معروف و منکر از جمله اموری است که همواره مورد توجه شریعت قرار داشته و بر هیچ اندیشمندی جایگاه و نقش کلیدی آن ، به منظور تحقق احکام و فرامین الهی پنهان و پوشیده نمی باشد.در این میان ، آنچه بیش از پیش مورد توجه محققین و اهل قلم قرار گرفته است ، نگاه سنتی به مسئله امر به معروف و نهی از منکر و ذکر مصادیق مختلف و بررسی آثار و پیامدهای اجتماعی آن بوده است.و اما آنچه مغفولٌ عنه واقع شده ، تأویل معروف و...

در میان فلاسفۀ مسلمان سهروردی نخستین فیلسوف مسلمان است که با تسلط بی­نظیر به آیات نورانی قرآن بسیاری از مباحث حِکمی و فلسفی را با استناد به آیات قرآنی طرح نموده است و همچنین، به تأویل آیات بر اساس مبانی حکِمی و فلسفی می­پردازد. نظریۀ تأویل سهروردی مبتنی بر نظریۀ شهود و جایگاه حکیم متأله در معرفت­شناسی و عالم مثال در جهان‌شناسی اشراقی است و زبان رمز حاکی از آن هست. هدف این پژوهش ارائۀ تأویلات اشرا...

چکیده دیوان حافظ محبوب­ ترین و مشهورترین اثری است که تا کنون در ایران منتشر شده­است. حافظ برای همه گروه­های مردم با سطوح فکری و باورهای گوناگون سخن می­گوید و نه تنها منکر و مخالفی قابل اعتنا ندارد بلکه محبوب عامه نیز هست.لذا می بینیم او توانسته است برای بیشتر افراد با ظرفیت­های ذهنی و فکری گوناگون سخن بگوید. هر صاحب نظری در ­می ­یابد که شعر حافظ و هر غزل او با داشتن ویژگی­ هایی که دارد­ می...

دیدگاه ملاصدرای فیلسوف و مفسر قرآن کریم درباره تفسیر و تأویل قرآن و تفاوت این دو اصطلاح از دیدگاه او مسئله اصلی این جستار است. از مراجعه به آثار صدرا به ویژه آثار تفسیری او چون تفسیر القرآن  و مفاتیح الغیب چنین بر می آید که در دستگاه تفسیری فیلسوف تأویل گرای شیعی، تفسیر حقیقی و تأویل صحیح یگانه اند و با اینکه بر اصاله الظهور پا می فشارد به سختی متمایل به بواطن معنایی قرآن است و باطن معنا از دید...

مثنوی را قرآن منظوم هم نامیده‌اند. به این اعتبار که سرشار از آیات قرآن کریم است و ذهن و زبان مولوی را بیش از هر چیز قرآن شکل بخشیده است. رویکرد مولوی به آیات به چهار گونه بوده است: 1- اقتباس لفظی 2- اقتباس معنوی 3- تفسیر 4- تأویل. در این مقاله به دو گونه اخیر اشاره می‌شود که آیا مولوی تماماً دست به تأویل زده است یا تفسیر؟ تأویل از نگاه مولوی چه شرایط و خاستگاههایی دارد؟

هرمنوتیک به معنی فنّ فهم و تأویل متن، از زمان سقراط و افلاطون و به قولی پیشتر از آنان، دست‌مایه‌ی دانشمندان و فرزانگان بوده است. در کُل، در آثار یونانی، کُتُب و رساله‌هایی از بزرگانی چون افلاطون و ارسطو در این زمینه موجود است. هرمنوتیک به معنی فنّ فهم و تأویل متون مقدّس دینی از زمان قدّیس آگوستین (سده‌ی پنجم میلادی) تا زمان شلایر ماخر (سده‌ی هجدهم میلادی) به واسطه‌ی عالمان دینی آیین مسیح در راستای فهم...

عرفا و صوفیه به تأویل و باطن قرآن توجهبسیار کرده اند. از این رهگذر، برداشت های ویژه ای از آیات قرآن دارند و مبانی نظری و سیروسلوک عرفانی خود را با آن سنجیده‏اند. ازجمله، نظّام نیشابوری -ادیب و عارف سدۀ هشتم یا نهم قمری- در غرائب القرآن و رغائب الفرقان آیاتی از قرآن را، پس از تفسیر، تأویل کرده است؛ گرچه در این کتاب، او از مبانی اعتقادی و روش «تأویلات نجمیه» اثر پذیرفته که نجم‏الدین رازی نگاشته اس...

یکی از انواع تفاسیر قرآن مجموعه تفاسیری است که به عنوان تفاسیر روایی از آن‌ها یاد می‌شود. در این تفاسیر که مجموعه‌ای از روایات تفسیری است، این روایات هم از جهت مضمون و هم از جهت روش بیان تفسیری دارای انواع مختلفی می‌باشند. یکی از پربسامدترین روایات از حیث مضمون، روایات تأویلی است. از طرفی در تفاسیر عرفانی و حتی علم عرفان نیز بحث تأویل از مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده می‌باشد. شناخت گونه‌های روایات تأ...