علامه طباطبایی در المیزان، روایتی از نسبی‌گرایی اخلاقی را مطرح کرده، به نقد و بررسی آن می‌پردازد؛ نسبی‌نگری‌ای که به هیچ اصل اخلاقی جهان‌شمولی باور ندارد و اخلاق را تابع اهداف و شرایط متغیر اجتماعی و فرهنگی می‌داند. پرسش پایة این جستار این است: علامه طباطبایی چگونه و بر پایة چه پایگاه فکری‌ای نسبی‌نگری اخلاقی را  نقد می‌کند؟ دستاورد پژوهش حاضر این است که علامه سه نوع مغالطه را در ادعای...

هدف از این پژوهش، واکاوی عملکرد اخلاقی دانشگاهها در مصاحبه‌های علمی جذب و ارتقای آن بر اساس آموزه‌های اخلاقی اسلام است. پژوهش حاضر، بر پایه روش توصیفی ـ تحلیلی، و برآیند نظرسنجی از جامعه آماری معین است. جامعه مورد مطالعه، چهل و هشت نفر از استادان علوم انسانی‌اند که تجربه گذر از مصاحبه‌های علمی را دارند. بر پایه نظرسنجی از جامعه آماری، میزان نارضایتمندی مصاحبه‌شوندگان از فرایند جذب استادان، بسیا...

چکیده این مقاله در صدد است تا به «نسبیت گرایی» در اخلاق بپردازد که یکی از چالش های مهم تربیت اخلاقی در عصر حاضر است، و مسئله را با توجه به نظریه منظرگرایی (پرسپکتیویسم) نیچه که مبتنی بر نفی «امر مطلق» و اصول ثابت و جهانی است با رویکردی انتقادی بررسی نماید. طبق نتایج به دست آمده از این پژوهش بر خلاف اعتقاد گروهی از مفسرین، منظر گرایی عملا به نسبیت در اخلاق منجر می شود. تربیت «انسان برتر» فراتر ا...

بسم الله الرحمن الرحیم حسن وقبح اخلاقی ازدیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی(رحمه اللّه علیه) و علاّمه طباطبایی(رحمه اللّه علیه) حسن وقبح اخلاقی که به فعالیتّهای ارادی انسان اختصاص دارد، منشاء صدور امر و نهی اخلاقی است. فلاسفه ی اخلاق بحثهایی بسیار طولانی در خصوص منشاء و واقعیّت آن داشته اند. خواجه نصیر الدّین طوسی(رحمه اللّه علیه) به عنوان یک فیلسوف بزرگ معتقد است که حسن و قبح اخلاقی یک امر قراردادی می...

عصر حاضر به عصر اطلاعات شهرت دارد، کاربران به واسطه بهره­گیری از فناوری اطلاعات حجم زیادی از اطلاعات را در کمترین زمان در فواصل مکانی بسیار دور به راحتی جابه­جا می­کنند. بااین حال، فناوری اطلاعات در کنار مزایایی بالقوه­ای که برای کاربران داشته است، پیامدهای اخلاقی را نیز به همراه داشته و نیاز به سازگاری با ارزش­های انسانی جامعه دارد. هدف این مطالعه تعیین سطح تکامل اخلاقی کارکنان فناوری اطلاعات ...

در جهان اسلام اشاعره‌ی متقدم و به‌ویژه امام الحرمین جوینی در شمار حامیان تقریر علّی از نظریه‌ی امر الاهی یا نظریه‌ی حسن و قبح شرعی محسوب می‌شوند. از منظر جوینی، خوبی و بدی امور براساس امر و نهی الاهی قابل تبیین هستند و در واقع، خوبی و بدی امور چیزی جز امر و نهی الاهی نیست. گرچه نظریه‌ی امر الاهی به طور عام، و تقریر علّی آن به طور خاص، حاوی بصیرت‌های قابل توجهی است؛ اما کاستی‌های فراوان آن، پذیرش ...

ایصال نفس به امر نامتناهی که سرچشمۀ حقیقی اوست، در گرو انجام آیینمند تکلیف از سر حکمت است. این امر در سه ساحت انضباط پیشهوری، گذر پیروزمندانه و مؤدّبانه از موقعیّت اخلاقی و انجام منسک دینی، ظهور مییابد. زمانی که نفس، با پذیرش مشقّت و ریاضت موفّق میشود، استعدادهای خود را فعلیّت ببخشد، نور نهفتۀ خود را آشکار ساخته است که سند ربّانیّت اوست. با وجود این، نور الهی نفس، به تحقّق نمیپیوندد مگر آن که فرد مکلّف،...

برای بررسی نظرات شهروندان تهرانی درباره معیارهای همسر ایده آل، یک تحقیق مقطعی به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه در سطح شهر تهران و بر روی 812 نفر انجام گرفت. نتایج حاصله نشان می دهد که معیارهای سن، دینداری، خوش اخلاقی، سلامت جسمانی و روانی، متانت، شاغل بودن، نوع شغل، میزان درآمد، منزلت اجتماعی، نسبت فامیلی، هم مذهب بودن، هم قوم بودن، منزلت اجتماعی خانواده همسر، وضعیت اقتصادی خانواده همسر و...

در وهلۀ اول به نظر می‌رسد که کانت درصدد تمایزگذاری جدی میان زیبایی و اخلاق است. این نکته را می‌توان از آنجا استنباط کرد که او در تحلیل امر زیبا بر حسب کیفیت، میان امر مطبوع، امر خیر یا اخلاقی و امر زیبا تمایز قائل می‌شود و اعلام می‌کند که لذت ناشی از امر زیبا نه برای ارضای تمایلات جسمانی ماست (مطبوع) و نه برای رسیدن به هدفی اخلاقی. از سوی دیگر کانت در برخی از فقرات نقد قوۀ حکم از نوعی ارتباط می...

از مباحث مهم ناظر به اخلاقیات در قرآن، بحث «نظام اولویت بندی و مراتب ارزش های اخلاقی» است. نظام اخلاقی قرآن، وحدت گرایانه است؛ نظامی خدامحور است که ملاک و محور تمام ارزش ها و تمام اعمال انسان «خدای سبحان و نزدیکی به او» است. این پژوهش با روش تلفیقی «نقلی، وحیانی با عقلی، تحلیلی» در پی استخراج ساختار و نظام مندی درونی در رتبه بندی ارزش های اخلاقی در قرآن است. برای این امر، از طریق بررسی جداگانه ...