که می تواند محقق را در این امر یاری رساند سکه ها و مسکوکات مربوط به آن دوره می باشد چرا که سکه ها علاوه بر این که نشانگر اوضاع اقتصادی جامعه می باشند، می توانند محقّق را در شناخت اوضاع سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی جامعه یاری رسانند و از آنجایی که اکثر موضوعات تاریخی مربوط به گذشته می باشد و اکنون در دست مورّخ نیستند تا با تکیه بر...

چکیده هدف این مقاله گشودن افق جدیدی به روی نظام تصمیم گیری و تخصیص منابع کشور برای پیشبرد اهداف توسعه ملی است. به این منظور با بهره گیری از دستگاه نظری نهادگرایی و با تکیه بر این یافته مهم نهادگرایان تاریخی که «تاریخ توسعه، تاریخ اقتصادی نوآوری های نهادی کاهنده هزینه مبادله است»، به بررسی عوامل زمینه ساز تغییرات نهادی و نقش برجسته دولت و بستر تاریخی در مسیر ترتیبات نوآورانه کاهنده هزینه مبادله ...

موقعیت ممتاز، تاریخی و جغرافیایی ایران، موجب بسط تجارت و انباشت سرمایه در غالب ادوار تاریخی این سرزمین بوده است. در دوره قاجار، این برتری راهبردی کشور، با توسعه تجارت جهانی همراه گشته، رونق دوچندان اقتصادی و بازرگانی ایران را به ارمغان آوردند. این وضع، شکوفایی چشمگیر تعدادی از کلان شهرهای کشور نظیر یزد را سبب گردید. نوشتار حاضر، با بهره گیری از نتایج پژوهش های تاریخی و منابع مکتوب و شواهد عینیِ ...

کتابچۀ امتیاز فواید عامه اثری از میرزا ملکم­خان ناظم­الدوله در عرصۀ اقتصادی و مربوط به ایران عصر ناصرالدین شاه است. ملکم در این کتابچه، از امتیازات اعطا شدۀ دولت به تجار تبریز و ضرورت تأسیس کمپانی صحبت می­کند و نحوۀ تأسیس کمپانی را تعلیم می­دهد. کتابچه تاریخ تألیف مشخصی ندارد و ارتباط مباحث آن با وقایع تاریخی چندان روشن نیست. بنابراین، پیوند میان محتوای کتابچه با وقایع تاریخ اقتصادی و نیز زمان ...

ایران میانه قلب سرزمین پهناور ایران است. این بخش از خاک کشور، دارای شاخصه ها و ویژگی هایی است که آن را برجسته کرده است. شهرهای واقع شده در ایران میانه نقش نقطه اتصال و حلقه ارتباط بین شرقی و غربی خاک ایران را بر عهده دارند. این بخش از خاک ایران در دوره ساسانی بسیار مورد توجه پادشاهان آن سلسله بوده است. شرایط جغرافیایی و موقعیت قرارگیری آن، از مهمترین مواردی بوده که هم از نظر سیاسی و هم از نظر ا...