چکیده روش علامه طباطبائی در تفسیر آیات الهی، همان روش تفسیری اهل بیت یعنی روش قران به قرآن است. یکی از جلوه های آن در سیره تفسیری علامه، تعیین برخی آیات که شماره آن به 30 آیه می رسد، به عنوان غرر است که از جمله مبانی علامه در تعیین آن، وحدت و انسجام حاکم بر سوره هاست. در این پژوهش این آیات شناسایی شده از منظر علامه، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نوع پژوهش کتابخانه ای است و محور آن تفسیر ا...

با دقت و تدبر در آیات قرآن کریم معلوم می شود بارزترین فنی که برای بیان مفاهیم قرآنی استفاده شده، فن وصف می باشد. اعجاز توصیفات زیبا و دلنشین این کتاب مقدس، عربهایی را که در بلاغت و سخنوری و شعر و شاعری و مخصوصا وصف طبیعت زبانزد عام و خاص بودند، معترف به خارق العاده بودن این اثر نمود آنچنانکه خود از آوردن آیه ای چون آیات قرآنی اظهار عجز می نمودند. یکی از موضوعات طبیعت که قرآن کریم بسیار به تصویر...

ترجمه یا نقل کلام از یک زبان به زبان دیگر از مهم¬ترین ابزارهای ارتباط میان فرهنگ¬ها و انتقال اندیشه¬ها است که این مهم در باب قرآن، رسالت بسط و گسترش فرهنگ قرآنی و انتقال آموزه¬های وحیانی را بر دوش دارد. از آنجایی که قرآن کریم به عنوان شاهکار نثر فنّی در اوج فصاحت و بلاغت و آکنده از مسائل بلاغی، لغوی و ادبی است لازم آمد تا به جنبه اعجاز بلاغی آن و خاصّه بحث ترجمه کنایات پرداخته شود، چرا که برخی ...

اصطلاح «بلاغت» در ادب اسلامی و معادل آن در سنّت ادبی غرب، یعنی اصطلاح «رتوریک» (Rhetoric)، تا به امروز سه مفهوم اصلی داشته است: نخستین مفهوم، دریافت ارسطویی از بلاغت است که بیشتر آن را با خطابه و فنون و ابزار اقناع مخاطب مرتبط می‌سازد؛ دیگر، مفهوم زیبایی‌شناختی یا ادبی است که بلاغت را با شعر و فنون و ابزار تخییل پیوند می‌دهد؛ و سرانجام رویکرد جدید به بلاغت که سعی دارد دامنۀ...

یکی از مباحث مغفول در بلاغت فارسی، مبحث «اشفاق» است که قسمی از ترجی به شمارمی‌آید. اشفاق با ابزارها و کارکردهایی مشخص، بحثی قابل توجه در نحو و بلاغت عربی است و بایسته است در بلاغت فارسیِ مبتنی بر بلاغت عربی نیز جایگاه خویش را بیابد. این مقاله بر آن است مبحث اشفاق را در زبان و بلاغت فارسی تبیین‌کند و با استشهاد از زبان حافظ به تعریف و تثبیت جایگاه آن در علم معانی فارسی بپردازد. بدین منظور پس از ب...

چکیده هنجارگریزی از نظریه های ادبی جدید و از شیوه های آشنایی زدایی است که توسط مکتب فرمالیسم روسی در سال (1917م.) مطرح شد. این نظریه ارتباط تنگاتنگی با علم بلاغت و آرایه های ادبی به کار رفته در آن دارد. به اعتقاد فرمالیست ها -به ویژه رومان یاکوبسن- سخنگوی زبان، نشانه ای را از روی محور جانشینی انتخاب نموده و با سایر نشانه های زبانی بر روی محور هم نشینی ترکیب می کند و از این طریق پیامی را به مخ...

نحویان برای حروف، معانی مختلفی ذکر می کنند که از میان آنها یکی و بعضاً دو تا، معنای اصلی به شمار می آیند و بقیه معنای مجازی آن حرف محسوب می شوند. آنها علت کاربرد حروف را در معنای مجازی بر اساس قاعده تضمین توجیه می کنند. بلاغیون نیز علت کاربرد حروف را در این معانی با جاری نمودن استعاره تبعیه در حرف و یا فعل همراه آن توجیه می نمایند؛ امّا ذکر تضمین و یا استعاره به تنهایی گویای اغراض نظم قرآنی و لطا...

مطالعه در سیر مباحث بلاغت نشان می دهد که توجّه به موضوع «اقتضای حال» در نخستین تعاریف نقل شده برای بلاغت، از اساسی ترین معیارهای بلاغت کلام و متکلّم به شمار رفته است. با آنکه این موضوع و اهمّیّت توجّه به آن در دوره های مختلف، از محوری ترین مبانی مباحث بلاغی است، در هیچ یک از منابع قدیم و جدید، مبانی نظری آن تبیین نشده است. در پژوهش حاضر، پس از بررسی و نقد دیدگاه های گوناگون دربارة این موضوع، مشخّص شد...

تحقیقات فراوانی دربارۀ مفهوم بلاغت، نقد ادبی و همچنین نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی انجام شده است امّا مطالعات اندکی هستند که مفاهیم بلاغی جرجانی را با اندیشمندان دیگر، به خصوص اندیشمندان غربی مقایسه کرده باشند. هدف از این تحقیق، مقایسه بلاغت از دیدگاه جرجانی با عقاید و نظریه های دو تن از مشهورترین اندیشمندان بلاغی غرب در عصر حاضر، یعنی برک آمریکایی و باختین روس است. اندیشه های این متفکرین با استفا...

بلاغت سنتی، زیبایی شناسی آثار ادبی را تنها در سه حوزه‌ی علم بدیع، بیان و معانی بررسی می‌کند. این دیدگاه سنتی، ارزش زیبایی شناختی هر سروده یا نوشته ادبی را تنها آراسته بودن آن به آرایه‌ها و هنرهایی می‌داند که در سه قلمرو بدیع، بیان و معانی از آن‌ها سخن می‌رود. اما بلاغت جدید، معیار زیبایی اثر ادبی را علاوه بر این سه علم، در شاخص‌ها و مؤلفه‌های دیگری جست‌وجو می‌کند که موجب تمامیت و کلیت اثر و شال...