آوازه ضیاء العرفای رازی کاشانی از دانشمندان دوره صفویه، باعث شد تا ملاصدرا برای بهره‌گیری علمی به کاشان مهاجرت کند. توطن ملاصدرا در کاشان و پیوند سببی او با ضیاء العرفاء ونیز فیض کاشانی با صدر المتألهین، مطالبی است که در این مقاله به آن پرداخته شده و از رهگذر آن بر موقعیت علمی و فرهنگی این دیار مورد تأکید قرار گرفته است.

ارسطو، علی رغم این‌که «کلی جواهر» را جوهر دانسته است، علم را عرض می‌داند. این امر این پرسش را رقم زده است که «کلی جوهر» چگونه می‌تواند در عین جوهر بودن، عرض باشد؟ ابن‌سینا در پاسخ، موضوع گزارۀ مورد نزاع را از «صورت ذهنی جوهر» به «ماهیت جوهر» تغییر داده است، تا صدق آن را در قالب حمل شایع صناعی بالذات تضمین نماید. ملاصدرا با توجه به این تغییر و نقد ابن سینا، راه چاره را در طرح حمل اولی ذاتی دانست...

دراین مقاله به بررسی تطبیقی دیدگاه ملاصدرا واسپینوزا درباره چیستی وجاودانگی نفس پرداخته شده است . ملاصدرا واسپینوزا باتوجه به اصول ، تعاریف وروش فلسفی خود به بقای نفس معتقدند وآن را جاویدان می دانند ملاصدرا برای جاودانگی نفس ازاصل حرکت جوهری استفاده می کند واسپینوزا از اصل صیانت ذات ( کوشش برای حفظ ذات ) بهره می گیرد . اسپینوزا نفس راجوهر نمی داند بلکه آن را صفت یا حالتی ازعلم خداوند بشمار می آ...

در مقاله‌ی حاضر، به بررسی و تحلیلِ نظریاتِ فلوطین و ملاصدرا در بابِ علمِ ذاتِ حق تعالی می‌پردازیم. در نهایت، آنچه به‌اجمال از این بررسی حاصل می‌شود به این قرار است: فلوطین در مبحث علمِ ذات، به گونه‌ای کاملاً متمایز از ملاصدرا بحث کرده است. او دلیل خاص و روشنی بر وجود علم در ذاتِ اَحد اقامه نمی‌کند، اما او را جاهل نیز نمی‌داند، بلکه به نوعی علمِ حضوری برای او قاﺋل است که بنا بر شیوه‌ی سلبی و تنزیهی، که د...

چکیده: من کیستم؟! حقیقت من چیست؟! از کجا آمده ام؟! آمدنم بهر چه بود؟! به کجا می روم؟! این دست پرسش ها، پرسش هایی بنیادین است که همواره ذهن پرسشگر آدمی را به خود مشغول داشته اند. از این رو فلاسفه تلاش نموده اند تا به این پرسش های بنیادین پاسخی درخور و مناسب دهند. رگه های آغازین پرداختن جدّی به مسأله ی نفس، به فلاسفه یونان باستان، همچون فیثاغورث بر می گردد. سپس این مسأله در زمانه ی سقراط و افلاطو...

چکیده پژوهش حاضر در پی بررسی دیدگاه ملاصدرا درباره ی آگاهی و وجود آن در موجودات است؛ لذا ابتدا تعریف و ماهیت آگاهی و سپس اثبات وجود آن در موجودات و در نهایت، مراتب مختلف آن مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است. ملاصدرا آگاهی را از انواع علم و اولین مرتبه ی وصول آن به قوّه ی عاقله می داند. علم از نظر او مساوق با وجود است، فلذا همه ی موجودات جهان عالم و آگاه هستند، لیکن همان طور که وجود دارای مراتب...

این مسأله که نفس انسانی حادث است یا قدیم، یکی از بنیادی ترین مسائل فلسفی است. در مورد این مسأله دو پاسخ عمده مطرح بوده است: 1) افلاطون معتقد است که نفس انسانی قدیم است. 2) فیلسوفان مسلمان بر این باورند که آن حادث است. ابن سینا و سهروردی می گویند نفس به عنوان موجودی روحانی حادث است و همچنین به عنوان موجودی روحانی باقی است(روحانیه الحدوث و البقا). اما ملاصدرا مبنی بر اصول ابتکاری فلسفی اش ازجمله ...

چکیده فلسفه صدرایی و حکمت متعالیه با مبنا قرار دادن عقل در کنار نقل و نقل در کنار عقل می تواند در تبیین مسایل مختلف اسلامی ورود پیدا کند و پایه های نظری و کاربردی علوم تجربی و علوم دیگر را استحکام بخشد. معتقدیم همان طور که با اثبات «جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء» بودن روح و نیز «حرکت‏جوهری‏» در حکمت متعالیه صدرایی بسیاری از مسائل فلسفه نظری دگرگون شده، بسیاری از مسائل اخلاقی نیز دگرگون خواه...

موارد تشابه بسیاری بین دیدگاه های فلسفی افلوطین و ملاصدرا وجود دارد؛ یکی از این موارد مباحث نفس است. هدف ما در این تحقیق بررسی میزان اشتراک دیدگاه این دو فیلسوف بزرگ در خصوص احوال نفس در سه مقطع نفس قبل از بدن، با بدن، و بعد از بدن است که با شیوه توصیفی ـ تحلیلی انجام می شود. در اولین مقطع هر دو فیلسوف با اختلافی اندک به وجود نفس پیش از بدن قائل اند. در دومین مقطع نظر افلوطین این است که با وجود...

یکی از مباحثی که در مسئله معاد شناسی فکر انسان را به خود مشغول کرده و از اهمیت ویژه ای برخوردار است، مسئله ی تجسّم اعمال می باشد. اگر چه سابقه طرح این بحث به عصر نزول قرآن بازمی گردد و حتی فیلسوفان یونان باستان نیز در این زمینه نظریه هایی داده اند ولی عنوان کردن آن به طور جدی در سده های اخیر ابتدا توسط شیخ بهایی و سپس شاگرد وی ملاصدرا صورت گرفت. ملاصدرا نقش مهمی در اثبات و تبیین این مسئله ایفا ن...