محتشم کاشانی(935-996) را به سبب قصایدش که در استواری به قصاید انوری و خاقانی می‬ماند، «خاقانی ثانی» و به واسطۀ ترکیب‬بند پرشوری که در مرثیۀ امام حسین(ع) سروده، «حسان‬العجم» نامیده¬اند، اما وجه خلاقۀ سبک محتشم که چندان مورد توجه سبک شناسان و مورخان ادبی قرار نگرفته نه در غزل¬ها و قصاید بلکه در دو رساله «جلالیه» و «نقل عشاق» اوست. این دو رساله که به لحاظ ساخت روایی تغزلی و بیان تجربه های وقوعی و ...

جنگ بیاض نام مجموعه ای منتخب از اشعار شاعران قرن پنجم تا قرن هفتم است که به دست کاتبی ناشناس نگاشته شده است. این نسخه خطی که دربر دارندۀ ششصد و پنجاه و پنج بیت شعر از شاعران نامداری همچون منوچهری، انوری، سنایی، خاقانی، مجیر، کمال و شمس طبسی است از نظر نوع نگاه انتخاب کنندۀ اشعار بسیار اهمیت دارد. در این جنگ با تأمل بر ابیات منتخب به روش شناسی نقد ادبی قرن هفتم که زمان کتابت اثر بوده می توان راه...

هر چند دیوان انوری از مهمترین و دشوارترین متون شعر فارسی است اما تنها دو تصحیح از آن وجود دارد. نخستین بار استاد سعید نفیسی و  دومین بار استاد محمدتقی مدرس رضوی این دیوان را به چاپ رسانیده‌اند. چاپ نفیسی دارای اشکالاتی است و تصحیح تقی مدرس رضوی نیز      علی رغم محاسن بسیار، خالی از اشکال نیست. در این مقاله ابتدا  تاریخچه و چگونگی این دو تصحیح بیان شده است. آنگاه با معرفی دسته‌ای از نسخه‌هایی از...

-

ساختمان واژه را در بخشی از دستور زبان بررسی می کنند که صرف نامیده می شود. ساختمان واژه خود دو گونه تصریفی و اشتقاقی است. در صرف تصریفی نقش نحوی واژه را مورد بررسی قرار می دهند. در ساخت اشتقاقی واژه به نقش دو عامل مهم یعنی پیشوندها و پسوندها پرداخته می شود. پیشوندها و پسوندها از نظر فعال بودن یا نیمه فعال و یا غیر فعال بودن آنها مورد بررسی قرار می گیرند. اگر پیشوندها و پسوندها را از نظر مذکور ب...

بی شک عصاره سخن سعدی در غزلیات، چیزی جز نکوداشت معشوق و او را وصف کردن و به نیکی یاد کردن نیست و این ویژگی‌ها آن قدر در شعر شاعر برجسته‌اند که موضوعات دیگر از جمله رگه‌هایی از واسوخت گرایی در این غزل‌ها کمتر به چشم آمده است. مقاله حاضر کوشش می‌کند با نشان دادن نمونه‌هایی از شعر سعدی که رگه‌هایی از واسوخت گرایی از قبیل گله از معشوق و سرزنش کردن او را در بر دارد، یادآوری کند که سعدی به این بخش ا...

شمس الدین محمدبن عبدالکریم طبسی از شعرای شاخص قصیده سرا در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است که در خراسان و ماوراءالنهر به شهرت رسیده است.درون مایه های شعر او علاوه بر مدح (درون‎مایه ی اصلی)، شامل مفاخره، بث الشکوی و هجو است، با وجود این در دیوان او به صورت غیر مستقیم در قالب کنایات، ضرب المثل ها و اشارات پراکنده، به باورداشت ها، آداب و رسوم و سایر مقولات اجتماعی هم پرداخته شده است. شمس...

در این پایان نامه کوشش شده است با مطالعه آثار منظوم سه شاعر قرن ششم (سنایی، انوری و نظامی) دیدگاههای آنها در باره شعر و شاعری تبیین و نقد و بررسی شود. در فصل مربوط به سنایی و سخنان او در باره شعر و شاعری مساله نسبت میان شعر و شرع از مهمترین درون مایه ها و دیدگاههای شعری اوست که در زمره نقد محتوایی قراردارد و به نظر می رسد محصول دوره بعد از تحول روحی اوست. این در حالی است که سنایی قبل از گرایش ب...

چکیده                                                                                                                          اوضاع نابسامان و آشفتة سیاسی قرن ششم باعث به وجود آمدن شکوائیّه‌های زیادی در شعر فارسی شد. از میان انواع این شکوائیّه‌ها، شکوائیّه‌های سیاسی، به دلیل حسّاسیّت حکومت‌ها نسبت به این‌گونه شکایت‌ها، از اهمّیت خاصی برخوردارند. در این دوره شاعران زیادی چون انوری، خاقانی، نظامی، سن...