در این تحقیق سعی شده است تا وجود «کهن الگوی سفر قهرمان» به عنوان کهن الگویی زنده و پویا در دورههای نمایشنامهنویسی کلاسیک، مدرن و پست مدرن بررسی شود و از طرفی تغییرات این کهن الگو در دورههای مختلف و تحت شرایط متفاوت مورد مطالعه قرار گرفته است. چگونگی تاثیرپذیری این کهن الگو به نسبت اندیشههای رایج در هردوره ی زمانی نشان داده شده است. در هر فصل سعی بر این بوده است تا در ابتدا خصوصیات هر دوره و درا...

« شخینا »یکی از مفاهیم کلیدی در دین یهود، و به طور خاص، در سنت عرفانی قبالا است . این مفهوم هرچند با اصطلاح« سکینه » در فرهنگ اسلامی قابل مقایسه است، اما معانی گسترده تری را  درخود جای می دهد. شخینا آخرین سفیرا از سفیراهای دهگانه در قبالا به شمار می رود که در نظامهستی شناسیِ آن کارکرد مهمی دارد. از شخینا گاه به صورت موجودی متشخص و تجسم یافته کهدر میان مردم زندگی م یکند و گاه به عنوان حضور دایمی ...

سلفیه جریانی در میان مسلمانان است که به پیروی بی چون وچرا از عملکرد سلف، یعنی مسلمانان سنی قرون اولیه، اعتقاد دارد. با وجود این، جریان سلفی یک دست نیست و در داخل خود حرکت های متنوعی را پرورانده است. یکی از مهم ترین جریان های داخلی سلفیه، جریان سلفیه علمی یا آلبانی است که در نیمه دوم قرن بیستم توسط شیخ محمد آلبانی در سوریه و عربستان شکل گرفت. این جریان در دهه هفتاد میلادی، همزمان با رونق اندیشهه...

آثار صدرالمتألهین شیرازی مجال برداشتهای مختلف از مفهوم دین را برای مخاطبان فراهم آورده است، زیرا عبارات وی گاهی دین را«تسلیم»، برههای «ایمان» و زمانی «شریعت» معرفی میکند. تعریف ها و برداشت هایی که هیچ یک خالی از ملاحظه نیستند. به رغم این میتوان تعریف مرضی وی از دین را چنین دانست: دین قانون و برنامه ای است که از سوی پروردگار و به واسطه انسان برگزیدهای که نبی یا رسول نامیده میشود به منظور سامانبخ...

در سده­های نخستین مسیحیّت،  آیینی گنوسی (عرفانی) پا می­گیرد که در طول قرون متمادی در سراسر چهان پراکنده می­شود. این آیین جهانی، در ایران باستان، مانی را و در دورۀ اسلامی، بنابر نظر بسیاری از پژوهش­گران، اسماعیلیان را تحت تأثیر خود قرار می­دهد. پژوهشِ پیش رو، دو شاعر در ادبیات فارسی و عرب؛ یعنی ناصرخسرو اسماعیلی و ابوالعلاء معرّی را با معیار قرار دادنِ اندیشه­های گنوسیشان سنجیده است. در این­که ناصرخ...

غزلیات شمس، دارای نظام فکری و عاطفی قدرتمندی است که در مقایسه با مثنوی کمتر به آن پرداخته شده­است. جایگاه خاص انسان در نظام هستی، یکی از جلوه­های برجسته­ اندیشه­ مولوی در غزلیات است؛ او موجودی دوسویه است: از یک سو تعالی و شکوه محض؛ به عنوان یکی از ساکنان عالم بالا و از سوی دیگر غریب و گم­گشته در طبیعت مادی که به­تنهایی و بدون کمکی از "ماوراء" قادر به نجات خود­ نیست. این نوع انسان­نگری، قرابت زی...

عیسی مسیح (ع) در مواعظ و سخنانش بارها ظهور زود هنگام ملکوت خدا را نوید می‌داد، اما از همان آغاز دعوت، هم یاران و هم دشمنان وی، ماهیت دقیق این مفهوم را درنیافتند و از آن برداشت سیاسی- اجتماعی کردند. مسیح برای تسهیل درک این مفهوم، از تمثیل و زبان مجاز بهره گرفت، اما دشمنانش با دستاویز قرار دادن موضوعاتی از این دست، مقدمات محاکمة او را فراهم کردند و او را به قیام برای برپایی سلطنت متهم ساختند. این...

عرفان در حیات دینی مسیحی از آغاز پیدایش مسیحیت شکل گرفت و در طی تکّون و تطور خوداز دو منبع درونی و بیرونی اثر پذیرفت. این پژوهش درصدد برشمردن عناصر شکل دهندة عرفانمسیحی در سده های اولیه است که در دو بخش بررسی می شود: بخش اول به میراث یهودی، یعنیارتباط تاریخی و محیطی دو جامعة یهودی و مسیحی، شباهت های آن دو جامعه در باب عقایددینی، مراسم و آیین ها ، تأثیر کتاب مقدس عبری و نقش فیلون، و سپس تاثیر ادی...

صوفیان و فیلسوفان مسلمان در بسیاری از موارد فهمی خلاف ظاهر از روایات ارائه داده‌اند. از زمرۀ این قبیل عالمان مسلمان، عین القضات همدانی (مقتول در 525ق) است. او در بحث از روایات مختلف چنین می‌کند. از جمله، در بحث از روایت «اطلبوا العلم ولو بالصین» منظور روایت را رفتن به چشمه‌ای به نام «صاد» برای فرا گرفتن علم حضوری و لدنی می‌شناساند؛ چشمه‌ای که به‌طبع بر معنایی رمزی دلالت می‌کند. جا دارد بپرسیم ر...

پیدایشانجمن سری اخوان‌الصفا یکی از رویدادهای مهم فکری و فرهنگی قرن چهارم هجری است که در تاریخ فلسفه اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد آن هم در شرایط سیاسی، اجتماعی و فکری قرن چهارم هجری که از یک سوء به واسطه ضعف سیاسی – مذهبی خلاقت که به ناتوانی نهاد خلافت در پاسخ‌گویی به چالش‌های فکری جامعه اسلامی انجامیده بود و از سوی دیگر ظهور علوم اوایل و فرهنگ یونانی در تقابل با اندیشه‌های اسلامی قرار گرفته بود و...